Whitehead metafiziği açısından ekoloji problemi
Problem of ecology in respect of Whitehead metaphysics
- Tez No: 321708
- Danışmanlar: PROF. DR. MEVLÜT ALBAYRAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Whitehead, Subject, Transcendental, Experience, God
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
Bu çalışmanın birinci amacı, Alfred North Whitehead'in metafizik görüşünden yola çıkarak ekoloji problemini değerlendirmektir. İkinci amaç ise, ekolojik sistem içerisinde insanın hem ontolojik, hem de epistemolojik planda Whitehead'e göre nasıl konumlandırıldığını anlamaktır.İnsanlığın bugün en önemli sorunlarından birisi olan ekolojik kriz, artık çevreyle ilgili yüzeysel çözüm önerileriyle halledilebilir bir problem olma niteliğini yitirmiştir. Her geçen gün ciddiyetini arttıran kriz, bu nedenle daha geniş bir perspektiften değerlendirilmeyi gerektirmektedir. Düşünürümüz felsefi dizgesinin bu konuyla ilgili yeni bir perspektif oluşturabilmesi umuduyla gerçekleştirilen çalışmamız bu yönüyle de pratik bir amacı gözetmektedir.Whitehead varolan tikel gerçekliklerden oluşan tüm ekosistemi, birbirleriyle içkin bir ilişki biçimini paylaşan deneyim alanı olarak düşünür. Bu ilişkide varolan hiçbir tikel gerçeklik diğerlerinden yalıtılamaz ve onlardan bağımsız bir şekilde kendi başına varoluşunu gerçekleştiremez. Deneyimin bu transandantal koşulu, ontolojik alanın en temel prensibidir. Bu ontolojik prensiple koşullandırılmış olan ekosistem de, kendisini meydana getiren tikel gerçekliklerin toplamını ifade eden bir yapıdır.Whitehead metafizik dizgesinde deneyim alanını meydana getiren tüm tikel gerçekliklere özne muamelesi yapar. Ekoloji probleminin değerlendirilmesinde yeni bir perspektif oluşturan bu bakış açısı, geleneksel özne kavramıyla çelişse de problemle ilgili son derece kritik bir noktada durmaktadır. Çünkü özellikle ekolojistlerin ekolojik problemlerin kaynağı olarak öne çıkardıkları antropomorfist doğa tasarımı eleştirisi, klasik özne kavramına yüklenen içerikle ilgilidir. Bu eleştiriye göre özne kavramının insan olmakla ilişkilendirilerek, diğer varolan şeylerin insan karşısında nesneleştirilmesi, onların varlık değerlerinin de araçsal bir niteliğe indirgenmesine sebep olmuştur. Whitehead varolan tüm tikel gerçekliklere özne muamelesi yapmakla, başta bu eleştiriyi paylaştığını ortaya koyar. Her şey başta kendisi için bir değere sahip olduğu için öznedir ve bu öznelik sadece insan gibi kurucu bir unsura raptedilemez.Özne kavramının tüm ontolojik alanı meydana getiren bilfiil şeyleri kapsayacak şekilde genişletilmesi, insanın kendi dışındaki varlıklara karşı tavrında ekolojik bir bilinci sürekli gözetmesini zorunlu kılacaktır. İlişkililik yasası gereği insanın varoluşu, diğer varolanların yaşam olanaklarının korunması ve geliştirilmesine doğrudan bağlıdır. Bu nedenle hiçbir öğe bir diğerine tercih edilemez ve varlığı kendisi için olan değerden yoksunlaştırılarak yadsınamaz.Düşünürümüzün dizgesinin ekolojik boyutunu vurgulayan bir diğer önemli nokta, onun Tanrı görüşünün de ekolojik bir bilinci gerektirmesidir. Çünkü Whitehead, Tanrı içinde diğer varolanları tanımlamada kullandığı bilfiil şey kavramını kullanır. Tanrı bu yönüyle bilfiil varlık olarak diğer varolanların ortak yaşamına aktif bir şekilde katılır, onları etkiler ve onlardan etkilenir. O, ekolojik yaşamdaki her bir kazanımı pozitif olarak hisseder, her bir tahribattan da negatif olarak etkilenir. İnsanın ekolojik sistemle girecek olduğu ilişkisini teolojik bir boyuta taşıyan bu durum, kanaatimizce ekoloji probleminin değerlendirilmesinde çok merkezi bir noktayı oluşturmaktadır.Sonuç olarak Whitehead'in metafizik dizgesini kullanarak ekolojik sorunlara çare aramaya çalıştığımız tezimiz, felsefe biliminin üç temel inceleme alanı olan ontoloji, epistemoloji ve teoloji alanlarında sorunu ele almaya çalışmıştır. Buna göre tüm ontolojik gerçeklik bir değeri içerir, insan kendisi dışındaki varoluş boyutlarının bu değerini, epistemolojik ve teolojik bilincinde gözetmek zorundadır.Anahtar Kelimler: Whitehead, Özne, Transandantal, Deneyim, Tanrı.
