Geri Dön

İslâm irfân geleneğinde hadis yorumu

Hadith interpretation in Islamic irfan tradition

PDF İndir

  1. Tez No: 302205
  2. Yazar: FERHAT GÖKÇE
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET GÖRMEZ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2010
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 507

Özet

Giriş ve dört bölümden oluşan çalışmamızın konusu tasavvuf geleneğinde hadis ve sünnetin anlaşılması ve yorumlanmasıdır. Bu çalışmada tasavvuf geleneğinde hadis yorumculuğu tasavvuf klasikleri ve tasavvufî hadis şerhlerinden istifade edilerek, tasavvufun hem amelî hem nazarî yönü göz önünde bulundurularak değerlendirilmeye çalışılmıştır.Birinci bölümde, tasavvufî hadis yorumculuğuna ve tasavvuf geleneğinde hadislerin anlaşılması ve yorumlanmasına dair temel kavramlara yer verdik. Bu bölümde sûfilerin diğer İslâmî disiplinlerden farklı bir şekilde değerlendirdikleri anlama ve yorumlamaya dair temel kavramları ele alırken sûfiler arasındaki farklı yaklaşımları da göstermeye çalıştık. Bu bölümde öncelikle ?tasavvuf? ve ?irfân? kavramlarını ele alarak tasavvufî ve irfânî yorumun ?amelî? ve ?nazarî? yönü arasındaki farklılıkları tespit etmeye çalıştık. Tasavvuf geleneğinde âyet ve hadis yorumlarında en çok başvurulan ?işâret?, ?bâtın? ve ?hikmet? kavramlarına hadis yorumculuğu açısından yer verdikten sonra, tasavvuf klasikleri ve tasavvufî hadis şerhlerinde bu üç kavramın dışında hadislerin anlaşılması ve yorumlanmasında başvurulan ?fehm?, ?fıkıh?, ?istinbât?, ?mîzân? ?keşf? ve ?te'vîl? kavramlarını ele aldık.Tasavvuf klasikleri ve tasavvufî hadis şerhlerinde en çok ele alınan konuların başında bilgi (ilim ve ma'rifet) meselesi gelmektedir. Bu yüzden ilim-ma'rifet konusunu hadislerle ilişkisi çerçevesinde müstakil bir bölüm halinde, ikinci bölümde ele almaya çalıştık. Bu bölümde, tasavvufî bilgi nazariyesi ma'rifet, ma'rifetin hadislerle temellendirilmesi ve sûfîlerin ma'rifet anlayışlarının hadislerin yorumlanmasındaki rolü konusu ele alınmıştır. Mutasavvıfların ma'rifet anlayışlarının hadislerdeki temellerini, tasavvufî epistemolojiye göre şekillendirdikleri ?ilim?, ?fıkıh?, ?ma'rifet?, ?kalp?, ?yakîn?, ?basîret?, ?firâset? ve ?nûr? kavramları özelinde ayrı başlıklar halinde ele aldık. Bu bölümün hadis yorumculuğu ve araştırmamız açısından asıl önemli yönü sûfiler arasındaki farklı ma'rifet anlayışlarının hadis yorumlarındaki tezâhürüdür. Bu amaçla biz ilk dönem sûfilerinden Muhâsibî'nin (243/857), ma'rifet anlayışında hem amelî hem nazarî unsurlara yer veren Suhreverdî'nin (632/1234) ve nazarî-irfânî yorumların en büyük temsilcisi olan Muhyiddin İbnu'l-Arabî'nin (699/1300) ma'rifet anlayışlarının hadis yorumlarındaki yansımalarını tespit etmeye çalıştık.Üçüncü bölümde, öncelikle tasavvuf geleneğinde hadis ve sünnet kavramlarını, sûfîlerin hadis ilmi ile ilişkilerini ele alarak sûfîlerin sünnet telakkisini ayrı bir başlık altında değerlendirdik. Daha sonra tasavvufî hadis yorumunu etkileyen faktörleri tespit etmeye çalıştık. Bu bölümde son olarak başvurulan kaynaklar ve muhtevâ bakımından sûfîlerin hadis yorum yöntemlerini, hadis yorumlarından örneklerle ele aldık.Tezimizin dördüncü ve son bölümünü ise tasavvufî hadis yorumculuğunun değerlendirilmesine ayırdık. Bu bölümde öncelikle gerek sûfîler gerek İslâm âlimlerinin çoğunluğu tarafından bâtınî yorumlardan farklı olarak değerlendirilen işârî yorumların kabul edilebilmesi için ileri sürülen şartları, tasavvufî yorumları göz önünde bulundurarak tahlil etmeye çalıştık. Daha sonra işârî yorumların bâtınî tevillerle örtüşen ve ayrılan yönlerini daha çok Gazzâlî (505/1111) ve Muhyiddin İbnu'l-Arabî (699/1300) özelinde ele alarak işârî yorumlarla bâtınî te'villeri karşılaştırdık.Tezimizin tümü içerisinde anlama ve yorumlamaya dair temel kavramlar, ma'rifet anlayışlarındaki farklılıklar ve işârî yorumlarla bâtınî te'viller arasındaki benzerlikler ve farklılıklar konusunda elde ettiğimiz verilerin uygulamasını mu'tedil ve aşırı yönleriyle tasavvufî hadis yorumculuğunu değerlendirerek ortaya koymaya çalıştık. Tezimizin son bölümünde tasavvufî hadis yorumculuğunu, zaman zaman muhaddis şârihlerimizin yorumlarıyla mukayese ederek, zaman zaman aynı hadislere dair sûfiler arasındaki farklı yorumlara işarette bulunarak ve en önemlisi lafızları tahrif etmeyen hadis yorumlarına, hem amelî hem nazarî tasavvufta bâtınî yorumlara kayan aşırı işârî yorumlara örnekler vererek değerlendirmeye çalıştık.

