Abbâsî Halifeliği ile Irak Selçukluları Devleti arasındaki iktidar mücadelesi
The power struggle between The Abbasid Caliphate and The Seljuks of Iraq
- Tez No: 874512
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLAY AĞIRNASLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
İslâm tarihinin en önemli safhalarından bir kuşkusuz ki Abbâsî halifelerinin siyasî yetkilerini Selçuklu sultanlarına devretmesi dönemidir. Bu safha Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey'in 1055 yılında hilâfet merkezi Bağdat'a girmesiyle başlamıştır. Abbâsî Halifesi Kaim Biemrillâh dünyevî yetkilerini büyük bir törenle Tuğrul Bey'e devretmiştir. Bu tarihten itibaren İslâm dünyasının liderliğini Selçuklular üstlenirken halifelik makamı yalnızca dinî ve manevî bir pozisyonla sınırlandırılmıştır. Abbâsî halifeleri, gücünün zirvesinde olan Selçuklu sultanları zamanında Bağdat'ta oldukça pasif bir mevkide kalmışlardır. Selçuklu sultanları ise halifeleri akrabalık bağları kurarak ve Bağdat'a atadıkları şahneler vasıtasıyla sürekli olarak gözetim altında tutmuşlardır. Halifelerin bu durumu Büyük Selçuklu Sultanı Sencer'in devletin merkezini doğuya çekmesiyle değişmiştir. Sultan Sencer, Abbâsî Halifeği'ni Hemedan merkezli olarak kurdurttuğu Irak Selçukluları Devleti'nin vesayetine vermiştir. Bu tarihten itibaren Sultan Sencer'in Horasan gibi nispeten Bağdat'a uzak bir mevkide olmasını fırsat bilen halifeler eski yetkilerini geri alabilmek için türlü girişimlerde bulunmuşlardır. Halife Müsterşid, bölgede sürekli olarak huzursuzluk çıkaran Dübeys'e karşı ordu kurup savaş meydanlarına çıkmıştır. Halife Müsterşid, Selçuklulara karşı ayaklanarak kendisinden sonra gelecek halifelere ilham kaynağı olmuştur. Fakat onun bu macerası, Sultan Mesud döneminde feci bir şekilde neticelenmiştir. Halife Muktefî ise yetkilerini yalnızca Bağdat ile sınırlı tutmak istememiştir. Bu yüzden Irak ve çevresinde fetih hareketlerine başlayarak siyasî hâkimiyet alanını genişletmeye çalışmıştır. Sultan Mesud'dan sonra gelen Irak Selçuklu sultanları halifeleri kontrol etmekte zorlanmıştır. Halife ile sultan arasındaki mücadeleler Nâsır Lidînillâh döneminde zirveye çıkmıştır. O, Selçuklulara kaybettikleri siyasî hâkimiyeti geri aldığı gibi yaptığı ittifaklar neticesinde Irak Selçukluları Devleti'nin sonunu getirmiştir.
Özet (Çeviri)
One of the most important stages in Islamic history is undoubtedly the period when the Abbâsîd caliphs transferred their political powers to the Seljuk sultans. This stage began with the entry of the Great Seljuk Sultan Tughrul Bey into the caliphate center of Baghdad in the year 1055. Abbâsîd Caliph Kaim Biemrillah ceremoniously transferred his secular powers to Tughrul Bey. From this date onwards, while the Seljuks took over the leadership of the Islamic world, the caliphate was limited to a purely religious and spiritual position. Abbâsîd caliphs remained in a relatively passive position in Baghdad during the reign of the Seljuk sultans, who were at the peak of their power. The Seljuk sultans, on the other hand, kept the caliphs under constant surveillance by establishing kinship ties and through the governors they appointed to Baghdad. This situation changed with the relocation of the state center to the east by Sultan Sanjar. Sultan Sanjar placed the Abbâsîd Caliphate under the guardianship of the Iraq Seljuk State, which he established with Hamedan as its center. From this point on, taking advantage of Sultan Sanjar's relatively distant position from Baghdad, the caliphs made various attempts to reclaim their former powers. Caliph Mustarshid assembled an army and took to the battlefield against Dubays, who constantly caused unrest in the region. Caliph Mustarshid's rebellion against the Seljuks served as an inspiration to the caliphs who would come after him. However, his adventure ended tragically during the reign of Sultan Masud. Caliph Muktafi did not wish to confine his powers only to Baghdad. Therefore, he started conquest movements in Iraq and its surroundings in an attempt to expand his political influence. The subsequent Seljuk sultans of Iraq after Sultan Masud struggled to control the caliphs. The conflicts between the caliph and the sultan reached their peak during the reign of Nasir al-Din Allah. He not only regained the political dominance lost to the Seljuks but also brought about the end of the Iraq Seljuk State through the alliances he formed.
Benzer Tezler
- Selçuklular zamanında Irak'ta Müslümanlar arasında dini-mezhebi çatışmalar ve sosyo kültürel etkileri (H.447–590 / M.1055–1194)
Religious and sectarian conflicts among Muslims in the Seljuk period and their cultural and social effects (447-590 AD) (1055-1193 H)
HUSSIEN SHAKIR SHARIF
- Yemînü'd-devle Mahmûd el-Gaznevî'nin siyasî faaliyetleri (998-1030)
Political power and regional policies of Gazneli Yemînü'd-devle Mahmûd (998-1030)
GÜNGÖR AKSU
Doktora
Türkçe
2022
Tarihİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS TOPSAKAL
- Büyük Selçukluların Bağdat'taki ilmî faaliyetleri (1067-1258)
The scientific activities of the Great Seljuks in Bagdat (1067-1258)
MURAT AKBAŞ
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET GÜZEL
- الدولة السلجوقية في العراق
Irak Selçukluları
BURHAN KHUDHUR HAMA ALI HAMA ALI
Yüksek Lisans
Arapça
2018
TarihVan Yüzüncü Yıl Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SALİH ARI
- Mardin Müzesi'ndeki Musul Atabegliği sikkeleri (1127 - 1259)
Mosque Atabegy coins in Mardin Museum (1127 - 1259)
ŞULE BİLGİLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihMarmara ÜniversitesiTürk Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SADİ SÜLEYMAN KUCUR