Firma dinamik yeteneklerinin rekabet gücüne katkısının kaos teorisi bakış açısı altında analizi
Analysis of contribution to competitiveness of dynamic capabilities of a firm from the perspective of chaos theory
- Tez No: 315340
- Danışmanlar: PROF. DR. HALUK ERKUT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 208
Özet
Günümüzün sermaye, mal ve hizmetin bir çok ülkede serbest hareket edebildiği küresel rekabet koşulları altında firmaların rekabetçiliği ilk öncelik halini almıştır. Yönetim literatüründe de bu alanda yapılan bir çok çalışma bulunmaktadır.Literatürü incelediğimizde rekabet gücü üzerine yapılan araştırmalarda iki temel yaklaşım bulunduğu görülmektedir. Bu yaklaşımlardan bir tanesi şirketin dışından içine yönelen ?Rekabetçi Konumlanma? iken bir diğeri şirketin içinden dışına yönelen ?Kaynak Temelli Yaklaşım? dır.Özünde endüstriyel organizasyon ekonomisi bulunan rekabetçi konumlanma yaklaşımında bir firmanın daha çekici olan endüstriyi veya bölümlerini belirleyip bu tespite göre hareket ederken rekabetçi güçler karşısında koruyucu pozisyon alabilmesi hedeflenir. Ayrıca firmaların çevresel faktörlere bağlı olarak geliştirecekleri stratejileri uyguladıkları taktirde rekabet üstünlüğü elde edebilecekleri belirtilir.Kaynak temelli yaklaşıma göre ise bir firmanın gücünün ya da zayıflığının sebebi olarak kaynakları görülmektedir. Bu yaklaşımda da kaynaklar ile firmaların karşılaştığı fırsatlar, uygulanan stratejik davranışlar ve rekabet avantajı, performans arasında ilişki kurulmaya çalışılmaktadır.Kaynak temelli yaklaşımın devamında ortaya çıkan dinamik yetenekleri açıklamak içinse şu tanımdan yararlanılabilir: Dinamik yetenek, organizasyonun kendi kaynak tabanını kararlı bir şekilde yaratma, ekleme veya değiştirme kapasitesidir.Dinamik yetenek kavramı, fırsat ya da tehdit için değişim ihtiyacının belirlenmesi, bu ihtiyaç için yanıtın formüle edilmesi ve yapılacakların uyarlanması kapasitesini içermektedir. Organizasyonun değişim ihtiyacını nasıl belirleyip, yanıt verdiğini anlamak içinse organizasyonel ve yönetsel süreçlerin incelenmesi gerekir.Kaynak temelli yaklaşımın devamında dinamik yetenekler karşımıza çıktığına göre dinamik yeteneklerin hangi noktalarda eksiklikleri doldurduğu da önemli bir sorudur. Dinamik yeteneklerin, kaynak temelli yaklaşımın üzerine kurulması aşamasında doldurduğu temel boşluk olarak ise pazardaki dinamizmin etkileri ve firmadaki değişimler karşısında kaynak temelli yaklaşımın yetersiz kalması gösterilebilir. Zira kaynak temelli yaklaşımın değişim ile bağlantısı uygulamada tam anlamıyla kurulamamış, kavramsal seviyede kalmıştır.Dinamik yeteneklerin rekabet gücü ile olan ilişkisine bakıldığında önceki araştırmalarda elde edilen sonuçların oluşmasındaki nedenlerin anlaşılmasında ve yeni yaklaşımlar ortaya koyulmasında kaos teorisi bakış açısı ile konuya yaklaşılmasının faydalı olması beklenmektedir. Zira sorunlara gerçek çözümlerin üretilebilmesi için içinde bulunulan çevre ile organizasyonun karmaşık ve kaotik olan doğasının bilinçli bir şekilde anlaşılması gerekmektedir.Kaos paradigmasına göre, klasik sosyal bilim araştırma yöntemleri, günümüzün çok girift hale gelen, sistemik ilişkileri kuvvetlenmiş işletmelerin sorunlarını araştırmaya yetmemektedir. Kaos yaklaşımı daha ileri giderek, Newton fiziğine dayanan mekanik ve doğrusal bir dünya ve ilişkiler topluluğu yerine, Einstein, Heisenberg ve Bohr öncülüğünde geliştirilen kuantum fiziğine ve doğrusal olmayan ilişkilere dayanan bir dünya fikrini ve bakış açısını ileri sürmektedir. Bu yeni paradigma daha bütüncü, tamamlayıcı, çevreci ve güçlendiricidir. Kaos teorisi daha önce de belirtildiği üzere karmaşık, doğrusal olmayan dinamik sitemleri inceleme konusu yapmaktadır. İşletmeler de bu özellikleri gösteren sistemler olarak ele alınmaktadır.Karmaşık sistemlerin hava durumu, fizik, ekonomi, ekoloji, biyoloji gibi çeşitli farklı alanlarda incelenmesi sonuncunda ise kaos teorisine ait başlıca şu karakteristikler tespit edilmiştir: Kaotik gerekircilik, kelebek etkisi, sınırlar ve bağlantılar, çekiciler, kendi kendine organizasyon, doğrusal olmama, nedensellik, fraktaller.Bahsi geçen ?Dinamik Yetenekler?, ?Rekabet Gücü? ve ?Kaos? konusundaki araştırmalar sonucunda şekillenen bu çalışmada incelenen temel iki farklı ilişki bulunmaktadır:??Dinamik Yetenekler? ile ?Rekabet Gücü? arasındaki ilişki nasıldır???Kaos? ile ?Dinamik Yetenekler? arasındaki ilişki nasıldır?Bu temelde oluşturulan ana hipotezler ise şu şekildedir:?Organizasyonun kaotikliği, organizasyonun dinamik yeteneklerini etkilemektedir.?Organizasyondaki dinamik yetenekler, organizasyonun rekabet gücünü etkilemektedir.Bu ana hipotezlerin altında da literatür çalışmasına bağlı tespit edilen parametrelere dayanan toplam 27 alt hipotezden yararlanılmıştır.Kurulan modele ait verilerin toplanmasında ve toplanan verilen değerlendirilmesinde ise Vaka Analizi