Çarlık Rusyası Türklerinin anadilde basın faaliyetleri Azerbaycan
Turkic press of tsarist Russia Azerbaijan region
- Tez No: 327837
- Danışmanlar: PROF. DR. UĞUR DAİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Gazetecilik, İletişim Bilimleri, Journalism, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Gazetecilik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 167
Özet
Rusya İmparatorluğu'nda yaşayan Müslüman halkların nüfusu 1897 sayımlarına göre 14 milyon civarındadır. Rusya Müslümanları Türk nüfusunun kendi anadillerinde birbasın oluşturma gayretlerine dair, 19. yüzyılda başlayan serüvenin, 20. yüzyıl başından itibaren Çarlık rejiminin meşrutiyeti monarşiye geçişi ile ivme kazandığı görülür. Türkhalklarının yaşadığı geniş coğrafyada önde gelen birçok aydın gazete ve dergi çıkarmak için girişimlerde bulunmuştur. Bunların yanında Rus yönetimlerince ilhak edilen Türktebanın yaşadığı topraklarda yayınlanan Rusça ve Türk lehçelerindeki gazeteler resmi hüviyet taşımıştır. Türk halkları içerisinde basın alanında ilk olma şerefine,Ekinci gazetesi ile Azerbaycan Türkleri nail olmuştur. Bakü'de petrole bağlı sanayi ve yatırımların artması ile oluşan milli burjuva, Azerbaycan'da basına olan talepleri desteklemiştir. Özellikle Çar yönetiminin Meşruti Monarşi'ye geçişi Türk haklarının basını için Milat olmuştur. 1905 yılından itibaren Türklerin yaşadığı birçok bölgede gazete ve dergiler yayınlanmaya başlar.Türk halkları arasında yayıncılık işlerine önce başlayan Azerbaycan Türkleri diğer Müslüman tebaya göre önde başlamış ve hızlı gelişim göstermiştir. Kafkasya'da özellikle Tiflis'te ve ardından Bakü'de 1905 yılındaki Rus İhtilali'nden 1917 yılınakadar bir çok gazete ve dergi yayın hayatına katılmıştır. Bazı periyodik yayınlar farklı nedenlerle kapanma durumunda kalmış veya isimlerini değiştirerek yayınlarına devam etmişlerdir. Bunun sebepleri arasında polis takibatı, sansür baskısı ve yeterli maddi imkânların olmaması gibi nedenler sıralanabilir. Azerbaycan Türkçesi ile basılan gazete ve dergiler ile, bunların genel Rusya İmparatorluğu ve Türk halkları basını içerisindeki yeri çalışmada anlatılmaktadır.
Özet (Çeviri)
Resume According to 1897 census, the population of the Muslim peoples living in the Russian Empire was around 14 millions. It seems that the adventures started in 19th century regarding the efforts of Russian Muslims to constitute a press in their mother language has gained a momentum upon transition to a constitutional monarchy by Tsarist regime starting from the early 20th century. Many leading intellectuals in the wide geography, where Turkic-speaking peoples lived, have made initiatives to publish newspaper and magazine. In addition to this,the newspaper with Turkish and Russian dialects published in the territories, where annexed by Russian Administrations and Turkish people live, considered as offical.Among the Turkish peoples, Ekinci newspaper of Azerbaijani Turks has reached to the honor of being the first ever. National bourgeois ,which is developed in Baku upon increase of investment and industries that tied to petroleum, has supported the demands for pres in Azerbaijan.Azerbaijani Turks began the publishing newspaper earlier than other Russian Muslims and has showed a rapid development. In Caucasus, especially in Baku, many newspapers and magazines has joined to the publication life from 1905 Russian revolution up to 1917.Some periodicals have confronted by closure for different causes or continued their publication life by changing their names. Among reasons of this situation; prosecution by police, censorship pressure and causes like inadequate of financial possibilities can be enumerated. In the study, the newspapers and magazines printed in Azerbaijani Turkish and their place within Russian Empire and press of other Turkish peoples arebeing explained.
Benzer Tezler
- Azerbaycan milli basınında Rusya Türklerinin siyasi ve kültürel birliği meselesi (1905–1907)
The Issue of the Political and Cultural Unity of Russian Turks according to Azerbaijan National Press (1905–1907)
İLAHA KHANTAMİROVA
- Kazakların İslâmlaşması ve Rus oryantalistlere göre çarlık Rusyası Döneminde dinî kimlikleri
Islamization of Kazakhs and their religious identies in the Period of tharist according to Russian orientalists
BEKZOD SYDDYKOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH PAY
- Sovyet Rusya'da Azerbaycan Türklerinin dinî ve millî kimlik sorunu
Religious and national identity problem of the Azerbaijani Turks in the Soviet Russia
JAVİD HAJIYEV
Doktora
Türkçe
2023
TarihBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞEVKET YILDIZ
- Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna giden yolda Rusya Türklerinin bıraktığı siyasi ve entelektüel iz
Establishment of the Republic of Turkey on the path to political and intellectual trail left by the Turks of Russia
BİLEN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
TarihMarmara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHMUT İHSAN ÖZGEN
- Tercüman gazetesindeki dil ve edebiyat yazılarının bibliyografyası (1883-1917)
Essays of language and literature in the Tercüman journals : A bibliography (1883-1917)
YILMAZ ÖZKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. YAVUZ AKPINAR