'ince belli' çay bardağı : Paşabahçe'deki tipolojilerinin kökeni ve tarihsel kimliği üzerine bir araştırma
Tulip shaped tea glass (ince belli): A research on typological roots in Pasabahce company and its historical identity
- Tez No: 374042
- Danışmanlar: PROF. DR. HAMİT ALPAY ER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri Ürünleri Tasarımı, Industrial Design
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
Çay, Türkiye'de geç tanınmış olsa da halkın gündelik yaşamında kısa sürede yer alarak tüketimi yaygınlaşmış ve içimini 'keyfe' dönüştüren camdan imal ince belli çay bardağı Türkiye'deki çay kültürünün bir parçası haline gelmiştir. Sıcak tüketilen çayın içiminde incecik cidarlı camdan üretilmiş, kulpsuz küçük bir bardağın Türkiye'de çay kültürü ile özdeşleşmiş olması; bardağın Şişecam'daki üretiminin 1935 yılından bugüne, artan hacimlerde sürdürülmesi; 'çağdaş uyarlamalarının' halen tasarlanıyor olması; her kesim tarafından ulaşılabilirliği, satın alınabilirliği; İnce Belli'nin zamansız bir tasarım olduğu kadar status olmayan, ikon'laşmış karakterinin varlığı aşağıdaki soruların peşine düşülmesine neden olmuştur: 'Çay içmek için ince belli formda camdan üretilmiş bir bardak' ne zaman, hangi etkenlerle ortaya çıkmış, kimliğini oluşturan kaynaklar nelerdir? Bardağın Paşabahçe'de üretilmiş ilk formu, tipolojik kökeni nedir? Araştırma iki bölümde gerçekleştirilmiştir: İnce Belli'nin, Osmanlı dönemindeki varlığını gösteren belgelerden yola çıkılarak, 'camdan ince belli formun' 19. yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkışını yaratan kültürel ve teknolojik etkenler üzerine tarihsel bir inceleme yapılmış; Cumhuriyet döneminin ilk sanayi yatırımlarından biri olan Şişecam A.Ş.'nin ve Paşabahçe A.Ş.'nin arşivleri incelenerek bardağın Paşabahçe Fabrikası'nda üretilmiş ilk formu/tipolojik kökeni araştırılmıştır. Çalışmanın sonucunda; Osmanlı'nın Batılılaşma dönemindeki kültürel, teknolojik ve ekonomik dönüşümleri yaratan nedenlerin incelenmesiyle İnce Belli formunun kaynağı, ilk tüketici kitlesi, ilk üreticisi üzerine senaryolar oluşturulmuş ve bardağın tarihsel kimliği kurgulanmış; firmanın arşivlerinden ulaşılan dokümanlardaki verilerin analizi için bir yöntem geliştirilerek İnce Belli'nin Paşabahçe'deki tipolojilerinin kökenine ulaşılmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Although tea was introduced relatively recently in Turkey, it gained wide acceptance in a short time and it wasn't long before the distinctive tulip-shaped tea glass (Ince Belli) that enhances the pleasure of tea consumption had become an integral component of Turkey's tea culture. Made from very thin glass, this small and handleless vessel epitomizes Turkey's favorite hot drink. Its automated production at Şişecam has steadily increased in volume year by year from 1935 when it was first launched to the present day. The basic form continues to inspire designers for contemporary adaptations while it remains affordable and accessible to all segments of society. All these facts, not to mention the the status-free and iconic identity of the tulip-shaped design, have suggested a number of elementary questions for research: When did a 'Tulip Shaped glass designated explicitly for tea consumption' first appear in Turkey; what were the influences that defined its form and forged its identity; what was the form and typological root of the very first tulip shaped tea glass produced at Şişecam-Paşabahçe? The research consisted of two phases: Guided by documents pointing towards the existence of the Tulip Shaped glass during late Ottoman times, a historic study was conducted to discover the cultural and technologic factors that led to the creation of a 'tulip shaped glass form' in the last quarter of 19th century; being one of the first industries of the young Turkish Republic, Şişecam-Paşabahçe archives were explored for the typological roots of Tulip Shaped glass. Through this research: A study of the cultural, technologic and economic transformations that shaped the Westernization period of the Ottoman Empire pointed towards possible scenarios on the origins of the form as well as its initial producer and the consumer base that provided a demand for its production, and the cultural identity of 'Ince Belli'; the typological roots of the glass at Paşabahçe was identified by developing a method to analyse the data acquired from archives.
Benzer Tezler
- Reasons behind products: An analysis on two cultural products
Ürünlerin arkasındaki nedenler: İki kültürel ürün üzerine bir analiz
İLKNUR KÜÇÜKOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Endüstri Ürünleri TasarımıAnadolu ÜniversitesiEndüstriyel Tasarım Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRE TÜFEKÇİOĞLU
- Assessment of using kansei engineering results on the product design processes of novice designers
Kansei mühendisliği sonuçlarının deneyimsiz tasarımcıların ürün tasarımı süreçlerinde kullanımının değerlendirilmesi
AYŞE EROL
Doktora
İngilizce
2021
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DENİZ LEBLEBİCİ BAŞAR
- Ankara nüfusunun çaydaki toplam renk ve parlaklık tercihinin belirlenmesi ve bu verilere göre hazırlanan çay infüzyonlarının florür iyonu içeriğinin tayin edilerek insan sağlığı üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi
Determination of total color and brightness preference of tea among Ankara inhabitants and according to these data evaluation of the effects on human health by determining fluoride ion content of tea infusions prepared
ÜZEYİR AKTUĞ
Doktora
Türkçe
2023
Farmasötik ToksikolojiAnkara ÜniversitesiFarmasötik Toksikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YALÇIN DUYDU
- Man and his place in the world in Harold Pinter's plays
Başlık çevirisi yok
SELDA ÖNDÜL
Doktora
İngilizce
1989
İngiliz Dili ve EdebiyatıHacettepe Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLSEN CANLI
- Uluabat gölü tortullarının organik madde ve ağır metal içeriği
Organic matter and heavy metal content of the sediments of the Uluabat lake
ÖZLEM TOPRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Çevre MühendisliğiGebze Yüksek Teknoloji EnstitüsüÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİZAMETTİN KAZANCI