Aydın Vilayeti'nde çiftlikler: 1839-1918
The farms in the Province of Aydın: From 1839-1918
- Tez No: 322002
- Danışmanlar: PROF. SABRİ SÜRGEVİL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Tarih, Geography, History
- Anahtar Kelimeler: The Province of Aydın, the XIXth Century, farm, agricultural holdings
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 305
Özet
Aydın Vilayeti'nde Çiftlikler (1839?1918)? başlıklı bu çalışmanın temel iki amacı vardır: Bunlardan birincisi,Aydın Vilayeti sınırları içinde kalan İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli Sancakları'nda bulunan çiftliklerin XIX. yüzyıldaki durumu, gelişimi, el değişimi,üretim ve tüketim ilişkileri üzerine örneklem yönetimi ile genel bir değerlendirme yapmaktır. Bu doğrultuda yapılan çalışmalar neticesinde Aydın Vilayeti'nde, elverişli tarım arazileri ve hayvancılık yapmaya imkan tanıyan geniş otlakları sayesinde tasarruf sahiplerini ayan ve eşraf gibi büyük toprak sahibi kişilerin oluşturduğu çiftliklerin yanı sıra Rum, Ermeni, Musevi ve Levanten çiftliklerinin de olduğu ortaya çıkmıştır. Bu çiftliklere ilave olarak Hazine-i Hassa'ya ait II. Abdülhamid'in Çiftlikat-ı Hümayunu ile modern tarımsal yöntemlerin ilk uygulamalarının gerçekleştiği numune çiftlikleri de bulunuyordu. Bir kısım çiftlikler ise vakıf kapsamında olup, padişahların, valide sultanlarının ileri gelen devlet adamlarının ve mahalli eşrafın kurduğu vakıfların önemli gelir kaynaklarını oluşturmaktaydı. XIX. yüzyılda Aydın Vilayeti'ndeki çiftlikler üzerinde sınır antlaşmazlıkları, veraset davaları, muhacir yerleşimleri vb. nedenlerden dolayı yoğun bir tasarruf ve mülkiyet sorunu yaşanmıştı. Bu sorunların kaynağını genellikle, Osmanlı toprak sisteminde Tanzimat ile başlayan Arazi Kanunnamesi ve diğer birçok yasa ve yönetmelikle belli bir düzene oturtulmaya çalışılan toprak sistemindeki belirsizlikler oluşturmaktaydı.Tezin ikinci amacı, Osmanlı İmparatorluğu'nun dünya ekonomisine katılım ve ticarileşmesiyle birlikte Balkanlar'da ortaya çıkan büyük ölçekli ve tek üretime dayalı çiftliklerin Aydın Vilayeti'nde oluşup oluşmadığını sorgulamaktı. Yapılan araştırmalar sonucunda, Aydın Vilayeti'nde bulunan çiftliklerin çoğunluğunun iç üretime yönelik orta ölçekli işletmeler olduğunu görüldü. Vilayet genelinde büyük toprak sahipleri geçmişte olduğu gibi XIX. yüzyılda da var olmaya devam etti. Bu yüzyılda değişen koşulların ve yaşanan dönüşümlerin etkisiyle çiftlikler Doğu Avrupa'da olduğu gibi kapitalist çiftliklere dönüşerek ticari tarımın gelişmesinde önemli rol oynamadı. Bunda yaşanan siyasi ve ekonomik olayların etkisi olabileceği gibi iş gücü kıtlığı da belirleyici oldu. XIX. yüzyılın sonlarında II. Abdülhamid'in, Hazine-i Hassa adına bir kısım çiftlikleri satın alarak Çiftlikat-ı Hümayun sistemini kurması, yabancı sermayenin bu bölgede büyük ölçekli çiftlik kurma girişimlerini kısıtlayan bir diğer faktördü. Ayrıca Kırım, Kafkas ve Balkan coğrafyasından gelen muhacirlerin büyük bir kısmının devlete ait miri ve hali yani boş çiftlik arazilerine yerleştirilmesi, küçük toprak sahipliğinin devam etmesinde önemli rol oynadı.
Özet (Çeviri)
The thesis entitled "The Farms in the Province of Aydın (from 1839 to 1918)?has two main objectives: The first aim is to make an overall evaluation using sampling method about the status, developments, hand-changes, production and consumption relations of the farms (chiftliks) in the Sanjak of ?zmir, Aydın, Saruhan, Mente?e and Denizli within the boundaries of the Province of Aydın in XIXth Century. As a result of the studies, it is conceived that thanks to the productive agricultural lands and the extensive grasslands that are suitable for stock raising in the Province of Aydın, there were the farms owned by the notables (ayans) and the gentry (eşraf), and run by the Greeks, Armenians, the Jews and the Levantines. In addition to these farms, there were Abdülhamid II?s Imperial Farms (Çiflikat-ı Hümayun) belonged to the Public Purse(Hazine-i Hassa), and the ones named ?sample farms? where the first modern agricultural methods were practiced. The others were the main revenue sources of the foundations, founded by the Sultan himself, mother of the Sultan (Valide Sultan), statesmen and local notables. The farms in the Province of Aydın were also the scene of many problems in XIXth Centuryin terms of ownership and possession, owing to the border disputes, probate disputes and the re-settlements of the immigrants, etc. The reason of these problems were generally due to the uncertainty related to the land system despite the fact that Land Regulation, many laws and other regulations were enacted during and after the Tanzimat Era.The second aim of the thesis is to examine whether there were large farms in the Province of Aydın, based on the production of a single product like in the Balkans after the adaptation of the Ottoman Empire to the world economic system and increase in trade. Thanks to the researches, it is stated that the most of the farms in the Province of Aydın were the medium-sized enterprises basing on domestic production. In XIXthCentury, large landowners in the Province continued to exist as in the past. Because of changing conditions and the transformations in this century, the farms did not play an important role in the development of commercial agriculture like the capitalist farms in the Eastern Europe.The effect of political and economic events as well as the shortage 293of labor was also a determining factor. What?s more, Abdülhamid II bought some farms on behalf of the Public Purse and formed Imperial Farms System at the end of the XIXthCentury; this is another limiting factor before the emergence of foreign capital?s largescale farms. The re-settlement of the most of the immigrants coming from the Crimea, the Caucasus and the Balkans in the state property (miri) and empty farms also caused the continuity of small landholdings.
Benzer Tezler
- 19. yüzyıl ortalarında Aydın vilayeti'nde çiftlikler ve ortak alanlar
Large estates and commons in the province Aydın in the middle of the XIX th century
ÖZLEM YÜCESOY
- Aydın vilayeti'nde sürgün: Tanzimat'tan Cumhuriyet'e
Exile in the province of Aydin :From Tanzimat to Republic
BİRAY TUGAY
- 812 Numaralı Aydın Ayniyat Defteri'nin transkripsiyon ve değerlendirmesi
The transcri̇pti̇on and evaluati̇on of Aydın Ayni̇yat Regi̇ster Numbered 812
ÖMÜR YAZICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
TarihCelal Bayar ÜniversitesiYakınçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERTAN GÖKMEN
- Osmanlı Devleti'nin son döneminde Aydın vilayeti'nde çekirge istilaları
Invansion of grasshoppers in province of Aydın in the last period of Ottoman Empire
MERVE AYDIN