Türk Ceza Hukukunda müsadere
The confiscation in the Turkish Criminal Law
- Tez No: 375044
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÜMİT KOCASAKAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 552
Özet
Müsadere, kökeni çok eskilere dayanan bir kurum olup tarihte siyasi ve hukuki amaçlarla kullanılmıştır. Arapça kökenli bir kelime olan“müsadere”, sudûr kelimesinden türetilmiş olup, sadır olma, çıkma anlamına gelmektedir. Çeşitli sözlüklerde tarihi misyonu gözönünde bulundurularak ferman çıkarma, padişah emriyle birinin malına elkoyma olarak da açıklanmaktadır. Müsadere, zaman zaman sahibinin rızası olmadan bir malı zorla almak anlamına gelen“gasp”terimi ile aynı anlamda algılanmışsa da, müsaderenin çoğu zaman hukuki bir temele dayandığı görülmüştür. Müsadere terimi tarihte, bazı devlet büyüklerinin veya zenginlerin ecelleriyle ölmeleri veya suçlu bulunup idam edilmeleri sonucunda geride bıraktıkları mallarına, kimi zaman da sağlıklarında mevcut servetlerine devlet tarafından el konulması uygulamaları için kullanılmıştır. Müsadere usulü zaman zaman kötüye kullanılan, zulüm ve işkence aracı yapılan, hatta devletin malî kriz geçirdiği dönemlerde başvurulan bir gelir kaynağı olarak da tarihe geçmiştir. Batıda müsadere, genel olarak, ağır suçların cezalandırılmasında suçlunun mallarının zapt edilmesi, hükümdarların herhangi bir işe ve savaşa girişmesi halinde, zenginlerin malına el konması, ölüme mahkum olanların malları ile mirasçısı olmayanların mallarının alınması şeklinde modern hukuk kurallarının gelişimine kadar devam etmiştir. Hukukumuz bakımından güncel bir tanım yapmak gerekirse, müsaderenin,“bizatihi suç oluşturan eşya ile kanunda belirtildiği şekilde bir suçla ilgili olan eşya ve malvarlığının veya bunların karşılık değerlerinin ve varsa semerelerinin mahkeme kararı ile fail veya bazı hallerde üçüncü kişilerden alınarak devletin mülkiyetine geçirilmesini sonuçlayan bir ceza hukuku yaptırımı”olduğunu söyleyebiliriz. Mülkiyetin sonlandırılmasını sonuçlayan müsadere, koşulları ve hukuki niteliği bakımından sürekli değişiklik gösteren bir kurum olmuştur. Özellikle örgütlü suçlulukla mücadele amacıyla yenilenerek etkin bir araç haline getirilmiştir. Bu sonuca,“klasik müsadere”denilen“bir suçun işlenmesinde kullanılan eşyanın müsaderesi”nin, gerek kapsam olarak genişletilmesi gerekse uygulama kurallarının esnetilmesi suretiyle ulaşılmıştır. 1970'lerden itibaren karşılaştırmalı hukuk ve uluslararası mevzuatta bu konuda fazlaca değişiklik yapılmış ve ilerleme kaydedilmiştir. Bu değişiklikler arasında, suçtan elde edilen kazancın müsaderesi, xxi sözkonusu kazancın değerlendirilmesi suretiyle elde edilen ek malvarlığının müsaderesi ve bunların ele geçirilememesi halinde değeri kadar bir para tutarının müsaderesi (eşdeğer müsadere), kapsamı genişleten uygulamaların başında gelmektedir. Bunların yanı sıra, mahkumiyet koşulunun kaldırılarak müsaderenin güvenlik tedbiri olarak düzenlenmesi, suç kökenli malvarlığının üçüncü kişide bulunması halinde dahi müsadere edilebilmesi, kazancın brüt olarak hesaplanması şeklindeki uygulamalar ile müsaderenin uygulanma koşulları esnetilmektedir. Yine, failin malvarlığında bulunan bir kazancın suçtan elde edildiği anlaşılmakla birlikte, kaynağının ispatlanmasındaki güçlük nedeniyle pek çok hukuk düzeni birtakım kanuni karineler yaratarak ispat yükünü tersine çevirmektedir. Hatta ceza yargılamasının sıkı kurallarından kurtulmak için suçla bağlantılı malvarlığının özel hukuk yoluyla alınması uygulamalarına rastlanmaktadır. Tüm bu uygulamaların özgürlük - güvenlik ikileminde, özgürlük aleyhine gelişmeler olduğu görülmektedir. Şöyle ki, sanığın ispat yükünü yerine getirememesi halinde suç kökenli olduğu tam olarak ortaya konulamayan malvarlığının suçtan elde edildiği varsayımı ile müsaderesi genel müsadereye varabilecek sonuçlara yol açabilmektedir. Bu gelişmelerin temel insan hakları bakımından yaratabileceği sorunlar tezimizde