İşitme kayıplı çocukların ve normal işiten çocukların çalışma belleği ve kısa süreli bellek yönünden incelenmesi
Woking memory and short term memory processes in children with normal hearing
- Tez No: 298179
- Danışmanlar: PROF. DR. UMRAN TÜFEKÇİOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Bilişsel süreçler, çalışma belleği, işitme engelli çocuklar, işitme kaybı, kısa süreli bellek, normal gelişim gösteren çocuklar, Children with normal development, cognitive processes, hearing impaired children, hearing loss, short term memory, working memory
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşitme Engelliler Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 305
Özet
İşitme kayıplı çocuklarda bilişsel süreçler, hem eğitim ile ilişkisi nedeniyle uygulamacılar için hem de işitme kayıplı bireylerin doğal deney koşulu sağlaması nedeniyle temel araştırmacılar için 100 yılı aşkın bir süredir merak konusu olmuştur. Ne var ki, çalışmaların daha çok zekaya yoğunlaştığı, bilgi işleme sürecinin merkezinde yer alan çalışma belleği (ÇB) ve kısa süreli bellek (KSB) gibi dinamik bilişsel süreçlerin göreli olarak daha az araştırıldığı ya da araştırılan süreçlerin, işitme kayıplı çocukların odyolojik ve eğitimsel özellikleriyle yeterince ilişkilendirilmediği görülmektedir. Ülkemizde ise sınırlı örneklemle gerçekleştirilen bir çalışma dışında, konuyla ilgili kapsamlı herhangi bir araştırmaya rastlanmamıştır.Bu çerçevede bu araştırmanın iki temel amacı vardır. İlk amaç, zeka ve yaş kontrol edildiğinde, ÇB bileşenleri ve KSB performansının işitme kayıplı çocuklar ile normal işiten çocuklar arasında ve işitme kayıplı çocukların kendi içinde çeşitli demografik, odyolojik ve eğitimsel değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını saptamaktır. Araştırmanın ikinci amacı ise, normal işiten ve işitme kayıplı çocuklardaki ÇB ve KSB performansının demografik, bilişsel, odyolojik ve eğitimsel yordayıcılarının belirlenmesidir. Toplam 223 kişiden oluşan katılımcılar normal işiten çocuklar [N = 103] ve üç farklı eğitim ortamından gelen işitme kayıplı çocuklardır: (1) İşitme Engelli Çocuklar Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi [İÇEM; n = 62], (2) Kaynaştırma okulları [n = 27] ve (3) Ahmet Yesevi İşitme Engelliler İlköğretim Okulu [A. Yesevi İEİO; n = 32]. Katılımcılara sözel olmayan zekayı belirlemek için WÇZÖ-R Performans alt testleri; ÇB performansı için cümle-sayı uzamı (sözel), ters sayı dizisi (sözel) ve kağıt katlama (görsel-mekansal) görevleri; kısa süreli bellek için sayı dizisi (sözel) görevi uygulanmıştır.Birinci amaç kapsamında gruplar arası farklar, yaş ve zekanın kontrol edildiği çok değişkenli kovaryans analizi (MANCOVA); ikinci amaç kapsamında ÇB ve KSB performansının yordayıcıları çoklu regresyon analizi ile belirlenmiştir. MANCOVA sonuçları, genel olarak görsel-mekansal alanda gruplar arasında belirgin bir fark olmadığını, ancak sözel görevlerde ana ve alt gruplar arasında anlamlı farkların bulunduğunu göstermiştir. Bu bağlamda; (1) işitme durumuna göre normal işiten çocuklar işitme kayıplılardan, (2) işitme kayıplı çocukların eğitim ortamlarına göre İÇEM'e ve kaynaştırma okullarına devam eden çocuklar A. Yesevi İEİO'dakilerden, (3) yaş aralığına göre, normal işiten çocuklarda daha belirgin olmak üzere, büyük yaş grubundakiler küçük yaş grubundakilerden, (4) aile eğitimi ve okulöncesi eğitim alan işitme kayıplı çocuklar almayanlardan, (5) koklear implant ve işitme cihazını etkin kullanan çocuklar işitmeye yardımcı teknolojiyi etkin kullanmayanlardan yüksek performans göstermişlerdir. Hem normal işiten hem işitme kayıplı çocuklarda cinsiyete göre anlamlı fark saptanmamıştır. Ayrıca işitme kayıplı çocuklarda işitme kaybı derecesi ve işitme kaybı başlama zamanı görev performanslarında anlamlı bir farka yol açmamıştır. Çoklu regresyon analizi, normal işiten çocuklarda yaş ve zekanın, işitme kayıplı çocuklarda ise bu değişkenlere ek olarak cihazlandırma yaşı ve aile eğitimi süresinin özellikle sözel görevlerdeki varyansı açıklamaya çeşitli derecelerde anlamlı katkı yaptığını göstermiştir.Bulgular, sözlü dille iletişim kurmanın, işitmeye yardımcı teknolojiyi etkin kullanmanın ve erken eğitim (aile eğitimi ve okulöncesi eğitim) almanın işitme kayıplı çocuğun bilişsel süreçlerini -burada ÇB ve KSB performansını- desteklediğini öne süren alanyazınla tutarlıdır. Tüm bulgular ayrıntılı olarak tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Because cognitive processes have close links to education, and hearing loss is perceived as a natural experiment, efforts by practitioners and basic scientists for understanding the nature of cognitive functioning of children with hearing loss have more than 100 years of historical background. In this continuum, research about the cognitive processes of children with hearing loss had mostly focused on intelligence, but relatively not much enough studies were held on dynamic processes such as working memory (WM) and short-term memory (STM) which are considered to be in the centre of- and central to information processing . In general literature, few studies had drawn attention on the relationships