Trakya'da Roma ve Bizans dönemi yerleşmeleri, anıtları, erken cumhuriyet döneminde koruma ve restorasyon modaliteleri üzerine bir araştırma (1923-1950)
Roman and Byzantine settlements, monuments in Thrace: A research on the conservation and restoration modalities in the early republican period (1923-1950)
- Tez No: 318339
- Danışmanlar: PROF. DR. NEVZAT İLHAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trakya Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 235
Özet
Trakya bölgesi Avrupa ve Asya arasındaki geçiş yolları üzerinde bulunması nedeniyle tarihi boyunca çeşitli uygarlıkların kurulduğu topraklar olmuştur. Roma İmparatorluğu'nun Trakya bölgesini tam hâkimiyeti altına almasıyla bölgede merkezi bir yapı oluşmuş, özellikle Yeni Roma'nın imparatorluğun yeni başkenti olarak kurulmasıyla, bölgenin önemi daha da artmıştır. Bugün Türkiye sınırları içinde bulunan Doğu Trakya bölgesi, bu önemini 14. yüzyılda Osmanlıların Balkan topraklarını fethi ve ardından Osmanlı İmparatorluğu'nun uzun tarihi boyunca korumaya devam etmiştir.Türkiye Trakyası'nda Roma ve Bizans dönemi yerleşim ve anıtları ile koruma durumlarının tespitini amaçlayan bu çalışmada, öncelikle bölgedeki yerleşimler incelenmiş, genellikle yerleşim birimlerinde tüm kültür katmanlarının gözlemlenmesi sonucunda, yerleşimlerin kurulmasından Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşüne kadar bu yerleşimlerin tarihleri ele alınmış, böylece yerleşimlerin tarihlerinin bir bütünlük içinde anlaşılması amaçlanmıştır. Bölgenin tarihi, bölgede yer alan imparatorluk yolları, Roma ve Bizans dönemi kentlerinin genel özellikleri de çalışmaya dahil edilmiştir.Bu yerleşim ve anıtların tespiti yapıldıktan sonra dönem eserlerinin, Trakya'da imar faaliyetlerinin ivme kazandığı 1950'li yıllara kadar olan koruma durumları incelenmiştir. Bu amaçla, 1923-1950 yılları arasında ülkede var olan eski eser anlayışı, yasalar ve uygulamalarla birlikte ele alınmış, böylece erken Cumhuriyet döneminde genelde eski esere özelde Roma-Bizans dönemi eserlerine bakış tahlil edilmeye çalışılmıştır. Ardından, Trakya bölgesindeki uygulamalar incelenmiş, bu amaçla Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Trakya Umumi Müfettişliği, Halkevleri ve Türk Tarih Kurumu yoluyla devletin bu dönem eserlerine bakışı değerlendirilmiştir.Çalışmada Trakya bölgesinde, Roma ve Bizans dönemine ait toplam 59 anıt tespit edilmiştir. Bu eserlerden 19'u Edirne ili, 15'i Kırklareli ili, 25'i Tekirdağ ili sınırları içinde bulunmaktadır. Toplam 59 adet yapıdan 36'sının tamamen yok olduğu, 20'sinin kalıntılarının bulunduğu görülmüştür. Bu eserlerin yalnızca 3'ü ayakta olup bu yapılar cami (2) ve türbeye (1) çevrilmiş kiliselerdir. Kalıntıları bulunan ve ayakta olan toplam 23 adet Roma-Bizans dönemi eserinin 7'si tescilli eserdir. Tescilli eserlerin sur kalıntıları (4), cami (2) ve türbe (1) olduğu tespit edilmiştir.Elde edilen veriler ışığında, 1923-1950 yılları arasında devletin ülkedeki eski eserlerin envanterini hazırlama girişimi, bu amaçla kurulan çeşitli kurumlar aracılığıyla ülke çapında tarihi eser bilincini oluşturma ve yaygınlaştırma çabaları, merkezi idarenin bu yönde yasal çerçeveyi genişletme ve uygulama konusunda yerel idareleri sürekli uyarması, Roma-Bizans dönemi eserlerinin ülkenin arkeolojik ve tarihi mirası olarak kabul edilmesi, söz konusu eserlerin korunması yolunda olumlu adımlar olarak tespit edilmiştir.Devletin yukarıdaki amaçlarla kurduğu ya da kurulmasına öncülük ettiği kurumların Trakya'da Roma-Bizans dönemi eserlerine yönelik uygulamaları incelendiğindeyse, olumsuz bir tablo ortaya çıkmaktadır. Nitekim 1923-1950 yılları arasında bu kurumlardan yalnızca Vakıflar Bölge Müdürlüğü'nün ve E.E.M.G.M.'nin 1 adet yapı tescil ettiği, 1 adet yapı onardığı tespit edilmiştir.Ekonomik olanaksızlıklar, ülke genelinde olduğu gibi Trakya bölgesinde de gözlemlenen korumadan çok yerleşimlerin imarına verilen ağırlık, merkezi idare-yerel yönetimler arasında görülen koordinasyonsuzluk, tarihi eser bilincinin yaratılması ve yaygınlaştırılması girişimlerinin yetersiz kalması, bu eserlerin büyük oranda yok olması sonucunu doğurmuştur.