etraflıca ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ancak kısaca söylemek gerekirse, genel müsaderenin esas itibariyle bir yasağı ifade etmesi nedeniyle, müsadere dendiği zaman anlaşılması gereken özel müsadere olmalıdır. Öğretide artık genel müsadere - özel müsadere ayrımından vazgeçilip müsaderenin koşulları arasında“bir suçla bağlantılı olma”koşulunun açıklanması ile yetinilmesi temenni edilmektedir. Ne var ki, dünyadaki gelişmeler üstü kapalı olarak genel müsadere uygulamalarının habercisi niteliğindedir. Yabancı hukuklardaki pek çok gelişme aşağıda açıklanacağı gibi hukukumuzca da takip edilmiştir. Bununla birlikte haklar bakımından genel bir karşılaştırma yaptığımızda, mevzuatımızdaki gelişmenin daha temkinli ve temel haklar lehine olduğunu söyleyebiliriz. Ceza hukuku mevzuatında 2005 yılında yapılan değişiklikler kapsamında müsadere, TCK'nın genel hükümlerinin yer aldığı birinci kitabında 54 ve 55. maddelerinde iki ayrı başlık altında düzenlenmiştir.“Eşya müsaderesi”ni düzenleyen 54. maddeye göre;“(1) İyiniyetli üçüncü kişilere ait olmamak koşuluyla, kasıtlı bir suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen ya da suçtan meydana gelen eşyanın müsaderesine hükmolunur. Suçun işlenmesinde kullanılmak üzere hazırlanan eşya, kamu güvenliği, xxii kamu sağlığı veya genel ahlak açısından tehlikeli olması durumunda müsadere edilir. (2) Birinci fıkra kapsamına giren eşyanın, ortadan kaldırılması, elden çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkansız kılınması halinde; bu eşyanın değeri kadar para tutarının müsaderesine karar verilir. (3) Suçta kullanılan eşyanın müsadere edilmesinin işlenen suça nazaran daha ağır sonuçlar doğuracağı ve bu nedenle hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında, müsaderesine hükmedilmeyebilir. (4) Üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç oluşturan eşya, müsadere edilir. (5) Bir şeyin sadece bazı kısımlarının müsaderesi gerektiğinde, tümüne zarar verilmeksizin bu kısmı ayırmak olanaklı ise, sadece bu kısmın müsaderesine karar verilir. (6) Birden fazla kişinin paydaş olduğu eşya ile ilgili olarak, sadece suça iştirak eden kişinin payının müsaderesine hükmolunur.”“Kazanç müsaderesi”başlığıyla düzenlenen 55. maddeye göre ise,“(1) Suçun işlenmesi ile elde edilen veya suçun konusunu oluşturan ya da suçun işlenmesi için sağlanan maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançların müsaderesine karar verilir. Bu fıkra hükmüne göre müsadere kararı verilebilmesi için maddi menfaatin suçun mağduruna iade edilememesi gerekir. (2) Müsadere konusu eşya veya maddi menfaatlere elkonulamadığı veya bunların merciine teslim edilmediği hallerde, bunların karşılığını oluşturan değerlerin müsaderesine hükmedilir. (3) (Ek: 26/6/2009-5918/2 md.) Bu madde kapsamına giren eşyanın müsadere edilebilmesi için, eşyayı sonradan iktisap eden kişinin 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun iyiniyetin korunmasına ilişkin hükümlerinden yararlanamıyor olması gerekir.”5237 sayılı TCK'da tüzel kişiler bakımından güvenlik tedbiri sorumluluğu öngörülmüş ve tüzel kişiler bakımından müsadere 60. maddede düzenlenmiştir. Genel hükümler içinde müsadereye ilişkin diğer düzenlemeler, sanığın ve hükümlünün ölümü halinde müsadereyi düzenleyen 64. madde, af halinde müsadereye ilişkin 65. madde, müsaderede zamanaşımına ilişkin 70. madde, davanın veya cezanın düşmesinin müsadereye etkisini öngören 74. madde ile ön ödeme halinde müsaderenin uygulanmasına engel bulunmadığını öngören 75. maddelerdir. Diğer yasalarda yer alan müsadereye ilişkin hükümlerle ilgili olarak 5728 sayılı yasa ile TCK'nın 54. ve 55. maddesine yollama yapılmıştır. Böylelikle, genel hükümler kısmında sağlanmaya çalışılan birliğe, müsadere alanında da uyulmuştur. xxiii Kanunkoyucu müsadereyi suçun işlenmesini engelleyen bir araç olarak görmüş olup; müsadereye hükmetmek için bir ceza yaptırımı uygulamanın zorunlu olmadığı gerekçesiyle güvenlik