Mustafa İzzet, Def'ü'l-Mesâlib fî Edebi'ş-Şâ'ir ve'l-Kâtib: İnceleme-metin-dizin
Mustafa Izzat, Daf' al-Mathalib fi Adab al-Sha'ir wa al-Katib: Analyse-text-index
- Tez No: 353920
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ÜLKÜ ÇETİNKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Eastern Linguistics and Literature, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belâgat, maânî, beyan, bedî, tenkit, inşâ, nakd-i şiir/karz-ı şiir, aruz, kafiye, Mustafa İzzet (Babanlı)
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 708
Özet
“Mustafa İzzet, Def'ü'l-Mesâlib fî Edebi'ş-Şâ'ir ve'l-Kâtib (İnceleme-Metin-Dizin)”adlı tez çalışması, giriş ve sonucun hâricinde“Edebî İlimler ve Belâgat, İnşâ, Nakd-i Şiir, Arûz, Kafiye İlim Ⅾalları”,“Mustafa İzzet, Hayatı ve Eserleri”,“Def'ü'l-Mesâlib fî Edebi'ş-Şâ'ir ve'l-Kâtib'in Çevriyazılı Metni”ve“Dizinler”olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında İslâm medeniyetinin temel esasları olan medrese, tekke, saray kurumları ve Arap, Fars dillerinin mâhiyeti ve şekillenmelerinde rol oynayan etkenler kısaca ele alındıktan sonra söz konusu şart ve imkânlar dâhilinde gelişen İslâm medeniyetinin dil ve edebiyat algısı üzerinde durulmuştur. Daha sonra İslâm ilim geleneğinde edebî/lisânî ilimler kapsamında değerlendirilen ve Defʿüʾl-Mes̱ālib fi̇̄ Edebiʾş-Şāʿir veʾl-Kātib adlı eserin konusunu oluşturan belâgat, nakd-i şiir, inşâ, arûz ve kafiye disiplinlerinden kısaca bahsedilmiştir. Tezin“Edebî İlimler ve Belâgat, İnşâ, Nakd-i Şiir, Arûz, Kafiye İlim Ⅾalları”adlı birinci bölümünün girişinde İslâm ilim geleneğinde ilimler tasnifi ve edebî ilimlerin bu tasnif içindeki yeri ele alınmıştır. Daha sonra bölümün başlığında belirtilen ilim dallarının oluşumu ve Arapça, Farsça, Türkçe'deki gelişimi ele alınmış; bu ilim dallarına ait başlıca kaynaklar tanıtılmıştır.“Mustafa İzzet, Hayatı ve Eserleri”adlı bölümde öncelikle teze konu olan eserin müellifi Babanlı Mustafa İzzet'in kimliği, ailesi, yaşantısı ve hayatıyla ilgili ulaşılabilen bilgiler sunulmuştur. Mustafa İzzet'in Taṣḥi̇̄ḥüʾl-Ġalaṭāt fiʾl-Esmāʾ veʾl-Luġāt adlı eseri hakkında kısaca bilgi verildikten sonra bu teze konu olan Defʿüʾl-Mes̱ālib fi̇̄ Edebiʾş-Şāʿir veʾl-Kātib'in kaynakları tanıtılmış ve bu eserle ilgili inceleme ve değerlendirmelere yer verilmiştir. Metnin çevriyazısının yer aldığı üçüncü bölüm, eserin ihtivâ ettiği konular değerlendirilmek suretiyle üç kısma ayrılmıştır. Bunlar belâgat ilmine dair konuların yer aldığı ilk kısım, klâsik Arap, Fars ve Türk edebiyatlarının tenkit teorileri hükmünde olan inşâ, nakd-i şiir/karz-ı şiir, arûz ilimlerine dair olan ikinci kısım ve terimler sözlüğü mahiyetindeki üçüncü kısımdır. Tezin dördüncü ve son bölümünde dizinler yer almaktadır. Metinde geçen Kur'ân-ı Kerîm ayetlerinin, Hz. Muhammed'in hadislerinin, Türkçe, Arapça ve Farsça şiirlerin, darbımesellerin, özel isimlerin, terimlerin ayrı ayrı dizinleri verilmiştir. Tezin sonucunda, Def'ü'l-Mesâlib'in mahiyeti hakkında, içeriğinin tahlili ve incelenmesi sonrası yapılan tespitler sunulmuş, eserin çoğu zaman birbirine karıştırılan belâgat, nakd-i şiir/karz-ı şiir, inşâ ve arûz ilimlerine ait konuları kapsadığı vurgulanmıştır. Ayrıca müellifin eserinin farklı yerlerinde şair ve ediplere getirdiği tenkitlere işaret edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The thesis titled“Mustafa Izzat Daf' al-Mathalib fi Adab al-Sha'ir wa al-Katib (Analyse-Text-Index)”consist of four parts except the introduction and the conclusion, that are“Literary Sciences and al-Balagha, al-Inshā, Naqd al-Shiʿr, al-ʿArūḍ, al-Qāfiyah Disciplines”,“Mustafa Izzat, His Life and Works”,“Transcripted Text of Dafʿ al-Mathālib fī Adab al-Shāʿir wa al-Kātib”and“Indexes”. The