Türk tiyatrosunun kimlik sorununa antropolojik bir yaklaşım
An Antropological approach to the identity problem of Turkish theatre
- Tez No: 103906
- Danışmanlar: PROF.DR. MURAT TUNCAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sahne Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 369
Özet
ÖZET Sosyo-kültürel antropoloji, bilgisi kadar yöntemiyle de son elli yıldır sosyal bilimleri etkilemektedir. Tiyatro adamları da antropoloji yoluyla, gösterim içindeki insanın kültürle ilişkisini çözmeye, buradan hareketle oynayan insanı bulmaya çalışmışlardır. Türk kültürünün coğrafyası çok geniş bir alana yayılmaktadır. Orta Asya'dan gelen animistik, göçebe/kandaş, şamanist yapı, göç yollarında karşılaşılan kültürler, Anadolu'ya yerleşim sonrası buradaki kültürlerle kaynaşma ve tanma geçiş, devletleşme, islamın merkezde ve taşrada farklı algılanışı, heterodoks islam ve son olarak da batılılaşma kültürümüzü de tiyatromuzu da etkilemiştir. Batılılaşma öncesi tiyatromuz şaman ayinlerinde, Köy Seyirlik Oyunlannda, Osmanlı şenliklerindeki dramatik gösterilerde, Meddah, Karagöz, Ortaoyunu, Kukla vb. türlerde varlık göstermiştir. Bu türler, durumların çeşitlemesine dayanan, müzik ve şarkı ile kesintiye uğratılan, neden-sonuç bağından çok toplumsal çeşitliliği ve karşıtlıkları uzlaştırmayı amaçlayan bir eylem anlayışı; önce doğa ile insanı sonra da farklı cemaatleri uzlaştırmaya dönük kişileştirme özellikleri; mizah yoluyla uzlaşmaya, motifler ve simgelerle kolektif belleği taşımaya, kolektif eğlenmeye yönelen dil-anlatım özellikleri gösterir. Batılılaşma sonrasında ise açık biçimden kapalı biçime geçilmiş, batının çerçeve sahnede yaşamı yansılayan ve eğlendirme işlevi eğiticilikle dengelenmiş tiyatro anlayışı benimsenmiştir. Artık halkın tiyatrosu değil, halkı eğiten tiyatro söz konusudur, özellikle 1960'lardan sonra Türk tiyatrosuna kimliğini veren özelliklerin neler olduğu sorgulanmış ve geleneksel tiyatrodan yararlanan denemeler yapılmıştır. Türk tiyatrosunun kimlik sorunu, Türk insanının kimlik sorunundan ayrı düşünülemeyecek ve toplumsal-tarihsel yapılarla, geleneksel tiyatromuzla ve günümüz izleyicisinin değer dizgesiyle hesaplaşmaksızın çözülemeyecek bir sorundur.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Socio-cultural anthropology has been influencing social sciences for the past fifty years not only with the knowledge it provides but also with its methodology. The theatre researchers have tried to analyze the relation between performing human and culture through anthropology and eventually reach and grasp the 'acting' human. Turkish culture has extended to a vast geography. The animistic, nomadic/kinship, shamanist formation coming from Middle Asia; the cultures that have been encountered on migration routes; settling and intermingling with the cultures in Anatolia and transition to an agrarian economy; becoming a state; differences in perception of Islam at the center versus provinces and the last but not the least westernization have ail influenced our theatre. Before westernization, our theatre has been practiced in shamanist ceremonies, Village Performance plays, dramatic performances in Ottoman festivals, Meddah, Karaghioz, Ortaoyunu, Puppet Theatre, etc. These theatre forms embraces an action perspective which depends on variations of similar situations, is interrupted by music and songs; and aims to create conformity between the variations and oppositions within the society rather than a causality relation; and display personification characteristics towards creating accord first between nature and humanity and then among different societies and language-expression characteristics which opt for creating conformity via humor, conveying collective memory by cultural motives and symbols and collective entertainment. Subsequent to westernization, transition from illusionist theatre to anti-illusionist theatre has been realized and the western type of theatre, which reflects life at the picture- frame stage and balances the entertaining function of theatre with its educational function, has been adapted. Particularly after 1960's, the identifying characteristics of Turkish theatre have been questioned and some experimental performances which make use of the traditional theatre have been realized. The identity problem of Turkish theatre is a problem which can not be analyzed without considering the identity problem of Turkish person and can not be resolved without confronting the social-historical formations, our traditional theatre, and valuation criteria of our present-day audience. VI
Benzer Tezler
- Geleneksel Türk tiyatrosu öğelerinin çağdaş Türk tiyatrosunda uygulanışları: Model Semaver Kumpanya
The practice of traditional Turkish theater elements in contemporary Turkish theater: The Semaver Troupe
EMRE YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sahne ve Görüntü SanatlarıAtatürk ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AYŞE PINAR ARAS
- Çağdaş Türk tiyatrosunda geleneksellik
Tradition in contemporary Turkish theatre
YAVUZ PEKMAN
Doktora
Türkçe
2001
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiTiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. DİKMEN GÜRÜN UÇARER
- Renan Demirkan'ın 'Üç Şekerli Demli Çay'romanında kültürlerarasılık
Interculturality in the novel ?Three Sugared Dark Tea? by Renan Demirkan
NURHAYAT YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Alman Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜNAL KAYA
- Ulusal kimliği tiyatro ile kurmak: Türk tiyatrosunun kimlik inşasındaki işlevi
National identity in theatre: The function of the Turkish theatre in the formation of a national identity
MİSKET ELİF TÜFEKÇİ
Doktora
Türkçe
2011
Sahne ve Görüntü SanatlarıAnkara ÜniversitesiTiyatro Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BELİZ GÜÇBİLMEZ
- (1940-1950) arası konusunu Türk tarihinden alan tiyatrolar
The Theatre presentation that has written between (1940-1950)
KADRİYE YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Sahne ve Görüntü SanatlarıAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ABDULLAH ŞENGÜL