Yozgat manileri üzerine mukayeseli bir araştırma (inceleme-metin-indeks-sözlük)
A Comparapive researc on mani's from Yozgat
- Tez No: 36665
- Danışmanlar: PROF.DR. TUNCER GÜLENSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1994
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 211
Özet
YOZGAT MÂNİLERİ ÜZERİNE MUKAYESELİ BİR ARAŞTIRMA ÖZET Mâni dört mısralık, küçük ve müstakil bir şiirdir. Bu bakımdan diyebiliriz ki mâni Türk şiirindeki en küçük manzumedir. Daha yüzlerce benzeri gibi mâniler de haik edebiyatının çok kere bilinmeyen şâirleri tarafından söyienmiş ve teksif edilmiş şiirlerdir. Yozgat mânileri düz mâni dediğimiz yedi heceli mânilerdendir. Kâfiye şemaları daha çok a,a,b,a tertiblndedlr. Yozgat mânileri genellikle zengin kâfiye veya redif kafiyelidir. Hece sayısı yedi olup aynı zamanda redif kâfiye taşıyan tipik bir Yozgat mânisine şu örneği gösterebiliriz: Kara gabak kökeni Ele batar dikeni Allah'ım tez gavuştur Hasiretlik çekeni Yozgat mânilerinin konuları çok çeşitti olmakla birlikte, en çok işlenen konu sevgidir, aşktır. Sevgi konusunun incelemeye aldığımız Azarbaycan, Bulgaristan, Irak- Kerkük ve Kıbrıs mânilerinde de çoğunlukta işlendiğini tesbit ettik. Sevgiden başka ayrılık acısı, gelin-kaynana geçimsizliği, hasetlik, kin, güzellik duygusu gibi konular da mânilerde işlenen belli başlı konulandır. Yozgat mânilerinde nazal (n) dediğimiz genizden çıkarılan sese sıkça rastlanmaktadır. Şu mânide olduğu gibi: Çaardım Gulsüfi diye Gül verdim alsıfi diye Üstüne bir yâr sevdim Çatlasın ölsüfi diye Yozgat halkı, ses yolunda çıkarılması güç olan sesleri bazen hiç söylemeyip düşürmektedir. Bu durum özellikle (r) sesi için geçerlidir: Cepde ayna duruyo Sevgin beni vuruyo Bir zaar anası var Alma diye ürüyo Yozgat mânileri diğer birçok halk edebiyatı ürünleri gibi çok sâde.gösteriş, süs kaygısından uzak samîmi bir dile sahiptir. Türkçeye çok önceden girip yerleşmiş ve halkımızın çoğunluğu tarafından bilinen birkaç yabancı kelime dışında çalışmamızın sözlük bölümünde verdiğimiz sayıları oldukça az olan mahalli kelimelere rastlanmaktadır.Bunun yanında Yozgat mânileri yalın, akıcı, söylenmesi koiay, kıvrak bir dile sahiptir. 210İslami unsurların Yozgat mânilerinde sıkça yer aldığını görüyoruz.Araştırmamızın sonunda yer alan Yozgat Manilerinde Özel Adlar indeksi de görüleceği gibi“ Allah ”Kelâmı özel isim olarak - Yozgat“ ismiyle birlikte en çok kullanılan kelimedir. Bundan başka İslâmiyetle ilgili olan oruç, namaz gibi kelimelerin mânilerde çokça yer alması Yozgat halkının dini İnançlarıyla ne kadar sıkı bir bağ içinde olduğunu göstermesi bakımından dikkate değer bir noktadır. Yozgat halkı mâniyi vazgeçilmez bir ihtiyaç olarak kullanmıştır.Haberlesme- nin zor olduğu zamanlarda bir mektup, sıkıntısını dile getiren bir mesaj, sevinci ni, Kederini, zevkini içine kattığı konuşma tarzı mânileri dillerde dolaştırın ıştır. Bu bakımdan Yozgat mânilerini okumak insana Yozgat'lıyı dinlemenin hazzını verir. A COMVÂRÂÜlVb HfcöfcÂKÜH UN MÂÂİİ'Ü HKÜM YÜZC5ÂI Mâni is a faur-lined, skart and independent poem. Thus, it can be cansidered as the skartest in Turkish poetry. Mânl's, like the may ather forms, have alsa bees told and collected by the anonymais puplic poets. Mâni's from Yozgat are seven syllabic sıiuple mâni's the rhynes are mainley in i.â.ö.i forms. They are muâüy m mâıföf rich rhyme forms. We can giie the following as an exaple for a seven-syllable redif rhyme Yozgat mâni : Kara gabak kökeni Ele batar dikeni Allah'ım tez gavuştur Hasiretiik çekeni Yozgat mâni's ate on a ranety of subjeeet M öte main, one is love. Ulen we studied on the subject ”love" he dis lovened that It nas used in may of the Azarbaycan.Bulgarian, Irak- Kerkük, md Eypric mart's. Besides love, the subjects sueh as pain of lowe, discard betmen the bride and the matver in to*», jsQioucy, grudge end beauty are atee the main themes of main's, in Yozgat main's the very often hear the nasal $&md (n) ass in the Totomilg: Çaardım Gülsûft (ft) diye Gül verdim alsın (ft) diye Üstüne bir yar sevdim Çaöasın ölsüfi (ft) diye 211