introduction part elaborates the perception of language and literature in Islamic Civilization which is improved by the basic elements that design this civilization such as essence of madrasah, dargah, palace institutions, Arabic and Persian languages. After that, it briefly mentions the disciplines of al-balagha, naqd al-shiʿr, al-inshā, al-ʿarūḍ and al-qāfiyah which are considered within the literary sciences (al-ʿulūm al-adabiyyah) and forms the issues of Dafʿ al-Mathālib fī Adab al-Shāʿir wa al-Kātib. In the first part titled“Literary Sciences and al-Balagha, al-Inshā, Naqd al-Shiʿr, al-ʿArūḍ, al-Qāfiyah Disciplines”, the classification of sciences in the Islamic science tradition and the place of literal sciences (al-ʿulūm al-adabiyyah) within this classification are indicated. Thus, the formation of these disciplines and their development in Arabic, Persian and Turkish languages are discussed, and the major sources about those disciplines are introduced. The part titled“Mustafa Izzat, His Life and Works”gives initial information about the identity and the personal life of Muṣṭafá ʿIzzat of Baban. After introducing the work of Mustafa Izzat titled Taṣḥīḥ al-Ġalaṭāt fī al-Asmāʾ wa al-Lughāt, the resources of Dafʿ al-Mathālib fī Adab al-Shāʿir wa al-Kātib are introduced and also the analysis and surveys about the work are represented. The third part that includes transcription of the text is divided into three sections according to content issues; the first section issues ʿilm al-balāgha (the traditional Islamic science that includes issues of semiology, semantics, rhetoric and eloquence), the second section concerns ilm al-inshā, ʿilm naqd al-shiʿr, ʿilm al-ʿarūḍ which can be considered as the critical theories of classical Islamic literatures and third section contains a glossary of terms. In the forth and the last section of the thesis is the index part that includes all the mentioned Āyahs of The Quran, hadiths of Prophet Muhammad; and also Turkish, Arabic and Persian poems, proverbs and idioms, proper nouns, the terms in the text are indexed seperately. As a conclusion, evaluations about Daf' al-Mathalib are presented by analyzing and surveying its content. It underlines that the work contains issues belong to al-balagha, naqd al-shiʿr/qarḍ al-shiʿr, al-inshā, ʿarūḍ disciplines that are mostly intertwined. On the other hand, Mustafa Izzat's critical reviews about poets and litterateurs are also pointed out.
Benzer Tezler
- Kazasker Mustafa İzzet Efendi ve Güfte Mecmuası: İnceleme-metin
Kazasker Mustafa Izzet Efendi and His Lyrics Journal: Research-text
ÖMER FARUK KAYGISIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL KEMİKLİ
- Yesarizade Mustafa İzzet Efendi'nin İstanbul'daki ketebeli kitabeleri
Başlık çevirisi yok
KAZIM HACIMEYLİÇ
- Kazasker Mustafa İzzet Efendi tarafından yazılıp Muhsin Demironat tarafından tezhiplenen hilye-i şerifenin tezhip sanatı açısından incelenmesi
Analysis of the illumination art of the hilya sharif written by Kazasker Mustafa Izzet and illuminated by Muhsin Demironat
FATMA BETÜL VURAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. ÖMER FARUK TAŞKALE
- Abdulfettah Efendi'nin mimaride bulunan celî sülüs yazı örnekleri
Jalî thuluth calligraphy works of Abdulfettah Efendi in architecture
MERYEM OSMANLIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
El SanatlarıSelçuk ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. H. MELEK HİDAYETOĞLU
- Hattat Kazasker Mustafa İzzet Efendi ve Eserleri
Calligrapher Kazasker Mustafa İzzet Efendi and his works
NURCAN TOPRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
DinMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HÜSREV SUBAŞI