tedbiri olarak düzenlemiştir. Bununla birlikte, konu öğretide tartışmalıdır. Sözkonusu hükümler incelendiğinde böylesi tekçi bir yaklaşımın yerinde olmadığı, kanunda hukuki nitelikleri birbirinden farklı hükümler bulunduğu anlaşılmaktadır. Şöyle ki, eşya müsaderesi kapsamındaki“suçta kullanılan, suça tahsis edilen ve suçtan meydana gelen eşya”nın müsaderesi (TCK m.54/1, 1.cümle) esas itibariyle norma tepki olup ceza niteliğindedir. Zira, kanunda eşyanın tehlikeliliğine dair bir açıklık bulunmamakta olup uygulamada suçta kullanılmasına karşın tehlikeli olmayan eşya da müsadere edilmektedir. Nitekim, orantılılık ilkesi bakımından da tehlikelilik esas alınmamış olup (TCK m. 54/3), eşya müsaderesi sadece faile veya yardım edene ait eşya bakımından ve ancak kasıtlı suçlarda mümkün kılınmıştır. Bu nedenle de kanaatimizce bu tür eşyanın müsaderesi tıpkı eskiden olduğu gibi mahkumiyetin bir sonucu olarak düzenlenmelidir. Eşya müsaderesi kapsamında düzenlenen“konusu suç oluşturan eşya”nın müsaderesi (TCK m.54/4) ise, eskiden olduğu gibi bir güvenlik tedbiri niteliğinde düzenlenmiştir. Aidiyet ve mahkumiyet koşulları aranmaksızın müsadere uygulanır. Aşağıda ayrıca açıklanacağı gibi“suçun işlenmesinde kullanılmak üzere hazırlan tehlikeli eşya”nın müsaderesi ise“kolluk tedbiri benzeri”bir niteliktedir. Zira, gerekçeye göre suçun icrasına başlanmasa dahi uygulanması öngörülmektedir. Kazanç müsaderesi ise; esasında karma nitelikli bir yapıdadır. Kazanç müsaderesinde suç işleyen failin suçun işlenmesinden elde ettiği kazancın, maddi menfaatlerin, suçun konusunun farklı menfaatlere dönüştürülse dahi bunlara el konulacağı, failin yanına kar kalmayacağı mesajı verilerek kazanç müsaderesinin önleme fonksiyonu gördüğü söylenebilecektir. Fail suç işleyerek toplumsal eşitliği kendi yararına bozmuştur. Malvarlığını haksız kazanç sağlayarak artırmıştır. Bu haksız kazancın alınması toplumda haksız kazanç sağlayabilme arzusunun önüne geçecek ve genel önleme sağlanmış olacaktır. Bu özelliğinden dolayı kazanç müsaderesi cezaya yaklaşmaktadır. Ancak ceza niteliğindeki bir yaptırıma, bir kimsenin mahkûmiyeti olmadan başvurulamayacağı da açıktır. Kaldı ki, kazanç müsaderesi ile failin elde ettiği gayri meşru kazancı başka suçların finansmanı için kullanması da engellenmek istenmektedir. Bu itibarla gayrimeşru kazancın failin elinde kalması tehlikesi de giderilmiş olacağından bu yönüyle özel önlemeye de hizmet ettiği söylenmelidir. xxiv Eşyanın veya malvarlığının bizzat kendisinin müsadere edilememesi halinde eşdeğerinde bir meblağın müsaderesi ise cezai nitelikte bir müsaderedir. Görüldüğü gibi kanunkoyucu, esasında farklı nitelikte olan müsadere hükümlerini, bunların içinde ceza niteliği olanların da olduğunu gözardı ederek“güvenlik tedbiri”başlığı altında düzenlemiştir. Söz konusu tekçi yaklaşım, hem kanun yapma tekniği hem de kurumun amacı ve özü itibariyle isabetli olmamıştır. Zira böylesi bir sınıflandırma uygulamada, müsaderenin yaratacağı hukuki sonuçlar ile diğer hukuk kuralları ile ilişkisi bakımından tekdüze yorumlara neden olabilecektir. Sonuç olarak, hukukumuzdaki müsadere düzenlemesinin çağdaş standartlara uygun olduğunu belirtmeliyiz. Hatta yabancı hukuklara göre temel haklar bakımından daha koruyucu bir ceza politikası izlenmiştir. Bununla birlikte, gerek mevzuattan gerekse uygulamadan kaynaklanan problemler bulunmaktadır. Çalışmamızda bunlara yönelik çözüm önerilerine yer verilmektedir.
Özet (Çeviri)
