Necip Fazıl Kısakürek'in düşünsel hayatı (1923-1950
The intellectual life of Necip Fazil Kısakürek (1923-1950)
- Tez No: 355842
- Danışmanlar: PROF. DR. NUR BETÜL ÇELİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Gazetecilik, Siyasal Bilimler, Philosophy, Journalism, Political Science
- Anahtar Kelimeler: Aydın, Bonapartizm, Bergsonculuk, Yaratıcı Hamle, Süre, Mistik Atılım, Etik Yaşam, Kadroculuk, Büyük Doğu, Intellectuals, Bonapartism, Bergsonism, Life Force, Tıme, Mystical Breakthrough, Ethical Life, Kadroculuk, Büyük Doğu
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Genel Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 327
Özet
Bu çalışmada Necip Fazıl Kısakürek'in 1943 yılında yayınlamaya başladığı Büyük Doğu mecmuasında“İdeologya Örgüsü”başlığı altında ortaya koyduğu Büyük Doğu düşüncesi ve aynı adlı siyasal projenin hangi düşünsel temeller üzerinde yükseldiği gösterilmeye çalışılmıştır. İstanbul Darülfünun'unda ve yarım bıraksa da Paris'te Sorbonne Üniversitesinde Felsefe eğitimi alan Necip Fazıl Kısakürek okul yıllarında Bergson felsefesine ve Anadoluculuk diye bilinen milliyetçi akıma ilgi duymuştur. 1930'lu yıllarda ise Kadro mecmuasını yayımlayan ekiple ilişkiye geçmiş, mecmuanın kimi esaslı düşüncelerinden etkilenmiştir. Bergsonculuğun Necip Fazıl Kısakürek üzerindeki etkileri şiir ve hikayeleriyle birlikte 1930'da ilk kez Hakimiyeti Milliye'de yazdığı köşe yazılarından izlenebilir. Türkiye'ye Mustafa Şekip Tunç'un tanıttığı Bergsonculuk, iradi bir evrim anlayışını savunan, gerçek bilgiye ulaşmanın yolunu mistik bir sezgicilikte gören ruhçu bir felsefedir. Tunç'la birlikte Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Yahya Kemal Beyatlı gibi belli başlı aydınları etkisi altına alan söz konusu felsefi düşünce, Kurtuluş Savaşını kemiyete karşılık keyfiyetin zaferi argümanıyla açıklamaya girişmiştir. Necip Fazıl Kısakürek ise Hakimiyeti Milliye'de yazdığı yazılarda, öncülerini takip ederek Bergsonculuğu Cumhuriyet rejimini desteklemek ve antikomünizmin temellerine yerleştirmek suretiyle politik bir dile tercüme etmiştir. Bergsonculuk Necip Fazıl Kısakürek tarafından 1930'lu yılların sonlarında oluşturulmaya başlanan ve“İdeologya Örgüsü”adlı yapıtında ortaya konulan Büyük Doğu düşüncesini de şekillendirmiştir. Buradaki Doğu Batı ayrımı, Bergson'un iradi evrim anlayışı içinde yer alan zeka ve ruhi kuvvet, şuur ve sezgi gibi kavramlarla açıklanmaya çalışılmıştır. Kısakürek'in din ve İslam'a yönelik argümanlarda ise yine Bergson'un kuvvetli bir mistisizmi de barındıran dinamik din ve statik din kavrayışının yansımaları görülür. Necip Fazıl Kısakürek'in ortaya koyduğu Büyük Doğu düşüncesinin ikinci ayağını Anadoluculuk akımı oluşturur. Kurtuluş Savaşı öncesi işgal döneminde İslamcılık ve Turancılık ideolojilerine bir tepki olarak doğan Anadoluculuk esas itibariyle coğrafi temelde ortak tarih ve ortak kültüre dayanan bir milliyetçilik anlayışını yansıtmaktadır. Hilmi Ziya Ülken, Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, Mükrimin Halil Yinanç ve Remzi Oğuz Arık gibi genç aydınların, kendilerinden önceki Bergsoncu nesli takip ederek oluşturdukları Anadoluculuk akımı ve yayınladıkları Anadolu mecmuası, Kısakürek'in gençlik yıllarında organik olarak bağlandığı bir çevre olmuştur. Büyük Doğu düşüncesi içinde, Anadolucuların ortak kültürün taşıyıcısı olarak gördükleri din ve İslam unsurunu öne çıkartan Necip Fazıl Kısakürek, İslam dünyasında Türk'e ayrıcalıklı bir yer atfederek Türk'ün özelliklerini yansıtan bir İslam anlayışını üretmiştir. Bu bakımdan Büyük Doğu düşüncesi'nde Anadoluculuk, milliyetçilikle İslam'ın buluştuğu bir mecra olarak görülebilir. Büyük Doğu düşüncesinin üzerinde yükseldiği üçüncü ve son kaynak, Batı'nın topyekün müflis olduğu, dolayısıyla onun ne ahlakından ne de tekniğinden hayır geleceğine dair söylemiyle Kadro mecmuasıdır.“İdeologya Örgüsü”adlı yapıtında, söz konusu söylemi aynen tekrarlayan Necip Fazıl Kısakürek, hem Batı toplumları hem de Doğu toplumları için ahlaki bunalım tespit ederek, yeni bir ahlaki sistemin kurulması için İslam İnkılabı yapma fikrini ortaya atmaktadır. Kısakürek'in amacı tıpkı Kadrocuların ifade ettikleri gibi Türkiye'den başlayarak ve onun öncülüğünde Asya'da ve ardından Avrupa'da ahlakı bozan toplumsal çelişkileri ortadan kaldırarak, Hegelci bir etik toplum yaratmaktır. Bu çalışmada, Necip Fazıl Kısakürek'in ortaya koyduğu Büyük Doğu fikrinin düşünsel temelleri ortaya konulmuş ve sonuç olarak bu fikrin siyasal rejimin izin verdiği düşünsel sınırlar içerisinde kaldığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