Özet (Çeviri)
The first objective of this work is the evaluation of the problem of ecology from Alfred North Whitehead's points of view of metaphysics. The second objective is to understand how people are positioned according to Whitehead in the ecological system within both the ontological and epistemological plan.The ecological crisis, one of the most important problems of mankind today, is no longer a solvable problem with superficial solution suggestions about the environment. Therefore, it requires to be evaluated from a broader perspective as it increases its seriousness with each passing day. This study is performed in an expectation of creation of a new philosophical perspective on this topic by our philosopher?s system. Hence, it also considers a practical purpose.Whitehead treats the entire ecosystem that consists of from existing singular realities as an experience area that shares the intrinsic way of relationship with each others. None of the singular realities existed in this relationship can be isolated from the others, and cannot actualize its existence on its own independently from the others. This transcendental condition of experience is the most fundamental principle of ontological field. This ecosystem that is conditioned by this ontological principle denotes a sum of singular realities that constitutes itself.Whitehead's system of metaphysics treats the entire singular realities that constitute the experience area as subject. This point of view, which creates a new perspective in the evaluation of problem of ecology, stands at extremely critical point about the problem even though it contradicts with the concept of a traditional subject. Because, critique of the antropormorfist nature design, which is highlighted by particularly ecologists as a source of ecological problems, is related to the content that installed in the concept of classical subject. According to this criticism, linking the concept of subject to being human and making all the other things an object caused reducing their actuality values to instrumental attribute. Whitehead displays that he shares this criticism by treating all existing singular realities as subject. Everything is a subject since it has a value for itself in the first place, and this cannot be attached only to a founding factor like human.Expanding the concept of subject to encompass all the things that were actively involved in ontological field requires for humans to consider ecological awareness continuously in his attitudes towards the entities other than himself. Existence of human being is directly connected with the protection and development of life facilities of the other entities according to the relatedness law. Therefore, there is no element to be preferred to the other one and deniable by divesting of a value in which its existence is for itself.Another important point that emphasizes the ecological dimension of the system of our philosopher is that his view about God requires an ecological consciousness. Because Whitehead uses the actively involved one concept to identify the other thing in which that were in the concept of God. With this aspect, God actively participates in other existing ones? common life as being actively involved one, affects them and is affected by them. He feels as each development in ecological life positively, is affected by each destruction negatively. This situation adds theological dimension to the relationship between human and ecological system, and in my opinion it constitutes a central point in the evaluation of the problem of ecology.In conclusion, this thesis seeks remedies to the ecological problems by using metaphysical system of Whitehead, tries to handle the problem in three basic study space of philosophy; ontology, epistemology and theology. According to this, all ontological reality contains a value; humans must consider this value of existence dimensions of beings other than himself in his epistemological and theological consciousness.
Benzer Tezler
- Endüstriyel tasarımda paradigma kaymaları: Bruno Latour'a özel bir ilgiyle
Paradigm shifts in industrial design: With a special attention to Bruno Latour
BENAN ÇELİKEL
Doktora
Türkçe
2013
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMRA AYDINLI
- Alfred North Whitehead'e göre oluşan din
Religion in the making according to Alfred North Whitehead
MERYEM DÖKMECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURAN KOÇ
- Whiteheadci uluhiyyet anlayışı ve ortaya çıkardığı problemler
Whiteheadian view of divinity and the problems arising from it
MEVLÜT ALBAYRAK
Doktora
Türkçe
1997
FelsefeDokuz Eylül ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AYDIN
- Pierre Teilhard de Chardin'in evrensel tekâmül ve Tanrı anlayışı
Pierre Teilhard de Chardin's understanding of universal evolution and God
YASİN BAYAR
- The Problem of solidarity in Whitehead's pluralistic universe
Whitehead'in çoğulcu evreninde dayanışma sorunu
ERTUĞRUL RUFAYİ TURAN
