İnsan embriyonu kök hücre araştırmalarının etik boyutu ve Türkiye için bir düzenleme önerisi
Ethics of human embryonic stem cell research and a suggestion of conceptual regulation for Turkey
- Tez No: 334172
- Danışmanlar: PROF. DR. SERAP ŞAHİNOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Deontoloji ve Tıp Tarihi, Medical History and Ethics
- Anahtar Kelimeler: Düzenleme, Embriyon kök hücresi, Embriyon, Etik, Kök Hücre, Embriyonic stem cell, Embryo, Ethics, Regulation, Stem cell
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tıp Tarihi ve Etik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 301
Özet
Bu tez çalışmasının temel amaçları arasında; üzerinde henüz uzlaşı sağlanmamış ve son yıllarda özellikle tedavi edilemez olarak nitelendirilen hastalık grubunun tedavisinde kullanıldığında tedavinin olumlu sonuçlandığı bilinen insan embriyonu KH'leri araştırmaları/ tedavileriyle ilgili etik boyut belirlenmeye çalışılmıştır. Konunun etik boyutunun nasıl algılandığının belirlenmesinin yanında embriyon kök hücrelerinin hukuksal olarak değerlendirmesi ve sağlık alanındaki uygulamalara yansıması da irdelenmiştir.Günümüz koşullarında Türkiye'de İEKH ile tedavi/araştırma yasal düzenlemeler çerçevesinde yapılamamaktadır. Bu noktadan hareketle, İEKH araştırma/tedavilerinin etik boyutu da dâhil olmak üzere, yukarıda sözü geçen çalışmaların yapılmadığını söyleyebiliriz. Bu çalışma için embriyon eldesindeki fonksiyonları nedeniyle IVF merkezlerinde çalışanlar, kadın doğum hekimleri, onkoloji ve hematoloji kliniklerinde çalışan profesyonellerin bulunduğu özel IVF merkezleri ve hastaneler (Devlet, Üniversite, Özel) değerlendirmeye alınmıştır. Gönüllü katılımcılarla sınırlı olarak gerçekleştirilen çalışmadan elde edilen veriler doğrultusunda öneriler dizisi oluşturulmuştur.Dünyada yaşanan ve hemen tüm toplumları farklı boyutlarda etkileyen bilimsel ve teknolojik gelişmeler başta olmak üzere tüm değişimler tıp uğraşının temel hedeflerinden biri olan yaşamı uzatabilme hedefini gerçekleştirmesinin yanında, bireylerin yaşam kalitesini artırmayı da başarmıştır. Bununla birlikte insanın yaşamını sürdürebilmesi, tedavi edilemez hastalıkların varlığı durumunda olanaklı değildir. Böyle durumlarla baş etmede denenen İEKH tedavi yöntemlerinin başarı oranı oldukça yüksektir.İnsan embriyonundan elde edilen kök hücrelerin kendilerine içkin yapıları nedeniyle tedavi edilemez gibi görünen hastalıkları iyileştirme potansiyeli taşıdıklarından sıklıkla bu tür tedavilerde tercih edilmektedir. Elde edildiği embriyonun yaşamına son vererek üretilen bu kök hücreler, etik açıdan olduğu kadar hukuksal açıdan da tartışılmakta ve bunların tedavide kullanılmaları haklı çıkarılamamaktadır. İEKH ile ilgili olarak, kadın bedenine yönelik sorunlar, onun alınıp satılabilir bir araç haline gelmesi, verici onamıyla ilgili sorunlar, araştırma amaçlı İEKH üretilmesi gibi konular, bu tedavilerde ikilem yaratan sorunlardan bazılarıdır.Embriyonun kaynak olarak kullanıldığı kök hücre tedavilerini uygulayan ülkelerde bu hücrelerin tedavide nasıl, hangi şartlarda kullanılacağını belirleyen kılavuz niteliğinde düzenlemeler bulunmaktadır. Bu kılavuzlar temel olarak hangi hücrelerin hangi araştırma/tedavi grubunda kullanılabileceğini ve kullanılamayacak olanların da neden kullanılamayacağını belirlemektedir. Ülkemizde ise yalnız ?klinik amaçlı embriyonik olmayan kök hücre?lere yönelik düzenlemenin dışında rehberlik edecek başka bir kılavuz, düzenleme metni bulunmamaktadır. Gerek etik açıdan gerekse hukuksal açıdan İEKH araştırmaları/tedavilerinin durumunun belirsizliği nedeniyle oluşan boşluğu dolduracak bir düzenleme ve yapılanmaya gereksinim vardır. Bu tedavilerin/araştırmaların yapılabilmesi ve sürdürülebilmesi için yasal düzenleme, belirlenecek etik ilkelere duyulan gerekliliğin önemi oldukça açıktır. Böylece düzenleme ve uygulama kılavuzlarının oluşturulup, işlevsellik kazanması durumunda bu tedaviler gerek profesyoneller, gerekse hastalar tarafından daha güvenilir ve geçerli yöntemler olarak algılanabilecektir.Tez çalışmasının sonunda, öncelikle profesyonellerin İEKH tedavilerinin etik boyutu hakkındaki görüşlerinin benzer olduğu ve özellikle İEKH uygulamalarına yönelik düzenlemelerin gerekliliği ve düzenlemelere işlevsellik kazandırılmasıyla pratikte İEKH tedavilerinin gereksinim duyuldukça uygulanabileceği sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Among the basic aims of this thesis; the views of health professionals in terms of ethical aspects of researches/treatments on human embryonic stem cells (hESC), known to increase the success rate, particularly when used in the treatments of the diseases considered to be irremediable but no reconciliation has been reached on yet. Besides determining how the ethical aspects are perceived, the legal assessment of the human embryonic stem cells and its reflection on the health practices is scrutinized.Under the conditions of today, researches/treatments on hESC can?t be performed