yöntemi kullanılmıştır. Çıkan sonuçların değerlendirilmesine yardımcı olması amacı ile de kaos, dinamik yetenekler ve rekabet gücü için indeks oluşturulmuştur.Kalitatif çalışma yöntemlerinden biri olan vaka analizi yöntemi süreç, aktivite ve olayların incelenmesinde ayrıca teorilerin test edilmesinde kullanılabilmektedir. Çeşitli veri kaynaklarını kullanarak bir olayın kendine özgü durumlar ile birlikte araştırılmasına yardımcı olan vaka analizi çalışmaları ilgili durumun tek bir açıdan incelenmeyip çeşitli yönleri ile araştırılarak açığa çıkarılıp anlaşılmasını mümkün kılmaktadır. Nitekim araştırmacı vaka analizi ile vakanın bağlamını da bilinçli olarak çalışmaya dahil etme imkanına kavuşmaktadır Vaka analizinden beklenen de araştırmacının araştırma sorusunun vaka ya da vakalar ile araştırılmasıdır.İndeks çalışmasının temeli olan indikatörler ise sistemde neler olduğunu gösteren veya sistemin karakteristiğini özetleyen enformasyon parçalarıdır. İndikatör kümelerinin matematiksel kombinasyonu ile de indeks veya bir diğer adıyla birleşik indikatör oluşmaktadır. İndeks oluşturmanın iki bileşen arasındaki ilişkiyi inceleyen bir teori için faydalı olması beklenmektedir. Zira iki bileşenin arasındaki ilişkiyi ölçmeden önce bileşenlerin varlığının ve seviyesinin tespiti tutarlılığı arttırma noktasında da faydalı olacaktır.Bu temelde vaka analizinde 36 adet soru sorulmuştur. İndeks oluşturmak içinse 55 adet sorudan yararlanılmıştır.Uygulama aşamasında 4 farklı firma inceleme için seçilmiştir. Vaka analizinde her firmada aynı soru setlerinden yararlanılmıştır. Soru sıralaması da aynı şekilde tutulmuştur. Kurgunun doğruluğu amacı ile birden çok vakadan yararlanılmış ve kanıt zincirleri kurulması hedeflenmiştir. Dış doğruluk içinse hem tekrarlamalar tespit edilmeye çalışılmış hem de tüm firmalar aynı sektörden seçilmiştir. İç doğruluk aşamasında ise örüntü eşleştirmesine odaklanılmıştır.Çalışmada ilk olarak teori belirlenmiştir:?Bu vaka analizi bize dinamik yetenekler ile rekabet gücü ilişkisinin nasıl olduğunu ve organizasyonun kaotikliğinin bu ilişki üzerindeki etkisinin nasıl olduğunu gösterecektir.?Çalışmada geri besleme döngüsü de kullanılmıştır. Her vaka analizinden sonra diğer seçilen vakaların uygunluğu kontrol edilmiştir.Vaka analizinin ilk yapıldığı firma aynı zamanda pilot firma olarak seçilmiştir. Bu firmada yapılan ilk çalışmada görüşme soruları ile birlikte indeks için anket çalışması da yapılmış, görüşmede yaşanan sıkıntılar üzerine de gerek görüşme sorularında gerekse indeks sorularında düzeltmeler yapılmıştır.Vaka analizinin yapıldığı 4 firma da Türk organize gıda dışı perakende sektöründe faaliyet göstermektedir. En genci Türkiye'de 1995 yılından beri faaliyet gösterirken en yaşlısının temelleri 1938 yılına uzanmaktadır. Firmaların ciroları 150.000.000 TL'nin üzerindedir. Çalışan sayıları 1.000 kişiden fazladır. Hepsinin yurtdışı mağaza yatırımı da bulunmaktadır. Bu firmalarda yapılan görüşmelerde üst düzey yöneticiler ile birlikte üretim/satınalma, ürün yönetimi, bilgi sistemleri, satış, operasyon, pazarlama, görsel, idari işler, insan kaynakları vb. şeklinde kurumun organizasyonel yapısına göre farklılık gösteren bir çok bölüm ile görüşülmüştür.Yapılan çalışmanın aşamalarını şu şekilde sıralayabiliriz:?Uluslararası bilimsel araştırmaları temel alan kaos teorisi, dinamik yetenekler, rekabet gücü ilişki modeli kurulmuştur.?Modeli incelemek için vaka analizi ile güvenilir veriler toplanmıştır.?İndeks oluşturularak destekleyici çıkarım yapılmıştır.?Modelin uygulanması ile elde edilen sonuçlar düzenlenip, değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda öneriler oluşturulmuştur.Araştırma göstermiştir ki organizasyonların kaotikliği, dinamik yetenekleri ve rekabet gücü arasında önemli bir etkileşim vardır. Çalışma sonucunda,?Dinamik yeteneklerin, rekabet gücü üzerindeki etkisi ve etkili olan faktörler?Organizasyonun kaotikliğinin, dinamik yetenekler üzerindeki etkisi ve etkili olan faktörlerbelirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Firm?s competitiveness has become the first priority in today's capital, goods and services to be able to move freely in many countries under conditions of global competition. There are a lot of works done in this field in the management literature.There are two main approaches on competitiveness literature. One of these approaches is“Competitive Positioning”and the other one is“Resource Based View”.Competitive positioning approach based on Industrial Organisation Economy. According to this approach, firm determines most attractive sector or segments and moves in accordance with this decision while taking protective position against competitive forces. Also, if firms develop and implement strategies which depends on environmental factors, they can achieve competitive advantage.The fundamental principle of the resource based view