Horasan-Irak Selçukluları'nın çöküşünde idârî etkenler
Collapse of the Seljuks Horasan-Iraq administrative factors
- Tez No: 300463
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLAY ÖĞÜN BEZER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
Horasan-Irak Selçuklu Devleti İslamiyet öncesi Türk devlet geleneğiyle, Yakındoğu İran-İslam geleneklerini uyuşturmak suretiyle, yönetim usûllerini belirlemiştir. Hükümdar etrafında şekillenebilen bu devletin bekası merkezî otoritenin gücüyle doğru orantılı olmuştur. Bu çalışmada merkezî otoritenin bozulmasına, dolayısıyla çöküşe sebep olan idârî etkenler incelenmiştir. Horasan Selçuklu Devleti'nin çöküşüne sebep olan en temel problem karizmanın hanedân üyelerine tevârüs ettiği inancı olmuştur. Bu düşüncenin neden olduğu taht mücadeleleri ise bir veraset sistemi, ?ülüş uygulaması? ve ?iktâ sistemi? gibi çözüm odaklı temayüllerle engellenememiştir. Nitekim verâset hukuku istisnaî haller dışında uygulamaya geçirilememiştir. Keza tahta geçemeyen hanedân üyelerini hükümdar olamasa da, yönetimde söz sahibi kılmaya çalışan ?ülüş sistemi? de tahtta hak iddiasından vazgeçmeyen hanedan üyeleri yüzünden merkezi otoriteyi sarsan sonuçlara yol açabilmiştir. Mevcût sorunlar şube hanedân Irak Selçukluları'nda da devam etmiştir. Özellikle bu dönemde taht kavgaları neredeyse süreklilik kazanmıştı.Horasan-Irak Selçukluları'nı çöküşe götüren diğer etkenler ise emîr ve atabegler ile halifelerdir. Onlar nüfûz elde etmek için Horasan-Irak Selçukluları'nın dâhîli meselelerine bilinçli olarak müdahil olmuşlardır. Saltanatın temini için ümeradan bîat alınmasının neredeyse zorunluluk haline gelmesi; halifeden de adına hutbe okutmak suretiyle onay alınması şartı, onların işini kolaylaştırıyordu. Nitekim taht mücadelelerinde üzerinde nüfûz elde etmeyi umdukları şehzadeyi destekleyen emir ve atabegler kişisel iktidarlarını güçlendirmek; halifeler ise yeniden siyasi güç oluşturmak hırsıyla devleti çöküşe götürdüler.ÖZETHorasan-Irak Selçuklu Devleti İslamiyet öncesi Türk devlet geleneğiyle, Yakındoğu İran-İslam geleneklerini uyuşturmak suretiyle, yönetim usûllerini belirlemiştir. Hükümdar etrafında şekillenebilen bu devletin bekası merkezî otoritenin gücüyle doğru orantılı olmuştur. Bu çalışmada merkezî otoritenin bozulmasına, dolayısıyla çöküşe sebep olan idârî etkenler incelenmiştir. Horasan Selçuklu Devleti'nin çöküşüne sebep olan en temel problem karizmanın hanedân üyelerine tevârüs ettiği inancı olmuştur. Bu düşüncenin neden olduğu taht mücadeleleri ise bir veraset sistemi, ?ülüş uygulaması? ve ?iktâ sistemi? gibi çözüm odaklı temayüllerle engellenememiştir. Nitekim verâset hukuku istisnaî haller dışında uygulamaya geçirilememiştir. Keza tahta geçemeyen hanedân üyelerini hükümdar olamasa da, yönetimde söz sahibi kılmaya çalışan ?ülüş sistemi? de tahtta hak iddiasından vazgeçmeyen hanedan üyeleri yüzünden merkezi otoriteyi sarsan sonuçlara yol açabilmiştir. Mevcût sorunlar şube hanedân Irak Selçukluları'nda da devam etmiştir. Özellikle bu dönemde taht kavgaları neredeyse süreklilik kazanmıştı.Horasan-Irak Selçukluları'nı çöküşe götüren diğer etkenler ise emîr ve atabegler ile halifelerdir. Onlar nüfûz elde etmek için Horasan-Irak Selçukluları'nın dâhîli meselelerine bilinçli olarak müdahil olmuşlardır. Saltanatın temini için ümeradan bîat alınmasının neredeyse zorunluluk haline gelmesi; halifeden de adına hutbe okutmak suretiyle onay alınması şartı, onların işini kolaylaştırıyordu. Nitekim taht mücadelelerinde üzerinde nüfûz elde etmeyi umdukları şehzadeyi destekleyen emir ve atabegler kişisel iktidarlarını güçlendirmek; halifeler ise yeniden siyasi güç oluşturmak hırsıyla devleti çöküşe götürdüler.
Özet (Çeviri)
Khorasan-Iraqi Seljuk State has determined with the tradition of türkish state before İslam the managemenet methode by numb of Near East Iran-Islamic traditions. The survival of this state which take form around the monarch is directly propotional with the power of central authority. In this work , we study the administrative factors of the corruption and deterioration of the central authority . The main problem that caused the breaking of the Seljuk Empire in Khorasan is is the belief of inherited of charisma to the members of dynasty. Struggle of throne because this idea was not prevented by hereditary succession, by ülüş system and ikta system. Indeed, inheritance law was never implemented except in exceptional cases. Also the ülüş system a system who try the members of dynasty who couldn?t be a monarch, to have a say in the management , because the members of dynasty who didn?t give up for the claime of throne right. Get a result as schock for the central authority. Current problem continued also in branch of the dynasty Iraq Seljuk State especially in this period the throne fights gained continuity.Other factors leading to the breaking of Khorasan-Iraq Seljuks are the orders, atabegs and caliphs. They consciously became involved to internal affairs of the Seljuk Empire for get influence. To get the sultanate must take allegiance from superiors and a seramons on behalf of him and must be read from caliph and this makes their work easy for them. Because the struggle for the throne, emirs and atabegs plans to give support to the prince with hopping to gain influence to get an individuel power and the caliphs to win a political power again hereby they were succesfull to break down the state.
Benzer Tezler
- Horasan ve Irak Selçukluları Dönemindeki Şehzâde ve Tâbi Hanedan isyanlarının karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi
Comparative evaluation of Shahzadah and Subordinate Dynasty rebellions in Khorasan and Iraqi Seljuk Period
GÜLSEREN SATILMIŞ
- Abbâsî Halifeliği ile Irak Selçukluları Devleti arasındaki iktidar mücadelesi
The power struggle between The Abbasid Caliphate and The Seljuks of Iraq
MUSTAFA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLAY AĞIRNASLI
- Kirman Selçukluları'nın Büyük Selçuklular, Meliklikler ve Atabeyliklerle olan münasebetleri
Reltionships of Kirman Seljuks, with Great Seljuks, Meliks and Atabegs
HÜMEYRA ÖZYURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
TarihAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YAŞAR BEDİRHAN
- الدولة السلجوقية في العراق
Irak Selçukluları
BURHAN KHUDHUR HAMA ALI HAMA ALI
Yüksek Lisans
Arapça
2018
TarihVan Yüzüncü Yıl Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SALİH ARI
- Büyük Selçuklular ve Irak Selçukluları'nda Dîvân-ı Âlâ
Dîvân-ı Âlâ In Great Seljuks and Iraq Seljuks
ÖZGÜR TOKAN