It is attempted to show the grounds from which The Great East idea and the political project of the same name that Necip Fazıl Kısakürek has put forward under the heading“Ideology Web”in Büyük Doğu journal that he started publishing in 1943, have arisen in this study. Necip Fazıl Kısakürek who has been educated in the field of Philosophy in İstanbul University (Darülfünun) and Sorbonne University in Paris even though he did not finish it, had interest in Bergson philosophy and the national movement known as Anatolianism during school years. In 1930s, he has communicated with the team that published Kadro journal and has been affected by some fundamental ideas of the journal. The effects of Bergsonian thought on Necip Fazıl Kısakürek can be seen from the columns that he has written in Hakimiyeti Milliye for the first time in year 1930 along with his poems and stories. Bergsonianism, introduced to Turkey by Mustafa Şekip Tunç, is a spiritual philosophy that defends and understanding of voluntary evolution and that sees the way of reaching real knowledge in mystical intuitionism. The aforementioned philosophical idea that affected some leading intellectuals such as Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Yahya Kemal Beyatlı along with Tunç, approaches to explain Turkish War of Independence with an argument as the victory of quality versus quantity. Necip Fazıl Kısakürek has translated Bergsonianism into a political language by supporting Republican Regime and placing it on the basis of anticommunism, following his pioneers in the articles he has written in Hakimiyeti Milliye. Bergsonianism has also shaped the idea of Great East that has begun to be formed during the end of 1930s by Necip Fazıl Kısakürek and has been put forward in his work“Ideology Web”. The distinction of East and West here has been tried to be explained with concepts such as intelligence, spiritual strength, consciousness and intuition that are included in Bergson's understanding of voluntary evolution. Reflections of Bergson's dynamic religion and static religion comprehension that include a strong mysticism are also seen in arguments of Kısakürek on religion and Islam. Anatolianism movement forms the second step of the Great East idea that has been put forward Necip Fazıl Kısakürek. Anatolianism, appearing as a reaction to Pan-Islamist and Pan-Turkist ideologies during the invasion period before the War of Independence in Turkey, principally reflects an understanding of nationalism that is based on common history and common culture in geographical grounds. Anatolianism movement formed by young intellects such as Hilmi Ziya Ülken, Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, Mükrimin Halil Yinanç and Remzi Oğuz Arık following the Bergsonian generation before them and Anadolu journal that they published, has been an environment that Kısakürek has organically connected with in his early years. Necip Fazıl Kısakürek, who brought forward the elements of religion and Islam that were seen as the carriers of common culture by Anatolianists, has given a privileged position to Turks in Islamic world inside Great East idea and created an understanding of Islam that reflects the characteristics of Turks. From this point Anatolianism in Great East idea can be seen as a channel through which nationalism and Islam gets together. The third and the last resource that the Great East idea rises from is Kadro journal with its statement that the West is bankrupt as a whole and that sees no good in ethics or in the technique of the West. Necip Fazıl Kısakürek has identified a moral crisis both in Western societies and Eastern societies and brought forward the idea of an Islamic Revolution in order to form a new moral system, repeating the aforementioned statement in his work“Ideology Web”. The aim of Kısakürek is to create a Hegelian ethical society starting from Turkey with its leadership in Asia and then Europe, eradicating social contradictions that deteriorate morals just the way people from Kadro express. Intellectual grounds of the Great East idea put forward by Necip Fazıl Kısakürek has been brought forward in this study and in conclusion it has been determined that this idea has stayed inside the intellectual limits permitted by the political regime.
Benzer Tezler
- Necip Fazıl Kısakürek'in anı ve gezi yazıları
Necip Fazıl Kısakürek's memoirs and travel writings
SEDAT TOKSÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİLGİN GÜNGÖR
- Türk muhafazakarlığında Nurettin Topçu ve Necip Fazıl Kısakürek
Nurettin Topcu and Necip Fazıl Kısakurek in Turkish conservatism
FETULLAH FURKAN ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Kamu YönetimiNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TANER DEMİRKOL
- Aydınlar sosyolojisi bağlamında Nurettin Topçu ve Necip Fazıl Kısakürek'in toplum inşası
Nurettin Topçu and Necip Fazıl Kısakürek's construction of society in the context of the sociology of intellectuals
MUSTAFA KEMAL HAYTA
- Necip Fazıl Kısakürek'in psikobiyografisi
Psychobiography of Necip Fazil Kısakürek
AYNİL SUNAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ATALAY
- Necip Fazıl Kısakürek'in hikâye ve romanları üzerine bir araştırma
A study on the story and novels of Necip Fazıl Kısakürek
AHMET AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıCelal Bayar ÜniversitesiYeni Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RIZA BAĞCI