Özet (Çeviri)
Throughout its history Thrace has always been a territory that housed various civilisations due to its geographical position. With the absolute hegemony of the Roman Empire in the region, central government was established, and particularly with the founding of the New Rome as the Empire?s new capital, the region?s importance increased. Today within the borders of the Turkish Republic, the Eastern Thrace was an important military base for the Ottoman conquest of the Balkans during the 14. century and continued to be so throughout the long history of the Ottoman Empire.In this study which aims to identify the settlements and monuments of the Roman and Byzantine eras in the Turkish Thrace together with their protection and conservation, first the settlements in the area are investigated. Since the settlements represent an ongoing settling, their history from the beginning until the end of the Ottoman era is studied. Thus it is aimed to present a broad picture of the settlements. The general history of the region, together with the main characteristics of the Roman and Byzantine cities, the main imperial roads and communication network of the region are discussed in depth.After identifying the main settlements and also the monuments within the cities, their conservations are studied. Since 1950s mark a breakpoint on the issue of conservation of the artefacts with the beginning of intense public work in the region, the conservation and the protection of the artefacts in Thrace between 1923-1950 are discussed. Hence, the legal situation, the institutions and the general viewpoint of the state in the first thirty years of the Republic are investigated. Then within this framework, the practices of the local and regional institutions, such as Regional Directorate of Pious Foundations, General Directorate of Antiquities and Museums, General Inspectorate of Thrace, People?s Houses and Turkish Historical Society are discussed. With the practices of these state institutions, the general view of the state towards the Roman and Byzantine artefacts in Thrace are analyzed.In the study total 59 artefacts that belong to the Roman-Byzantine era are identified. Out of total 59 artefacts, 19 are located within the borders of Edirne, 15 are located in within the borders of Kırklareli and 25 are located within the borders of Tekirdağ. While 36 artefacts out of the total sum are identified as totally destructed, 20 of them remain, though in ruins. Only 3 artefacts are identified to be in good condition, which owe to the fact that 2 of them are being used as mosques and 1 of them as a Muslim mausoleum. Out of 23 artefacts that still remain within the borders of Thrace, only 7 of them are registered, being 4 of them the remnants of city walls, 2 of them mosques and 1 of them mausoleum.The initiation of forming an inventory of the historical artefacts by the state between the years 1923-1950, founding of various institutions to generate and spread awareness towards artefacts in the society, forming legislations and drawing a legal framework and regularly calling local authorities to act according to the relevant codes, and most importantly accepting Roman-Byzantine culture and artefacts as nation?s archaeological and cultural heritage can and should be seen as important steps taken by the state towards conservation of the Roman-Byzantine heritage in the country.However, a search on the practices of the governmental institutions in Thrace, i.e. Regional Directorate of Pious Foundations, General Directorate of Antiquities and Museums, General Inspectorate of Thrace, People?s Houses and Turkish Historical Society, displays a rather negative picture. As such, it is seen that between 1923-1950, Regional Directorate of Pious Foundations and General Directorate of Antiquities and Museums were the only institutions that actually took part in conservation of the Roman-Byzantine artefacts, by registering only 1 monument and restoring 1 monument.The lack of financial sources, giving more emphasis to the public works rather than conservation of the historical artefacts and historical environment, the lack of coordination between the central government authorities and local authorities, the inefficiency of the initiatives to create awareness towards historical environment are identified as liable of the destruction of the Roman-Byzantine heritage in the Thrace region.
Benzer Tezler
- Kırklareli Vize'den Geç Antik–Bizans Dönemi mimari plastik taş eserler
Late Antique and Byzantine Architectural plastic from Kırklareli Vize
MELTEM ÇAVDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP KUBAN
- Edirne il sınırları içindeki kalelerin tespit ve değerlendirilmesi
Determination and evaluation of castles within the borders of Edirne province
İSMAİL HAKKI KURTULUŞ
Doktora
Türkçe
2020
Sanat Tarihiİstanbul ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SİMGE ÖZER PINARBAŞI
PROF. DR. ENGİN BEKSAÇ
- Karadeniz'in kuzeyinde ve Balkanlarda Türk varlığı (IV.-X. yüzyıl)
Presence of the Turks in northern black sea and the Balkans (IV.-X. centuries)
ÖNER TOLAN
- The Ancient South Marmara Harbors
Antik Güney Marmara Limanları
SERKAN GÜNDÜZ
Doktora
İngilizce
2015
ArkeolojiUludağ ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
PROF. DR. MARTİNA SEIFERT
- The historical topography of a provincial Byzantine city in Thrace with special attention to the fortifications: Vize (Bizye)
Trakya'da bir Bizans kentinin surlar odaklı tarihsel topoğrafyası: Vize (Bizye)
AYÇA BEYGO
Doktora
İngilizce
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP KUBAN TOKGÖZ