Jeoistatistiksel yöntemler yardımıyla karstik havzaların hidrolojik modellemesi
Hydrologic modelling of karstic basins by using geostatistical methods
- Tez No: 34194
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALPARSLAN ARIKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1994
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 63
Özet
ÖZET Son yıllarda bilgisayar teknolojisindeki gelişmelere bağlı olarak matematiksel modellerin kurulması ve işletilmesinde de önemli ilerlemeler gerçekleştirilmiştir. Herhangi bir ortamı temsil edecek bir modelin kurulmasında en önemli sorunlardan birini modelde kullanılacak parametrelerin seçimi ve elde edilmesi oluşturmakta ve yeni oluşturulan bir model ilk aşamada bir önceki modelin parameterelerini daha deterministik bir şekilde ifade etmeyi amaçlamaktadır. Yağış-akım modellerinin oluşturulmasında, model parametrelerinin belirlenmesinden, model kalibrasyonuna kadar geçen tüm aşamalarda çeşitli sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Bunların başında girdi parametresi olarak kabul edilen yağış verilerinin analizi ve bunların model içerisine ne şekilde dahil edileceği gelmektedir. Bu aşamada veri uzunluğu da analizlere önemli miktarda etki etmektedir. Türkiye'de, hidrolojik modellerin başarılarındaki en büyük olumsuz etki, yağış ve akım gözlem istasyonlarının yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Türkiye gibi verilerin düzenli ve sürekli olarak bulunamadığı ülkelerde, modelleme çalışmalarında bu olumsuzluğun etkilerini en az düzeye indirecek yöntemlerin geliştirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmanın temelini oluşturan MODALP modelinin girdisi olan yağış verileri de sınırlı sayıdaki istasyona bağlı olarak elde edilebilmektedir. Söz konusu model yağış girdilerini, Thiessen Poligonlarının ağırlıkça yüzdelerine bağlı olarak değerlendirmektedir. Model kalibrasyonu sırasında da, başarılı sonuçlar elde edebilmek için, kimi zaman bu yüzdelerin keyfi olarak değiştirilmesi gerekebilmektedir. Ancak bu değişim fiziksel açıdan çok büyük anlam taşımaktadır. Şöyle ki, matematiksel olarak sadece bir rakam değişimi olarak gözüken bu olay, fiziksel açıdan inceleme alanının boyutları ile oynama anlamına gelir ki, bu da alanın ifade ettiği özelliklerin gerçekçiliğinin bir anlamda azalmasıdır. Bu taktirde, alan yüzdelerini değiştirmeden, mevcut verileri kullanmak kaydıyla yağış verilerini: başka şekillerde modele katma gereği doğmaktadır. Bu nedenle havza içinde ve dışında yer alan ilgili yağış istasyonlarına ait veriler, GEOEAS adı verilen jeoistatistik bilgisayar programı içinde Kriging adı verilen tahmin yöntemi ile bir hücre ağı oluşturularak değerlendirilmiştir. Oluşturulan her hücrenin içersinde bir yağış gözlem istasyonu bulunduğu varsayılarak, bu hücrelere ait değerlerin tahminine gidilmiştir. Daha sonra bu değerler modele girdi olarak verilmiş ve modelin kalibrasyonu gerçekleştirilmiştir. Her iki yöntemin de karşılaştırılabilmesiamacıyla 1976 su yılı yağış-akım değerleri kullanılmıştır. Bunun sonucunda Kriging yoluyla oluşturulmuş verilere dayanılarak yapılan hesapların, Thiessen Poligonları ile yapılandan daha iyi sonuçlar verdiği ve modelin başarısının arttığı gözlenmiştir.
Özet (Çeviri)
İİİ ABSTRACT Significant advances are taking place over the recent years in building and operation of mathematical models in connection with the developments realized in computer technology. Selection and assessment of the parameters to be used in the model is one of the major problems encountered in development a model to represent any environment, and a newly created model aims, at the first stage, to express the parameters of a previous model in a more deterministic way. In precipitation - runoff models it is always likely to confront with various problems throughout all phases, beginning from the selection of an appropriate model thru assessment of model parameters to model calibration. On top of these problems comes the analysis of precipitation data which are considered as input parameters, and the manner in which they are input in to the model, both of which are of major importance. At this stage the amount of inputs is also affecting the analyses to an important extent. The main factor which adversly affects the functional achievements of the hydrologic models in Turkey comes from the lack of regular and periodical precipitation and runoff observations. However, efforts are being made to apply methods designed to minimize the effects of that negativity, since it is necessary to participate, in some way, in the modeling works, in the context of the data available. The precipitaion data required for MODALP, the model which forms the basis of this work, can only be obtained from limited number of meteorological stations. The contribution of these data to the model shows variations which are dependent on the weight percentages of the Thiessen Polygons. To obtain satisfactory results from the model calibration it is sometimes necessary to change these percentages. But this modification carries overly great physical significations. Thus, this phenomenon which mathematically appears just as a numeric change, means in fact a physical manupulation of the dimensions of the study area, and this, in sense, in the diminishing of the realistic features expressed by said area. In this case, the need arises to include in the model, in different forms, the precipitation data by using the existing data without altering the area percentages. Accordingly, records by the relevent precipitation stations located in and out of the basin were utilized in the geostatistical computer programme called GEOEAS and a grid system was formed using a forecasting method named Kriging and it was resorted to predict the values of these grids, assuming that each grid contains a precipitation gauging station.IV Subsequently these values have been input into the model, providing basic data for model calibration. The data recorded in 1976 water year were used the comparison of both Thiessen and Kriging methods. According to that comparison, it was seen that the kriged stations have given better results than that of Thiessen Polygons leading to a more successful operation of the model.
Benzer Tezler
- Bazaltik anamateryal üzerinde oluşmuş toprakların özelliklerinin farklı jeoistatistiksel yöntemlerle tahmin edilmesi ve haritalanması
Properties of soils formed on basaltic main materialestimation and mapping with different geostatistical methods
OSMAN AYGÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
ZiraatHarran ÜniversitesiToprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ VOLKAN BİLGİLİ
- Jeoistatistiksel analiz için bir bilgisayar programının geliştirilmesi ve Antakya-Akseki-Kızıltaş boksit yatağına uygulanması
Developing a computer program for geostatistical analysis and its applicationto Antalya-Akseki-Kızıltaş bauxite orebody
BAYRAM ALİ MERT
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Maden Mühendisliği ve MadencilikÇukurova ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AHMET DAĞ
- Ilıcadere (Bayındır-İzmir) Pb-Zn cevherleşmesinin rezerv tenör değerlendirmesi
Grade and reserve evaluation of Ilıcadere (Bayındır-İzmir) Pb-Zn mineralization
SERMİN KOÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEM SARAÇ
- Fay zonlarının sondaj verileri kullanılarak bilgisayar yardımıyla belirlenmesi
Computer aided detection of fault zones by using drill hole data
MEHMET SUPHİ ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Maden Mühendisliği ve MadencilikHacettepe ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHTİYAR ÜNVER
- Bir petrol sahasında farklı rezervuarlardaki petrollerin jeoistatistiksel değerlendirilmesi-Kuzey Irak
Geostatistical evaluation of oils in defferent rezervoirs of an oilfeild-North Iraq
MOHAMMED A. İSMEEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. TORHAN M. AL-MUFTİ
PROF. DR. M. NAMIK YALÇIN