is that the basis for a competitive advantage of a firm lies primarily in the application of the bundle of valuable resources at the firm's disposal. The resource based view establishes relationship between the resources and opportunities, strategy, competitive advantage, performance.The dynamic capability is the capacity of an organization to purposefully create, extend or modify its resource base. The dynamic capability framework contains a richer description of features and factors than is contained in the resource based approach. The framework pulls together many disparate literatures (enterpreneurship, decision theory, organizational behaviour) to identify the key classes of capabilities firms must possess if they are to succeed longer term in generating superior profits. For analytical purposes, dynamic capabilities can be disaggregated into the capacity to sense and shape opportunities and threats, to seize opportunities, and to maintain competitiveness through enhancing, combining, protecting, and when necessary, reconfiguring the business enterprise?s intangible and tangible assests.The dynamic capabilities and the resource based view are complemantary perspectives and dynamic capabilities are part of the overall resource and capability base. But dynamic capabilities are directed toward strategic change.The dynamic capabilities affect competitiveness of firms in different ways:?To achieve sustainable competitive advantage?To achieve temporary competitive advantage?No change in competitive advantage?Negative effect to competitive advantageChaos theory perspective can be useful for understanding the causes of the results obtained in earlier studies about dynamic capabilities? impact on competitiveness and for placing of new approaches. Because organization's complex and chaotic nature with current environment should be understood in a conscious way to produce real solutions to problems.Newton's theory predicts physical world in equilibrium. In this type of the world mass, speed, orbit and force are assumed to be measurable. However measurement of economics, psychology, sociology such as science concepts is not easy at all even may not be in possible. Human and society events seems in constant motion and change. Therefore to accept such a world in equilibrium to create a theory is not easy. For this reason, between the chaos and order ?from order to chaos? and ?from chaos to order? by examining the relationship between the two-way transmission and understanding of chaos theory will benefit for organizations in today's turbulent environments. Because in todays systems need to be managed in environment of an infinite number of information and cause-effect relationships.Traditional visions of organizations have always searched for the easiest way to explain and predict natural phenomena. Unfortunately, reality has complex rules. The term ?complexity? does not explain only one kind of system behaviour; it means a set of characteristics that one can identify in most natural systems, including organizations and their processes. A complex system has many natural rules that influence its behaviour and multiple intricacies for dealing with a turbulent environment. You can?t control these natural rules, but you can at least guide them and lead them toward one defined direction.Complex systems were examined in different areas such as weather, physics, economics, ecology, biology etc. According to these studies, complex systems have different characteristics: Chaotic determinism, butterfly effect, boundaries and connections, attractors, self organization, nonlinearity, causality, fractals.According to the literature about ?Dynamic Capability?, ?Competitiveness? and ?Chaos Theory?, this study searching two main relationships:?What is the relationship between“Dynamic Capabilities”and“Competitiveness”??What is the relationship between“Chaos”and“Dynamic Capabilities”?According to these relationships there is two main hypotheses;?Organizational chaos affects the dynamic capabilities in organizations.?Dynamic capabilities in organizations affect the competitiveness of the organization.Under the main hypotheses on this study, there is 27 sub-hypotheses.Case Study method was used in the established model for the data collection and the evaluation of data. The index was created for chaos, dynamic capabilities and competitiveness in order to help evaluate the results.A case study is an emprical inquiry that investigates a contemporary phenomenon within its real life context, especially when the boundaries between phenomenon and context are not clearly evident. Case study research can be used for examining processes, activities and events also for testing theories. Case study helps to exploration of the unique circumstances of an event with using various data sources and analysis of case studies makes it