Confiscation is an institution whose origin dates back to ancient times and was used throughout history as a political and legal order. The word“müsadere ”- confiscation - which is of Arab origin, is derived from the word“ Sudur ”and means to reveal or highlight. Some dictionaries refer to its historic mission and define it as the enactment of a decree“ ferman ”or the confiscation of property from someone on the order of the Sultan. Although the word confiscation was also used to denote“ extortion ”means forcibly remove someone's property without his consent, it is clear that the confiscation is often based on legal grounds. The term was also used confiscation in history to capture the state of the property of certain senior manager of state or died naturally rich or sentenced to death and executed or the seizure of their property during their lifetime. It has sometimes been abused method of confiscation, transforming it into a tool of torture or oppression and even in times of financial crisis the state revenue source. In the west, the confiscation was used generally for the seizure of assets of persons serving sentences for the seizure of assets of wealthy individuals when the rulers launched into work or went to war for the seizure of assets of persons sentenced to death or died without heirs and continues as rules of modern right people. If one were to propose a modern definition of perspective to our right, we could define the confiscation as“ a sanction of criminal law will result in the entry in the hands of authors or sometimes third parties and delivered to the State constituting the offense or crime things by their substance or thing or goods in connection with a misdemeanor or felony under the provisions of the law or return value and their fruits, if they exist. ”Confiscation terminating the property was an institution that has often varied from the point of view of its conditions and its legal characteristics. It was reformed and rendered effective especially for the fight against organized crime. We achieved this by expanding the scope and easing the conditions of implementation of the“ confiscation called classical ”which consists of“ confiscation of the object used for the commission of a crime.”Progress has been made from 1970 through many changes in comparative law and international law. Among the changes that expand the scope, we can enumerate the confiscation of income removed the offense, xvi additional assets acquired with the gains from the income and if the forfeiture of the property was not possible to confiscate an equivalent amount in value of the property. In parallel, the conditions of application of confiscation were relaxed by practices such as the organization of confiscation as a security measure by the deletion of the condition of guilt, confiscation of assets derived from crime even in the hands of third parties and consideration of the gross value of earnings. Similarly many legal provisions have created legal presumptions and thus reversed the burden of proof in cases where it was difficult to prove that a property situated in the asset of the author came from crime, while it was obvious. We even encounter practices that organize the confiscation processes of civil law, in order to escape the strict rules of criminal justice. In dilemma of freedom and safety, all these practices that appear as anti freedom. Thus, if the accused was not able to prove the origin of the property in question, it would be assumed that the property is derived from the crime, even though it was not formally proven, and confiscation transformed into a general confiscation. In our thesis, we have tried to clarify in detail the problems that these developments may cause the light of fundamental human rights . But if we were to summarize, the general confiscation is essentially a ban should be understood by confiscation, confiscation special. It is desired doctrine to satisfy a condition“ connection with an offense”among the conditions for confiscation by abandoning the distinction general confiscation and special confiscation. However, the developments worldwide announce indirectly a trend toward general confiscation. Many changes in foreign laws have also been taken up by our domestic law . But if we were to make a general comparison of the views of rights, we can say that changes in our law is more conservative and in favor of human rights. Changes