Özet (Çeviri)
İslami unsurların Yozgat mânilerinde sıkça yer aldığını görüyoruz.Araştırmamızın sonunda yer alan Yozgat Manilerinde Özel Adlar indeksi de görüleceği gibi“ Allah ”Kelâmı özel isim olarak - Yozgat“ ismiyle birlikte en çok kullanılan kelimedir. Bundan başka İslâmiyetle ilgili olan oruç, namaz gibi kelimelerin mânilerde çokça yer alması Yozgat halkının dini İnançlarıyla ne kadar sıkı bir bağ içinde olduğunu göstermesi bakımından dikkate değer bir noktadır. Yozgat halkı mâniyi vazgeçilmez bir ihtiyaç olarak kullanmıştır.Haberlesme- nin zor olduğu zamanlarda bir mektup, sıkıntısını dile getiren bir mesaj, sevinci ni, Kederini, zevkini içine kattığı konuşma tarzı mânileri dillerde dolaştırın ıştır. Bu bakımdan Yozgat mânilerini okumak insana Yozgat'lıyı dinlemenin hazzını verir. A COMVÂRÂÜlVb HfcöfcÂKÜH UN MÂÂİİ'Ü HKÜM YÜZC5ÂI Mâni is a faur-lined, skart and independent poem. Thus, it can be cansidered as the skartest in Turkish poetry. Mânl's, like the may ather forms, have alsa bees told and collected by the anonymais puplic poets. Mâni's from Yozgat are seven syllabic sıiuple mâni's the rhynes are mainley in i.â.ö.i forms. They are muâüy m mâıföf rich rhyme forms. We can giie the following as an exaple for a seven-syllable redif rhyme Yozgat mâni : Kara gabak kökeni Ele batar dikeni Allah'ım tez gavuştur Hasiretiik çekeni Yozgat mâni's ate on a ranety of subjeeet M öte main, one is love. Ulen we studied on the subject ”love“ he dis lovened that It nas used in may of the Azarbaycan.Bulgarian, Irak- Kerkük, md Eypric mart's. Besides love, the subjects sueh as pain of lowe, discard betmen the bride and the matver in to*», jsQioucy, grudge end beauty are atee the main themes of main's, in Yozgat main's the very often hear the nasal $&md (n) ass in the Totomilg: Çaardım Gülsûft (ft) diye Gül verdim alsın (ft) diye Üstüne bir yar sevdim Çaöasın ölsüfi (ft) diye 211Man the sands are dıffırenio tu produce as in 'r' Yozgat peaple just amit it in thar specch Cepte ayna duruyo Sevgin beni vuruyo Bir zaar anası var Alma diye ürüyo Yozgat mânf s, ülee îu nay other produeis of public literature, one simple and for from tne morry for show. In the glassory, besides a fern non-Turkush vords kom by nost of ar peapie. yau mil find local vords uluehare vey few in number. Ysigat mini't hive a simple, smooth, ftuert and easylanguage. We alsa absorve foe islamic themes in Yozgat mart's. As it can be seen in me Special Nomes in Yozgat mâni*s ”index at the end of our stndy“ Allah”is me vord uluch is used as may times as the name“Yozgat*. Besides, ne alsa see the themes smeh as prayihe and fasting in Yozgat mâni's, klmish show that people from Yozgat are rellgians and give impartance to thear belief. MSni'fi have been an integrall part of tu the people ”ft live» in Y«*8»*M»ro'ft htr§ tu means fer eemmumGifıiy me hoppihess, sorrow, or ony kind of mtssagi that people manted to reveal orraly. Herce, reading the mints from Yozgat glwes a person the joy of iistaiig to people from Yozgat. 2IZ
Benzer Tezler
- Yozgat şehir coğrafyası
Başlık çevirisi yok
EMİN FERİT PEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
CoğrafyaMarmara ÜniversitesiCoğrafya Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RAMAZAN ÖZEY
- Yozgat ilinde biçerdöver işletmeciliğinin ekonomik analizi
Economic analysis of combine harvester management in Yozgat province
NİZAMETTİN ERBAŞ
Doktora
Türkçe
1999
ZiraatAnkara ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN ERAKTAN
- Yozgat il merkezinde çalışan çevre sağlığı teknisyenlerinin çalışmalarının değerlendirilmesi
The Evaluation of the studies of environmental health technicians in Yozgat
MAHMUT KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Halk SağlığıErciyes ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN CEYHAN