Özet (Çeviri)

The subject matter of this study, composed of an introduction and four other chapters, is understanding of prophetic traditions and sunnah in sufi tradition and its interpretation. In this study, we have evaluated hadith interpretation system within the scope of Sufism by making use of classical sufi works and sufi hadith sharh (explanatory) books, and by taking practical and theoretical sides of mysticism into consideration.In the first chapter, we have dealt with main terms about sufi hadith interpretation system, and some terms about understanding and interpretation of hadiths within sufi tradition. In this chapter, we have tried when dealing with main terms about understanding and interpretation which Sufis had evaluated differently from other Islamic branches of knowledge to point out different approaches among Sufis. We have tried to fix differences of practical and theoretical sides of sufi and irfani interpretation systems by discussing firstly“tasavvuf”and“irfan”terms. After dealing with“isharet”,“bâtın”and“hikmet”terms which are the most referred words in Qoranic ayah and hadith interpretations within sufi traditions, we have discussed ?fehm?, ?fiqh?, ?istinbat?, ?mizan? ?keshf? and ?te?vil? terms which were referred in understanding and interpretation of prophetic traditions by classical sufi works and sufi hadith sharh (explanatory) books.The first topic dealt with in classical sufi works and sufi hadith explanatory books is“ilim (knowledge) and marifah”matter. For that, we tried to discuss ilim-marifah matter in second chapter independently by taking into consideration its relation with hadiths. In this chapter, we have discussed sufi knowledge marifah, and fixing its roots in hadiths and the role or impact of marifah understanding of Sufis on interpretation of hadiths. We have discussed its roots in hadiths under independent titles based upon special terms like ?ilim?, ?fiqh?, ?marifah?, ?qalb?, ?yaqin?, ?baseerah?, ?firasah? and ?noor? which they formed according to sufi epistemology.The essential important side of this chapter in terms of hadith interpretation system and of our study showed itself in its manifestation of different marifah understandings among Sufis in hadith interpretations. For this purpose, we tried in this chapter to determine impact of various marifah understandings of different scholars in their hadith interpretations, such as understanding of Muhasibi (243/857) who was one of the early stage sufis, and of Suhrawardi (632/1234) who gave place for practical and theoretical elements in his marifah understanding and of Muhyiddin İbnu?l-Arabi (699/1300) who was the greatest representative of theoretical-practial interpretation system.In third chapter, firstly we dwelt with viewpoint of sufis toward sunnah by discussing hadith and sunnah concepts in terms of sufi tradition and relations of sufis with hadith science. After that, we tried to determine factors having effect on sufi hadith interpretation system. Finally, in this chapter we dealt with sufis? hadith interpretation methods by giving examples from these hadith interpretations.We have reserved the fourth and the last chapter of our thesis for evaluation of sufi hadith interpretation system. In this chapter, we have tried to analyze conditions, which put forward for approving ishari interpretations accepted by both sufis and by the majority of Islamic scholars as different from mystic (batini) interpretations, by taking into consideration sufi interpretations. After that we made comparisons between ishari interpretations and mystic glosses (batini tawils) by examining agreement and disagreement points of ishari interpretations with mystic interpretations in cases of Ghazali and Muhyiddin İbnu?l-Arabi.We have tried to put forth results of datum we collected from main terms of understanding and interpreting, and differences in terms of marifah understanding and similarities between ishari interpretation and mystic glosses and differences by estimating them in terms of sufi hadith interpretation system showing its moderate and immoderate sides. In the last chapter of our thesis, we discussed sufi hadith interpretation system sometimes by comparing it with muhaddith interpretators? explanations, sometimes indicating different explanations of the same hadith by different sufis and the most important of all by giving examples for hadith explanations which didn?t distort meanings of words and others which declined to immoderate ishari explanations of hadiths which give way to mystic explanations in practical and theoretical Sufism.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    783941

    Yahudilikte kutsal kitap anlayışı: Yefet Ben Eli örneği

    Bible understanding in judiciality: The example of Yefet Ben Eli

    ERKAN ZENGİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinDicle Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MUHAMMED HADİ TEZOKUR

  2. Tez No

    652573

    Derviş-âlim Ali Yardım ve Anadolu İslâm kültür ve sanatına katkıları

    A dervish-scholar Ali Yardım and his contribution to Anatolian Islamic culture and art

    ASLI KAYNAK ÖNEL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    BiyografiÜsküdar Üniversitesi

    Tasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ F. CANGÜZEL GÜNER ZÜLFİKAR

  3. Tez No

    412275

    Mukâtil b. Süleyman'ın Tefsir-i Kebir'indeki hadislerin tahrici ve değerlendirilmesi

    Appreciating and citating of hadith in the Tefsîr-i̇ Kebîr that wrote by Muqâtil b. Suleymân

    İRFAN ZAHİTOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    DinKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN AKGÜN

  4. Tez No

    757259

    İşrâkî düşüncede kötülük problemi

    The problem of evil in ishraqi thought

    SELÇUK GÜZEL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Dinİzmir Katip Çelebi Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUHSİN AKBAŞ

  5. Tez No

    344670

    Sıddık Hasan Han'a göre tevhid ve şirk

    Unity and polytheism in Siddik Hasan Han

    İRFAN EYİBİL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    DinSakarya Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SÜLEYMAN AKKUŞ

Geri Dön