in the provisions of our criminal law in 2005, confiscation, is organized under two different titles to Articles 54 and 55 of the first book containing the general provisions of the Turkish Penal Code ( TPC) . According to Article 54, which organizes“ the confiscation of goods”;“ (1) provided that they do not belong to a person bona fide third parties, there will be the forfeiture of goods used for the comission of a crime or intended to commit the crime or derive from the crime. The properties prepared to commit the crime will be confiscated if it were seen a danger to public order, public health or morals. (2) If things within the scope of the first paragraph should disappear, be sold, consumed or forfeiture may be made impossible by other means; there will be the confiscation of a xvii sum equivalent to the value of these things. (3) If the forfeiture of the thing used in the commission of the crime would cause more severe than the crime itself and consequences and undermine the fairness, forfeiture may not be ordered. (4) The property of which the production, storage, use, transportation, purchase or sale constitutes an offense is subject confiscation.(5) Where partial seizure is in question, the court may decide confiscation of only that portion without giving damage to other parts of the property. (6) With regard to the property owned by more than one person, the court may adjudicate confiscation of the part corresponding to the share of the person participating the offense ”. According to Article 55, the title is“ confiscation of income”(1)“ The court may adjudicate confiscation of pecuniary benefits provided through commission of offense, or constituting the object of the offense, or secured for commission of offense, as well as the economic gains recorded as a result of assessment or conversion of these benefits. In order to take decision for confiscation pursuant to the provisions of this subsection, reimbursement of pecuniary benefits to the aggrieved part should be out of question. (2) In cases where the confiscation of the property or pecuniary benefits subject to confiscation is not likely, or it is not possible to deliver the same to the concerned authorities, the court may adjudicate confiscation of the values considered as the counterpart of this property. (3 ) (Appendix. 26/6/2009-5918/2 art) For things that comes under this section may be confiscated, the person who has subsequently acquired must be entitled to the provisions on good faith of the Turkish Civil Code No. 4721 dated 22/11/2001.”From the perspective of legal persons, the CPT number 5237 provide a security measure responsibility and confiscation provided for in Article 60 of the said Code. Other provisions concerning confiscation among the general provisions, Article 64 case of death of the accused or convicted, Article 65 of the amnesty cases, Article 70 of the prescription in the confiscation, Article 74 provides that the effects of laches or sentence on confiscation and Article 75 which provides that the prepayment does not preclude forfeiture. Concerning the forfeiture provisions in other laws, it is referred to in Articles 54 and 55 of the CPT by law number 5728. Thus unification referred to in the section of general provisions is also provided for the confiscation. The legislature considered the confiscation as a security measure; and to decide on confiscation, it is not necessary that sentence be pronounced. Yet the legal xviii qualification of confiscation is discussed in the doctrine. When we examine the provisions in question we find that a unilateral approach of this kind is not appropriate and that the law contains provisions whose legal nature is variable. Thus, the confiscation“ of the thing used for offense or crime or which is intended or is the result ”that are in the field of confiscation ( art. 54/1 CPT, paragraph 1) is essential for a response to the violation and