Bagış Destanı: İnceleme-metin
The Epic Of Bagysh: Research-text
- Tez No: 322003
- Danışmanlar: PROF. DR. NERİN YAYIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Halk Bilim (Folklor) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 759
Özet
Bagış destanı, Kırgız Türklerinin kabile hayatlarına kadar geri giden Altın Ordu Devleti'nin kuruluşu-yıkılışı ve yerine kurulan Türk hanlıkları yanı sıra Orta Asya bozkırlarındaki Türk-Moğol, Türk-Çin savaşları ile devam eden ve Rusların Türkistan topraklarını ele geçirme politikasını yürüttükleri yarım asırlık dönemi de içeren geniş bir tarihe dayanmaktadır. Bu bağlamda olayların geçtiği Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan, İran, Moğolistan ve Çin toprakları da destanın coğrafyasının tarihi tabakası ile paralellik gösterdiğini belirtmesi açısından dikkate değer.Destan çoğunluğu gerçekte de yaşamış kişilerin yer aldığı olaylarla örülmüş olması bakımından da dikkati çekmektedir. Bu bağlamda araştırmacıların Bagış başta olmak üzere Mançu, Bolot, Baytur, Celekbaş, Toltoy, Manas, Koşoy, Bayteke, Semetey'e ilişkin söyledikleri de söz konusu durumu doğrulamaktadır.Vakanın, Kırgız Türklerinin Cediger soyuna dayandırılması ise destanı daha da önemli kılmaktadır. Bu durum, pek çok mitik unsuru da beraberinde getirmesine yol açmış; vaka geçmişten bugüne Kırgız Türklerinin sosyal ve kültürel hayatlarından yansımalarla zenginleştirilmiştir.Bagış destanı, Manas başta olmak üzere Semetey, Dede Korkut ve Kococaş gibi Türk Dünyası'nın önemli destanlarından da izler taşımaktadır. Bu etkilenme sadece destanlarla sınırlı kalmamış masal ve mesnevi geleneğine kadar genişlemiştir.Destan, savaş metafiziğini yansıtması bakımından da son derece önemlidir. Nitekim gerek savaş silahları gerekse savaşların yapılam nedenlerinin altında yatan felsefe Türklerin evrene ve evrende varoluşa bakış açılarını da ifade etmektedir.Bagış'ın deyim, atasözü, alkış, kargış ve arasözleri bakımından zenginliği ise Yusuf Mamay'ın sadece Kırgız tarihini ve kültürünü değil dilini de çok iyi bilip kullandığını göstermektedir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACTThe ?Bagysh? epic is grounded in a broad historical stratum. This historical stratum goes back to the tribal life of the Kyrgyz Turks. It starts with the foundation and collapse of the state of the Golden Horde and the Turkish khanates that were founded its place, continues with the wars between Turks and Mongols and between Turks and Chinese in the steppe lands of Central Asia and finally includes the fifty-year period during which the Russian pursued an expansionist policy against the lands of Turkestan. In this context one must also take into account the lands of Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan, Tajikistan, Turkmenistan, Iran, Mongolia and China where the events took place because they permit us to establish a parallelism between the historical stratum and the geographical framework of the epic.The epic also attracts attention for its interweaving of figures that are mostly historically documented with the events that are contained in it. Here the findings of researchers concerning the Manchu, Bolot, Baytur, Celekbash, Toltoy, Manas, Koshoy, Bayteke, Semetey and especially the Bagysh confirm the aforementioned situation.The fact that the events are based on the Jediger clan of the Kyrgyz Turks makes the epic even more important. This situation has also opened the way for the introduction of many mythical elements; the events have been enriched with reflections from the social and cultural life of the Kyrgyz Turks from the past to the present.The ?Bagysh? epic carries traces from the important epics of the Turkish world such as Semetey, Dede Korkut, Kojojash and above all Manas. This interaction did not remain limited to epics but also included fables and the masnavi tradition.The epic is of the utmost importance because it reflects the metaphysics of war. Indeed the philosophy that underlies both the weapons of war and the reasons for making war expresses the Turks? understanding of the universe and of existence within the universe.The richness of ?Bagysh? from the point of view of digression, proverb, praise, curse and phrase on the other hand shows that Yusuf Mamay knew and used very well indeed not only Kyrgyz history and culture but also the Kyrgyz language.
Benzer Tezler
- Coodarbeşim Destanı (İnceleme- Metin-Çeviri-Dizin)
Epos 'Joodarbeshim' (Studying-Translation of the text - Terminological list)
MEDER SALİEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYHAN ÇELİKBAY
- Canış, Bayış Destanı (M. Musulmankulov, C. Canayev, K. Akiyev, S. Dıykanbaev varyantları) inceleme-metin
The epic of Caniş, Bayiş (The variants of M. Musulmankulov, C. Canayev, K. Akiyev, S. Diykanbaev) research-text
İSMAİL ABALI
Doktora
Türkçe
2015
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NERİN YAYIN
- Canış-Bayış Destanı (metin-aktarım-inceleme)
Başlık çevirisi yok
BELGİN YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE GÜRSOY-NASKALİ
- Çağatayca yazılmış Yusuf Beg-Ahmed Beg Destanı (inceleme ve metin)'
Yusuf Beg-Ahmed Beg epic written with chagatai Turkish (research and text)'
KAMİLE SERBEST
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Halk Bilimi (Folklor)Nevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADEM ÖGER
- Canış Bayış Destanı Moldobasan Musulmankulov varyantı (Metin- Aktarma- İnceleme)
Moldobasan Musulmankulov variant of Caniş Bayiş Epic (Text-Adaptation-Analysis)
ZÜLEYHA ÜÇAY ŞENTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSA ÖZKAN