within the framework of legal regulations in Turkey. Starting at this point, we can say that no studies have been carried out, including the ethical aspects of researches/treatments on hESC. For the purposes of this study, the employees of IVF Centre, women physicians, private IVF centres where professionals of oncology and haematology clinics are employed and hospitals (government, university, private) have been evaluated because of their functions in obtaining human embryo. An array of suggestions has been created in accordance with the data obtained from the limited study with volunteer participants.All the changes, including mainly the scientific and technological developments achieved in the world and affecting almost all communities in various aspects, succeeded to increase the quality of life of individuals besides achieving the extension of life which is one of the basic goals of medical efforts. However, it is not possible for the human existence to continue live in the presence of diseases which cannot be treated. The success rate of various methods to cope with such situations is quite high.Since the stem cells obtained from human embryo have a potential to cure the diseases which seem to be incurable due to their intrinsic structures, they are often preferred and used in therapy. Such stem cells, produced by ceasing the life of the embryo, are discussed not only ethically but also in different perspectives and their usage in treatment cannot be justified. Ethical issues such as stem cells obtained from human embryo, issues on woman's body, its becoming a tradable tool, the consent of the transmitter, producing hESC for research purposes are some of the problems creating the dilemma on this issue.In countries that apply the treatment of stem cells (hESC) where the embryo was used as a source, there are guidance arrangements defining how and under which conditions such cells can be used in the treatment. These guides specify basically which cells can be used in which research/treatment group and the reason why the others cannot be used. In our country there is no other guidance, a regulative text, except the regulation of embryonic stem cells for non-clinical purposes. Because of the ambiguity the both in ethical and legal aspects the researches on hESC, an arrangement and restructuring to fill the gap is needed. The importance of the necessity of an arrangement, the group of ethical principles to be specified in case of implementing and maintaining such treatments/investigations. In case of creating the regulations and implementation guides and setting functionality, such treatments may be perceived as reliable and valid methods by both professionals, and patients.At the end of the thesis, it has been concluded firstly that the views of professionals about the ethical aspects of treatment with hESC are similar and especially through the necessity of regulations and providing the functionality to the regulations, treatment with hESC could be used in a systematic way.
Benzer Tezler
- Kök hücre çalışmaları ve etik Türkiye'de insan embriyosundan elde edilen kök hücreler üzerinde yapılan çalışmalarda etik sorunlar
Stem cell researches and ethics ethical problems regarding stem cell operations using the human embryos in Turkey
AHMET KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
BiyolojiFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMedeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECEP ŞENTÜRK
- Kültüre edilmiş amniotik hücrelerde mezankimal kök hücre özelliklerinin tayini:morfolojik tiplendirme, yüzey antijen ekspresyonu (İmmünfenotipleme) ve osteojenik, adipojenik, kondrojenik farklılaşma
The assesment of mesenchymal stem cells characteristics in cultured amniotic fluid cells: The morphological characteristics, the expression of surface antigens (immunophenotyping) and osteogenic, adipogenic, chondrogenic differentiation capacity.
ÖZLEM SEZER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2009
GenetikOndokuz Mayıs ÜniversitesiTıbbi Genetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖNÜL OĞUR
- Die positionen der biopolitik in der Türkei
Türkiye'nin biyopolitik durumu
SONER TAUSCHER
Yüksek Lisans
Almanca
2009
Siyasal BilimlerLudwig-Maximilians Universität MünchenSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ELKE SCHWİNGER
- Biyotıpta gelişen teknolojilerdeki etik ve insan hakları sorunları
Ethics and human rights problems of emerging technologies in biomedicine
ÇAĞRI ZEYBEK ÜNSAL
Doktora
Türkçe
2020
Deontoloji ve Tıp TarihiHacettepe ÜniversitesiTıp Tarihi ve Etik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NÜKET BÜKEN
- İn-vitro hepatik organoid modelinin geliştirilmesi
Development of in-vitro hepatic organoid model
SOHEIL AKBARI
Doktora
Türkçe
2018
Endokrinoloji ve Metabolizma HastalıklarıDokuz Eylül ÜniversitesiTıbbi Biyoloji ve Genetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞERİFE ESRA ERDAL BAĞRIYANIK
PROF. DR. NUR ARSLAN