Geri Dön

İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki (Van ili örneği)

The relation between the mobbing behaviors teachers in elementary schools are exposed to and their burnout levels (Van province example)

PDF İndir

  1. Tez No: 339872
  2. Yazar: ZEKERİYA ÇAM
  3. Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. FUAT TANHAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2010
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Yüzüncü Yıl Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 200

Özet

Bu araştırmanın temel amacı ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okulda maruz kaldıkları yıldırma eylemleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Bununla beraber öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemleri ile tükenmişlik düzeylerinin demografik değişkenler bağlamında ele alınması çalışmanın diğer bir amacıdır.Hazırlanan bu çalışma amacı bağlamında incelendiğinde tarama modeli kapsamında yer almaktadır. Ayrıca yıldırma eylemlerine maruz kalma düzeyi, tükenmişlik düzeyi ve demografik değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlandığı için ilişkisel tarama modelini de içermektedir. Hazırlanan bu çalışmanın örneklemini Van ili belediye sınırları içinde bulunan okullarda görev yapan 451 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örnekleminde ilköğretim okullarında mevcut çeşitli branşlarda görev yapan 217 kadın, 234 erkek öğretmen bulunmaktadır. Araştırmanın örnekleminin seçiminde evrende yer alan okullar sosyo-ekonomik düzeylerine göre tabakalandırılmış, daha sonra tabakalandırılan bu okullardan bireyler seçkisiz yöntemle belirlenmiştir.Araştırmanın verilerinin toplanmasında Tanhan ve Çam (2009) tarafından geliştirilen 33 maddeden oluşan ve toplam varyansın %52,075'ini açıklayan Öğretmenlere Yönelik Yıldırma Ölçeği (ÖYYÖ), Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilen Ergin (1992) tarafından Türkçe'ye uyarlaması, geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılan 22 maddeli Maslach Tükenmişlik Envanteri (MTE)'nden yararlanılmıştır. ÖYYÖ için bu çalışmada hesaplanan Cronbach Alpha (?) iç tutarlılık katsayısı 0,88; MTE'nin alt ölçekleri için hesaplanan ? katsayısı ise Duygusal Tükenme (DT) için 0,82; Duyarsızlaşma (DY) alt ölçeği için 0,62; Kişisel Başarı (KB) boyutu için ise 0,85 olarak hesaplanmıştır.Katılımcılardan elde edilen veriler analiz edilmeden önce veri setinin dağılımlarının normallik varsayımını yerine getirip getirmediğine bakılmış ve veri setlerinin normal bir dağılıma sahip olmadığı görülmüştür. Bu nedenle parametrik olmayan test istatistiklerinden yararlanılmıştır. Bu amaçla ikili karşılaştırmaların gerçekleştirilmesi için Mann-Whitney-U testi, çoklu karşılaştırmalar için Kruskal-Wallis H testinden yararlanılmıştır. Bunun yanı sıra öğretmenlerin yıldırma eylemlerine maruz kalma düzeyleri ile tükenmişlik düzeyleri hakkında daha ayrıntılı bilgi sahibi olmak için, toplanan veriler ?İki Aşamalı Kümeleme Analizi? yöntemi ile açımlanmıştır.Araştırmadan elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin yarısından fazlasının (%54,8) orta düzeyde yıldırma eylemlerine maruz kaldıkları, yıldırma eylemlerine maruz kalma durumunun görev yapılan okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre farklılaşma gösterdiği, özel ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin ÖYYÖ toplam puan ortalamalarının alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzeylerde görevli öğretmenlere göre anlamlı bir farklılık taşıdığı, cinsiyete göre anlamlı