Şaman kültürünün Anadolu Türk tekstiline yansıması
Reflection of Turkish textile Shaman culture
- Tez No: 356240
- Danışmanlar: PROF. DR. NESRİN ÖNLÜ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Şamanizm, Şaman, Kam, İslamiyet Öncesi, Türk Tekstili, 1- Shamanism 2~ Shaman 3- Kam 4- Pre-lslamic 5- Turkish Textile
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tekstil ve Moda Tasarımı Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Türk inanç sisteminde yüzyıllar boyunca yer alan Şaman kültürünün İslam öncesi Türk sanatı üzerinde etkileri, kaya resimlerinde, kurganlarda, kitabelerde görülmektedir. Bu kültür etkilerini Türk Tekstil Sanatında da göstermiştir. Örneğin; Şaman'ın ayin, tören ve bayram seremonilerinde giydiği özel giysi ve aksesuarları üzerine çizdikleri şekiller, doğa resimleri, hayvan figürleri ve hayvan bedenin parçaları ( tüy, tırnak, baş, bacak vs.) inanışın yaygın olduğu dönemin tekstil ürünlerinde de nerdeyse birebir görülmektedir. Şaman kültürünün etkisi Şamanlar'a ait simgelerin, şekillerin daha geometrik ve stilize olarak biçim değiştirmesiyle, İslam sonrası Türk tekstil sanatında da devamlılığını sürdürmüştür. Halen Anadolu'nun birçok şehrinde özellikle Oğuz boylarının devamı olan Türkmenler'de, Şaman kültürüyle oluşmuş motifler tekstil ürünlerinde bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde kullanılmaya devam etmektedir. Türkiye'de Doğu Anadolu, Güney Doğu Anadolu ve İç Anadolu ile Batı Anadolu Yörükleri ve bir çok etnik köken, Türkmen olarak adlandırılmaktadır. Türkmen kıyafetleri, halı, düz dokuma yaygıları, örgü ve oyalarında, Şaman kültürünün etkilediği hayvan figürlü motiflerin arasında kuş, avcı kuşlar, kaz, horoz, yılan, akrep, kurbağa, kaplumbağa, at, koyun, keçi. Şaman kültürünün etkisiyle uygulanan bitkisel motifler; hayat ağacı, yaprak, pıtrak, başak. Bu kültürünün etkisiyle devam eden bir diğer motif türünde de güneş, yıldız, üçgen gibi şekillerdir. Bu motifler süreç içersinde şekil değişikliğine uğrasa da uygulama isteğindeki inanış açısından hiçbir değişime uğramamıştır. Günümüzde, Türk örf, adet ve geleneklerinde halen devam eden ve edecek olan Şamanizm, Anadolu yaşamının derinliklerine kök salmış sökülüp atılması mümkün olmayan binbir çeşit canlıya yuva olan dallarını dua eder gibi göğe açmış renkli bir hayat ağacı gibidir. Kısacası bir inançtan daha çok bir kültürdür. Türkçe
Özet (Çeviri)
The effects of Shaman culture taking place In Turkish belief system for centuries on pre-Islamic Turkish art are seen on rock drawings, kurgans and inscriptions. This culture has demonstrated its effects on Turkish Textile Art. For example; the figures, nature pictures, animal figures and bodily parts of animals (feather, finger nail, leg etc.) drawn on private attires and accessories that Shaman put on during ritual, pageants and festival ceremonies are seen on that period's textile products where the belief was widespread. The effect of Shaman culture sustained its continuity over post-Islamic Turkish textile art through geometrically and stylistically changed symbols and figures belonging to Shamans. Still in many cities of Anatolia, especially in Turkmens who are the continuation of Oğuz phratry, the motives formed with Shaman culture are continued to be used on textile products consciously or unconsciously. In Turkey, Eastern Anatolia, Southeastern Anatolia, Central Anatolia and Western Anatolia nomads and a number of ethnic origins are called Turkmens. Turkmen dresses, carpet, plan weave ground cloth, knitting and embroiders Among the motives with animal figures influenced by Shaman culture are birds, hunter birds, gooses, roosters, snakes, scorpions, frogs, turtles, horses, sheep and goats. The herbal motives applied with the influence of Shaman culture are family tree, leave, burdock and spike. In another type of motive that goes on through the influence of this culture involves figures such as sun, star and triangle. Even though these motives have undergone figure alterations during this process they have not changed in terms of belief in desire of application. Today, the Shamanism that still continues and to be continued in Turkish customs, traditions and conventions is like an ineradicable colorful family tree that has rooted in the depths of Anatolian life, harbors a variety of living creatures and has raised its branches toward sky just like praying. Briefly, it is a culture rather than a belief. İngilizce
Benzer Tezler
- Çağdaş Türk resminde şamanist etkiler
Shamanist influences on contemporary Turkish painting
AHMET DALKIRAN
Doktora
Türkçe
2010
Güzel SanatlarSelçuk ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELEK GÖKAY
- Orta Asya şaman sembollerinin tekstil tasarımlarında uygulanması
Application of Central Asian shamanic symbols in textile designs
SERVİYE MUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Giyim EndüstrisiGazi ÜniversitesiTekstil Tasarımı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAFİYE ÖZLEM ALP
- Artuklu Dönemi tarihi yapılarındaki figürlü süslemeler ve Orta Asya kültürünün etkileri
Artuklu figurative decoration art and historical development of the effects of Central Asian culture
ÇİMEN TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Sanat TarihiBatman ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜSSELAM ULUÇAM
- Anadolu sahası Türk halk hikayelerind dua ve beddua motifi
Prayer and curse motif in Turkish folk tales of Anatolian
YILDIZ KARAKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Gaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEHİYE KÖKSEL
- Murathan Mungan'ın Mezopotamya Üçlemesinde şamanik göstergeler
Indicators of shamanism in Murathan Mungan's The Mesopotamian Tri̇logy
BAŞAK POLAT KARSAVURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarBahçeşehir ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERCAN ÖZİNAN