possible to understand that investigate various aspects of the situation, not a single point of disclosure. In case studies, researchers investigate the research question by case or cases.Index (composite indicator) can be used to summarise complex or multi dimensional issues, in view of supporting decion makers. On the other hand, index can help to reduce the size of a list of indicators or to include more information within the existing size limit. The index is expected to be useful for analysing the theory which includes two components. Because detection of the presence and level of components will be useful to increase the consistency before measuring the relationship between the two components.On this basis 36 question was asked in the case study. 55 question is utilized to create index.Four different companies were selected for the implementation phase. In case study, same question sets were used for each firm. Questions were asked in the same order. Multiple cases were used for construct validity and chains of evidence were established. For external validity replication logic was used and also all the companies were selected from the same industry. For internal validity pattern matching logic was used.Firstly the theory was identified for case study:?This case study will show us how the relationship between the dynamic capabilities and competitiveness, and how the organizational chaos affects this relationship?Feedback loop is also used in this study. Other selected cases and study design are checked after each case study.The first company was selected as a pilot case for case study. In this company interview questions with a survey made for the index at the same time. The pilot case study helped to refine data collection plans with respect to both the content of the and the procedures to be followed.This study organized in non-food Turkish retail sector. The youngest firm has been operating since 1995 and the oldest firm has been operating since 1938. The turnover of firms is over than 150.000.000 TL annually. Number of employees is more than 1.000 people. All of them have store investment in abroad. Interviews were conducted with people in different positions such as senior executives, managers, specialists etc. and different departments such as production / procurement, product management, information systems, sales, operations, marketing, visual merchandising, administrative affairs, human resources etc.The stages of the study are listed as follows:?Chaos theory, dynamic capabilities, competitiveness relationship model which based on international literature, has been established.?Reliable data was collected by case study.?Index was generated for additional knowledge.?The results which occured with the implementation of the model, were arranged and evaluated. Recommendations were formed as a result of these evaluations.Research has shown that there is a significant interaction between the organizational chaos, dynamic capabilities and competitiveness.As a result of work,?Dynamic capabilities? impact on the competitiveness and factors which affect?Organizational chaos? impact on the dynamic capabilities and factors which affectwere determined.
Benzer Tezler
- Aile şirketlerinde dinamik yeteneklerin ve yönetişim düzeyinin sosyal sermaye üzerinden büyüme performansına etkisi
Effect of dynamic abilities and governance level on growth performance through social capital in family businesses
GÜLBAHAR UZUNAY
- Examining the relationship between organizational flexibility and firm performance from a dynamic capability perspective
Dinamik yetkinlik perspektifinden örgütsel esneklik ile firma performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi
AHMED MOHAMED ALI ALMALOUL
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
İşletmeAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiYönetim ve Organizasyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMİH CEYHAN
- Tedarik zinciri yönetiminde bilişim teknolojileri kullanımı ve performans ilişkisinin incelenmesi
An examination of the relationship between the use of information technology and supply chain management performance
VESİLE ÖZÇİFÇİ
- Innovation management in design-intensive family firms from office furniture manufacturing industry: A dynamic capability perspective from an emerging market
Ofis mobilyası imalat sanayisindeki tasarım yoğun aile firmalarında inovasyon yönetimi: Gelişmekte olan bir pazardan dinamik yetenek perspektifi
SELİN GÜLDEN
Doktora
İngilizce
2022
Endüstri Ürünleri Tasarımıİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZLEM ER
- Firma yenilikçiliğinin lojistik performansa etkileri
Effects of firm innovation on logistics performance
SERKAN TÜRKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeGebze Teknik ÜniversitesiStrateji Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ EKBER AKGÜN