bir farklılaşma göstermediği ancak Ki-Kare analizlerine göre cinsiyet ile yıldırmaya maruz kalma düzeyi arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu, diğer değişkenler olan kıdem, branş, medeni durum, eğitim durumu gibi değişkenlere göre anlamlı bir farklılaşma göstermediği bulunmuştur.Tükenmişlik boyutunda elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin yarısına yakınının (%48,6) orta düzeyde duygusal tükenme düzeyinde oldukları görülmüştür. Bununla beraber Duygusal Tükenme puan ortalamalarının görev yapılan okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre farklılaştığı; alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzey okullarda görev yapan öğretmenlerin özel ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlere göre duygusal tükenme puanlarının daha yüksek olduğu ve anlamlı bir farklılaşma gösterdiği, cinsiyete göre de duygusal tükenme puanlarının anlamlı bir farklılaşma gösterdiği ve kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre daha yüksek puanlar aldıkları bulgusu elde edilmiştir. Diğer yandan araştırma kapsamında yer alan kıdem, branş, medeni durum, eğitim durumu gibi değişkenlere göre duygusal tükenme puanlarının anlamlı bir farklılaşma göstermediği görülmüştür. Duyarsızlaşma boyutunda ise örneklemdeki öğretmenlerin yarısından fazlası (%51) düşük düzeyde duyarsızlaşma boyutunda yer almaktadır. Ayrıca öğretmenlerin duyarsızlaşma ölçeği puanları görev yapılan okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre anlamlı bir farklılaşma göstermektedir. Özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin duyarsızlaşma ölçeği toplam puan ortalamaları alt ve orta sosyo-ekonomik düzey okullarda görevli öğretmenlere göre, üst sosyo-ekonomik düzey ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin puan ortalamaları da alt sosyo-ekonomik düzey okullarda görevli öğretmenlerin puan ortalamalarına göre anlamlı bir farklılaşma göstermektedir. Fakat yapılan Ki-Kare analizi görev yapılan okulun sosyo-ekonomik düzeyi ile duyarsızlaşma düzeyi arasında bir ilişkinin olmadığını göstermiştir. Kıdem, branş, medeni durum, eğitim durumu değişkenlerine göre ise duyarsızlaşma puan ortalamalarının anlamlı bir farklılaşma göstermediği görülmüştür. Kişisel Başarı boyutunda ise örneklemde yer alan 451 öğretmenin 262'si (%58,1)'i yüksek düzeyde kişisel başarı düzeyi grubunda yer almaktadır. Öğretmenlerin kişisel başarı alt ölçek puanlarını, görev yapılan okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre anlamlı bir farklılaşma göstermiştir. Buna göre özel ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin puanları ile alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzey ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin puan ortalamaları arasındaki farklılık anlamlı bulunmuştur. Branş değişkenine göre ise öğretmenlerin kişisel başarı puan ortalamaları arasındaki farklılık anlamlı bulunmamasına rağmen, yapılan Ki-kare analizine göre görev yapılan branş ile öğretmenlerin kişisel başarı düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Cinsiyet, kıdem, medeni durum, eğitim durumu gibi değişkenler ile kişisel başarı düzeyi arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı ve puanlarının anlamlı bir farklılaşma göstermediği bulunmuştur.İş Yerinde Yıldırma ve Tükenmişlik arasındaki ilişkinin belirlenmesi işlemi Spearman Rho (rs) korelasyon katsayısı ile gerçekleştirilmiştir. ÖYYÖ ile MTE'nin alt ölçekleri ve MTE toplam puanları arasında hesaplanan korelasyon katsayıları ise, ÖYYÖ ile DT için [rs=0,36; p

