Geri Dön

'ince belli' çay bardağı : Paşabahçe'deki tipolojilerinin kökeni ve tarihsel kimliği üzerine bir araştırma

Tulip shaped tea glass (ince belli): A research on typological roots in Pasabahce company and its historical identity

  1. Tez No: 374042
  2. Yazar: FİLİZ OYA SAĞIROĞLU
  3. Danışmanlar: PROF. DR. HAMİT ALPAY ER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Endüstri Ürünleri Tasarımı, Industrial Design
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2014
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 125

Özet

Çay, Türkiye'de geç tanınmış olsa da halkın gündelik yaşamında kısa sürede yer alarak tüketimi yaygınlaşmış ve içimini 'keyfe' dönüştüren camdan imal ince belli çay bardağı Türkiye'deki çay kültürünün bir parçası haline gelmiştir. Sıcak tüketilen çayın içiminde incecik cidarlı camdan üretilmiş, kulpsuz küçük bir bardağın Türkiye'de çay kültürü ile özdeşleşmiş olması; bardağın Şişecam'daki üretiminin 1935 yılından bugüne, artan hacimlerde sürdürülmesi; 'çağdaş uyarlamalarının' halen tasarlanıyor olması; her kesim tarafından ulaşılabilirliği, satın alınabilirliği; İnce Belli'nin zamansız bir tasarım olduğu kadar status olmayan, ikon'laşmış karakterinin varlığı aşağıdaki soruların peşine düşülmesine neden olmuştur: 'Çay içmek için ince belli formda camdan üretilmiş bir bardak' ne zaman, hangi etkenlerle ortaya çıkmış, kimliğini oluşturan kaynaklar nelerdir? Bardağın Paşabahçe'de üretilmiş ilk formu, tipolojik kökeni nedir? Araştırma iki bölümde gerçekleştirilmiştir: İnce Belli'nin, Osmanlı dönemindeki varlığını gösteren belgelerden yola çıkılarak, 'camdan ince belli formun' 19. yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkışını yaratan kültürel ve teknolojik etkenler üzerine tarihsel bir inceleme yapılmış; Cumhuriyet döneminin ilk sanayi yatırımlarından biri olan Şişecam A.Ş.'nin ve Paşabahçe A.Ş.'nin arşivleri incelenerek bardağın Paşabahçe Fabrikası'nda üretilmiş ilk formu/tipolojik kökeni araştırılmıştır. Çalışmanın sonucunda; Osmanlı'nın Batılılaşma dönemindeki kültürel, teknolojik ve ekonomik dönüşümleri yaratan nedenlerin incelenmesiyle İnce Belli formunun kaynağı, ilk tüketici kitlesi, ilk üreticisi üzerine senaryolar oluşturulmuş ve bardağın tarihsel kimliği kurgulanmış; firmanın arşivlerinden ulaşılan dokümanlardaki verilerin analizi için bir yöntem geliştirilerek İnce Belli'nin Paşabahçe'deki tipolojilerinin kökenine ulaşılmaya çalışılmıştır.

Özet (Çeviri)

Although tea was introduced relatively recently in Turkey, it gained wide acceptance in a short time and it wasn't long before the distinctive tulip-shaped tea glass (Ince Belli) that enhances the pleasure of tea consumption had become an integral component of Turkey's tea culture. Made from very thin glass, this small and handleless vessel epitomizes Turkey's favorite hot drink. Its automated production at Şişecam has steadily increased in volume year by year from 1935 when it was first launched to the present day. The basic form continues to inspire designers for contemporary adaptations while it remains affordable and accessible to all segments of society. All these facts, not to mention the the status-free and iconic identity of the tulip-shaped design, have suggested a number of elementary questions for research: When did a 'Tulip Shaped glass designated explicitly for tea consumption' first appear in Turkey; what were the influences that defined its form and forged its identity; what was the form and typological root of the very first tulip shaped tea glass produced at Şişecam-Paşabahçe? The research consisted of two phases: Guided by documents pointing towards the existence of the Tulip Shaped glass during late Ottoman times, a historic study was conducted to discover the cultural and technologic factors that led to the creation of a 'tulip shaped glass form' in the last quarter of 19th century; being one of the first industries of the young Turkish Republic, Şişecam-Paşabahçe archives were explored for the typological roots of Tulip Shaped glass. Through this research: A study of the cultural, technologic and economic transformations that shaped the Westernization period of the Ottoman Empire pointed towards possible scenarios on the origins of the form as well as its initial producer and the consumer base that provided a demand for its production, and the cultural identity of 'Ince Belli'; the typological roots of the glass at Paşabahçe was identified by developing a method to analyse the data acquired from archives.

Benzer Tezler

  1. Reasons behind products: An analysis on two cultural products

    Ürünlerin arkasındaki nedenler: İki kültürel ürün üzerine bir analiz

    İLKNUR KÜÇÜKOĞLU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Endüstri Ürünleri TasarımıAnadolu Üniversitesi

    Endüstriyel Tasarım Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRE TÜFEKÇİOĞLU

  2. Assessment of using kansei engineering results on the product design processes of novice designers

    Kansei mühendisliği sonuçlarının deneyimsiz tasarımcıların ürün tasarımı süreçlerinde kullanımının değerlendirilmesi

    AYŞE EROL

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ DENİZ LEBLEBİCİ BAŞAR

  3. Ankara nüfusunun çaydaki toplam renk ve parlaklık tercihinin belirlenmesi ve bu verilere göre hazırlanan çay infüzyonlarının florür iyonu içeriğinin tayin edilerek insan sağlığı üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi

    Determination of total color and brightness preference of tea among Ankara inhabitants and according to these data evaluation of the effects on human health by determining fluoride ion content of tea infusions prepared

    ÜZEYİR AKTUĞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Farmasötik ToksikolojiAnkara Üniversitesi

    Farmasötik Toksikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YALÇIN DUYDU

  4. Man and his place in the world in Harold Pinter's plays

    Başlık çevirisi yok

    SELDA ÖNDÜL

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    1989

    İngiliz Dili ve EdebiyatıHacettepe Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GÜLSEN CANLI

  5. Uluabat gölü tortullarının organik madde ve ağır metal içeriği

    Organic matter and heavy metal content of the sediments of the Uluabat lake

    ÖZLEM TOPRAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    Çevre MühendisliğiGebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü

    Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NİZAMETTİN KAZANCI