Osmanlı dönemi İzmir'inde müslüman cemaatin sosyo-ekonomik olanakları ile cami mimarisinin gelişimi arasındaki ilişkiler, 17. - 20. yüzyıl
Interrelations between socio-economic potentials of the muslim community and the evolution of mosque architecture in Ottoman İzmir, 17th - 20th centuries
- Tez No: 374162
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMEL KAYIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 284
Özet
Yapılı çevrenin onu üreten toplumların sosyo-ekonomik olanaklarından bağımsız olmadığı temel kabulüyle genelde mimariye özelde Osmanlı döneminde İzmir'de inşa edilen cami mimarisinin gelişimine odaklanan bu çalışmada 17. – 20. yüzyılları kapsayan dönemdeki sosyo-ekonomik değişimlerin mimariye yansımaları irdelenmiştir. Üç yüzyıllık süreç incelendiğinde, söz konusu camileri inşa eden İzmir'deki Müslüman cemaatin sosyo-ekonomik olanaklarında ve kentteki konumlarında önemli değişimlerin gerçekleştiği tespit edilmiştir. İzmir'in özellikle dış ticaret alanındaki hızlı gelişimine eklemlenmekte güçlük çeken cemaat sürekli olarak gayrimüslimlerin gerisinde kalmış, sosyal ve ekonomik olanaklarını kaybetmiştir. Bu gelişmenin, özellikle geleneksel toplumlarda, işlevsel oldukları kadar temsiliyet ve örgütlenme açısından da önemli odaklar olan ibadet yapıları üzerine yansımaları gözlenebilmektedir. Bu yansımalar çalışma kapsamında konumlanma ve biçimlenme başlıkları altında iki düzeyde takip edilmiş ve bu iki düzeydeki etkilerin farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Konumlanma bağlamında kentsel gelişime ve cemaatin azalan sosyo-ekonomik olanaklarına koşut olarak cami inşaatlarının merkezi bölgeden çeper bölgelere doğru kaydığı tespit edilmiş, biçimlenme bağlamında ise ilişkinin daha farklı kurulduğu anlaşılmıştır. İncelenen üç yüzyıl boyunca her dönemde nitelik olarak üstün örneklere rastlanmış ve bu bağlamda çizgisel bir gelişmeden ya da zamansal yoğunlaşmadan söz etmenin güç olacağı anlaşılmıştır. Nitelikli camilerin ortaya çıkmasını sağlayan varlıklı banilerin zaman içinde değişen yoğunluklarda da olsa cemaat içinde her dönem bulunmasının bu homojenliğe yol açtığı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
This present research contributes focusing on mosque architecture in Ottoman Izmir between 17th and 20th centuries. The study reveals that, in the studied period the socio-economic conditions of the Muslim community in Izmir due to its increased disadvantages in the commercial life of the city. The Muslim community started to have difficulties to be an active part of foreign trade in the city and fell behind the non-Muslim communities, Rums, Armenians and Jews. This descent in socio-economic life affects also architecture and exclusively mosque architecture, which symbolized the power of the Muslim community in early times. This study attempts to consider this relation in two levels; location and embodiment. After a re-reading of Muslim communities' conditions and architecture of mosques, it came across that the relation is not same between the socio-economic conditions in these two levels. In terms of location, there are strong relations between the mosques and the communities' conditions. In 17th century, when the community was dominant on city government and trade, mosques were built in the most expensive and popular locations in the middle of the market area. In following centuries no mosques comparable to these central mosques were built due to weakness of the general socio-economic condition of the community. However in terms of quality and embodiment of mosques, such a parallelism as in the location case has not been observed. All these later mosques in the periphery were deliberately built by a rich or respectable founder. It has been found out that, there were always rich and prestigious families and individuals, even when the majority in the Muslim community was living in simple conditions. Thanks to these exceptional donors, who existed all through these centuries, a comparably monumental and architecturally significant mosque architecture always existed in Izmir.
Benzer Tezler
- Mütareke Dönemi'nde İzmir'de asayiş (1918-1922)
Public order in Izmir in the course of Armistice (1918-1922)
NAZLI İNCEBURUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET MEHMETEFENDİOĞLU
- 'Vatan için ölmek': Türkiye'de şehit asker kültünün sosyo-politik inşası ve şehit aileleri dernekleri
'Dying for the motherland': The socio-political construction of martyr soldier cult and martyr family associations in Turkey
ŞAFAK AYKAÇ
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İzmir eğitim yapıları (il merkezi)
Education structures in Izmir from Tanzimat to the Republic (centrum)
SILA KAPTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Sanat TarihiAkdeniz ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA DENKTAŞ
- Resettlement of immigrants and planning in İzmir during the Hamidian period
II. Abdülhamid döneminde İzmir'de göçmen iskânı ve planlama
NİLGÜN KİPER
Doktora
İngilizce
2006
Coğrafyaİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. SEMAHAT ÖZDEMİR
DOÇ.DR. ZİYA GENÇEL
- Kâzım Karabekir'in Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasındaki faaliyetleri
The acti̇vi̇ty of Kâzim Karabeki̇r i̇n the Progressi̇ve Republi̇can Party
SELİM OSRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Siyasal BilimlerGaziantep ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİLMİ BAYRAKTAR