Özet (Çeviri)

Main aim of this research is to determine the relation between the mobbing behaviors teachers in elementary schools are exposed to and their burnout levels. Along with that, another aim of the present study is to explore the mobbing behaviors teachers are exposed to and their burnout levels in the context of demographic variables.When examined in the context of its aim, this study falls in the scope of scanning model. Determining the relation between the level of exposure to mobbing behaviors, burnout levels and demographic variables being another aim of it, the present study also includes relational scanning model. The sample of the study consists of 451 teachers serving in the schools within the borders of Van Province municipality. Of those 451 teachers serving in elementary schools under various fields of study 217 are female and 234 are male. In the choice of the sample of the research, the schools in the population were stratified according to their socio-economic levels, and then individuals from these stratified schools were chosen randomly.33-Item Mobbing Scale for Teachers (MOST) developed by Tanhan and Çam (2009) which explains the 52,075% of the total variant was used in the collection of data for the research along with 22-Item Maslach Burnout Inventory (MBI) developed by Maslach and Jackson (1981); adaptation, validity and reliability study for Turkish audience of which was conducted by Ergin (1992). In this study the Cronbach Alpha (?) internal consistency reliability was calculated as 0,88 for MOST; and the ? reliability for the MBI sub-scales was calculated as 0,82 for Emotional Exhaustion (EE); 0,62 for Depersonalization (DP); and 0,85 for Personal Accomplishment (PA).Before data gathered from the participants were analyzed, it had been examined whether the distributions of the data set met the assumption of normality and found that data sets didn?t have a normal distribution. Therefore nonparametric test statistics were used. For this purpose, Mann-Whitney-U test for paired comparison and Kruskal-Wallis H test for multiple comparisons were used. In addition, data gathered were explored through ?Two-Step Clustering Analysis? in order to acquire more detailed information about teachers? exposure levels to mobbing behaviors and their burnout levels.Findings of the research showed that more than half of the teachers (54,8%) were exposed to medium-level mobbing behaviors, and the state of being exposed to mobbing behaviors changed according to the socio-economic levels of the schools served. Mean of total MOST scores had a significant difference for teachers serving in schools of low, medium and high socio-economic levels and it didn?t show significant difference by gender but there was a significant relation between the gender and the level of being exposed to mobbing behaviors according to Chi-Square analyses. Mean of total MOST scores didn?t show significant difference by the other variables such as seniority status, field of study, marital status and educational background.Evidence in the burnout aspect suggested that almost half of the teachers (48,6%) were on medium level emotional exhaustion. Along with that, it was found that mean of Emotional Exhaustion scores differed by the socio-economic level of the school served; teachers serving in schools of low, medium and high socio-economic levels had higher emotional exhaustion scores and significant difference compared to teachers serving in private elementary schools; and emotional exhaustion scores showed significant difference by gender in which female teachers got higher scores compared to male ones. On the other hand, emotional exhaustion scores didn?t show significant difference by other variables of the research such as seniority status, field of study, marital status and educational background. In the depersonalization aspect, more than half of the teachers in the sample (51%) are on a low level depersonalization. Besides, depersonalization scale scores of teachers show significant difference according to the socio-economic level of the schools served. Mean of depersonalization scale total scores of teachers serving in private elementary schools show significant difference compared to those serving in schools of low and medium socio-economic levels. Also, mean scores of teachers serving in schools of high socio-economic level show significant difference compared to those serving in schools of low socio-economic level. However, Chi-Square analysis conducted showed that there wasn?t a relation between the socio-economic level of the school served and depersonalization level. Mean of depersonalization scores didn?t show significant difference by variables of seniority status, field of study, marital status and educational background. On the Personal Accomplishment aspect, 262 of 451 teachers in the sample (58,1%) fall in the group of high personal accomplishment level. Personal accomplishment sub-scale scores of teachers showed significant difference according to the socio-economic level of the schools served. Accordingly, difference between the scores of teachers serving in private elementary schools and the mean scores of those serving in schools of low, medium and high socio-economic levels was found to be significant. As for the variable field of study, although difference between teachers? personal accomplishment mean scores was found insignificant, Chi-Square analysis conducted showed significant relation between the field of study and the personal accomplishment levels of teachers. It was found that there wasn?t a significant relation between the personal accomplishment level and variables such as gender, seniority status, educational background and that their scores didn?t show significant difference.The relation between the Mobbing at Workplace and Burnout Level was determined by using Spearman Rho (rs) correlation coefficient. Correlation coefficients calculated between the MOST and MBI sub-scales and the MBI total scores was found as [rs=0,36; p

Benzer Tezler

  1. Tez No

    274347

    İlköğretim okulu yöneticilerinin yönetim tarzlarının öğretmenleri yıldırma (mobbing) düzeyine etkisi

    Effects of primary school directors?s administrative styles on the teachers are exposed to mobbing-containing behaviours

    SERKAN CENGİZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Eğitim ve ÖğretimSakarya Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Bölümü

    YRD. DOÇ. DR. AYNUR BOZKURT BOSTANCI

  2. Tez No

    159112

    Öğretmen ve okul yöneticilerinin okul ortamında maruz kaldıkları yıldırma eylemleri

    Acts of mobbing suffered by teachers and school managers in schools

    ABBAS ERTÜRK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. NECATİ CEMALOĞLU

  3. Tez No

    277973

    Türkiye ve Azerbaycan'daki ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma (mobbing) davranışlarının karşılaştırılması

    A comparison of the teachers in elementary schools in Turkey and Azerbaijan faced with ?mobbing? conduct

    ELNUR MAMMADOV

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Bölümü

    DOÇ. DR. NECATİ CEMALOĞLU

  4. Tez No

    290097

    İlköğretim öğretmenlerinin ilköğretim okullarında yaşadıkları yıldırma durumları

    Cases of mobing which the primary school teachers are exposed to in their schools.

    ESENGÜL ÇOMAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Eğitim ve ÖğretimMersin Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. BİNALİ TUNÇ

  5. Tez No

    241151

    Öğretmenlerin duygusal taciz (mobbing)'e ilişkin algıları (Edirne ili örneği)

    Teacher's perceptions releated with the emotional mobbing (mobbing)(the sample of the city Edirne)

    SERHAT OCAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Eğitim ve ÖğretimTrakya Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Bölümü

    YRD. DOÇ. DR. KENAN ÖZDİL

Geri Dön