of audiological and educational characteristics and temporary memory processes of children with hearing loss. In Turkey, there had been only one study with a very limited sample concerning the issue up to the present.The purpose of the study is two-fold. The first one is to determine the group differences between children with hearing loss and their normally hearing peers as well as between subgroups of children with hearing loss in terms of the performance on WM and STM measures when age and IQ are controlled. The second purpose is to specify the demographic, cognitive, audiological, and educational predictors of the measures of WM and STM for both groups of children. The total sample [N = 223] consisted of normally hearing children [n = 103] and children with hearing loss [n = 120] from three different educational settings in Eskişehir, Turkey: Children from (1) Education and Research Centre for Hearing Impaired Children, namely İÇEM [n = 62], (2) Mainstream settings [n = 27], (3) School for the Deaf [n = 32]. The measures were WISC-R Performance subscales for performance IQ, sentence-digit span and digit span-backward tasks for verbal WM, paper folding task for visuo-spatial WM, and digit span-forward task for verbal STM.The main group and subgroup differences were determined by multivariate analysis of covariance (MANCOVA) which also facilitated the control of age and IQ, and predictors of WM and STM measures were specified by multiple regression analysis. In common, MANCOVA results revealed no significant performance differences between main groups for visuo-spatial domain, but significant differences between main groups and subgroups for verbal tasks. Following comparisons resulted in significant differences with respect to verbal tasks: (1) Normally hearing children performed better than children with hearing loss. (2) Children of both İÇEM and mainstream settings performed better than the children who attend the School for the Deaf. (3) Being less distinctive in hearing loss group, children of older ages performed better than younger ones. (4) Children with hearing loss who received parent guidance and pre-school education performed better than the ones who did not. (5) Children who use cochlear implant and hearing aid effectively performed better than children who use such aids ineffectively. No significant differences were observed for gender in both groups. The degree and age at onset of hearing loss made no difference in any performances, and possible explanations were given. As for the second purpose of the study, multiple regression analysis revealed that age and IQ were the best predictors of WM and STM performance in children with normal hearing. For children with hearing loss, in addition to mentioned variables, age at implementation and duration of parent guidance made significant contribution in certain degrees especially for explaining the variance in verbal tasks.Results were consistent with the literature which claimed that communicating in oral language, using assistive devices effectively, and receiving early intervention (parent guidance and pre-school education) support cognitive processes ?WM and STM performances in this study- of children with hearing loss. The findings were discussed in detail.
Benzer Tezler
- İşitme kayıplı ve normal işiten çocuklarda dil gelişimi ve çalışma belleğinin değerlendirilmesi
Assessing of language development and working memory in children with hearing loss and normal hearing
PERİHAN DUMANLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Kulak Burun ve BoğazEge ÜniversitesiKulak Burun Boğaz Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAYFUN KİRAZLI
DOÇ. DR. PELİN PİŞTAV AKMEŞE
- İç kulak anomalisi tanılı bireylerde fonem ayırt etme, çalışma belleği ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi
Evaluation of phoneme discrimination, working memory and quality of life in individuals diagnosed with inner ear malformations
BEYZA DEMİRTAŞ
Doktora
Türkçe
2024
Kulak Burun ve BoğazHacettepe ÜniversitesiOdyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GONCA SENNAROĞLU
- Koklear implant kullanan okul öncesi dönem çocukların fonksiyonel işitme davranışları ile yönetici işlev becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between executive function skills and functional hearing behaviors of preschool children using cochlear implant
SUNAY MUCUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Kulak Burun ve BoğazGazi ÜniversitesiKulak Burun Boğaz Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN TUTAR
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞENAY ALTINYAY
- İşitme kayıplı çocuklarda görsel algının değerlendirilmesi
Evaluation of visual perception of children with hearing loss
ELİF ODABAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Kulak Burun ve BoğazKTO Karatay ÜniversitesiOdyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAHRİYE HORASANLI
- İşitme engelli ve normal işiten çocuklarda meslek tercihi farklılıklarının araştırılması
Study on the differences of preference of profession in hearing impairment and normal hearing children
HALİDE ÇETİN