the nature of a penalty. Indeed, the law makes no reference to the danger of the thing and in practice things even non-hazardous but which were used to commit the offense or crime are confiscated. Similarly, the danger is not longer taken into account from the point of view of proportionality (Article 54/3 CPT) and the conditions of forfeiture of things are the things belonging to the author or his accomplice to the crimes and intentional crimes. That is why we are of the opinion that the confiscation of these things should be arranged as a consequence of the conviction. Confiscation of“things whose object is the crime ”in the context of the confiscation of things ( art. 54/4 CPT), as in the past is provided as a security measure. Confiscation is implemented without verification of the conditions of belonging and condemnation. Moreover, as will be explained below, the confiscation of“dangerous thing crafted for the commission of the crime ”is an“quasi poliçe measures”. Indeed, as appropriate, confiscation is possible even if the passage to the act of committing the crime and crime has not started. Confiscation of income is mixed essential. In the confiscation of income, we can say it plays a preventive role, since it gives the message that the author will not benefit the gains from the commission of the offense or crime have been transformed into interest and various variables. The author committing the crime affect its profit social equality. He increased his fortune unfairly reaping gains . Forfeiture of such undue gain, deprives society of hope to reap gains in this way and so prevention is ensured in general. Because of this characteristic, the confiscation of earnings, is assimilated to a penalty. But it is clear that we should not use a sanction that has the characteristics of a sentence without a conviction. This prevents the author using illegal gains obtained to finance the commission of other offenses or crimes. In this way the author was deprived of the provision of illegal gains and the danger being thus removed, we can say that the special prevention is also provided. The confiscation of equivalent value when the confiscation of the property is not possible have the character of a penalty. xix Thus, we see that the legislature without taking into account the criminal nature of certain measures of confiscation and therefore the variety of them, has arranged under the title of“ security measures”. This unifying approach is inappropriate whether the point of view of the law-making methods or whatever the point of view of the goal. Indeed, such a classification can lead to consistent readings about the consequences of forfeiture and its relationship with other legal rules. Therefore, we can say that the institution of forfeiture in our law is consistent with contemporary standards. Better yet, with respect to foreign rights we have a more protective penal policy from the point of view of fundamental rights. But we observe problems tans from legislation and practice. We offer solutions to these problems in this work.
Benzer Tezler
- Türk Ceza Hukukunda müsadere
Confiscation in Turkish Criminal Law
DOĞAN GEDİK
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
HukukDokuz Eylül ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TİMUR DEMİRBAŞ
- Türk Ceza Hukukunda müsadere
Confiscation in the Turkish Criminal Law
AYSUN DALKILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Hukukİstanbul ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH SELAMİ MAHMUTOĞLU
- Türk Ceza Hukukunda müsadere (TCK M. 54 - 55)
Confiscation in Turkish Criminal Law (Turkish Penal Code, article 54 - 55)
ABDULLAH BATUHAN BAYTAZ
- Türk Ceza Hukukunda haksız arama suçu
Crime of unlawful search in Turkish Criminal Law
ÖMER MUHAMMED ALBAYRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HukukİZMİR BAKIRÇAY ÜNİVERSİTESİKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGÜN ÖZYÜKSEL