Osmanlı Dönemi âşık tarzı şiir geleneğinde tasavvuf
Sufism in minstrel poetry tradition in the Ottoman Period
- Tez No: 385350
- Danışmanlar: PROF. DR. CENGİZ GÜNDOĞDU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Türk Dili ve Edebiyatı, Religion, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Ozan, Âşık, Rüya, Bâde, Tasavvuf, Bard, Minstrel, Dream, Wine, Sufism
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 550
Özet
XV. yüzyılda oluşmaya başlayıp XVII. yüzyılda teşekkülünü tamamlayan Âşık Edebiyatı, Türklerin müslüman olmadan önceki toplumsal hayatında gerek devlet kademesinde gerekse halk nazarında oldukça önemli bir yere sahip olan Ozan-Baksı geleneğine dayanmaktadır. Bu gelenek İslam dininin kabulü, Anadolu'nun fethiyle birlikte yerleşik hayata geçiş, XII. yüzyıldan sonra tarîkatların teşekkül etmesi ve tasavvufî düşüncenin bu tarîkatler vasıtasıyla yaygınlaşması gibi faktörlerin etkisiyle yaşanan tarihî ve toplumsal değişimler neticesinde yerini âşıklık geleneğine bırakmıştır. Böylece ozanın yerini âşık, ozan-baksı geleneğinin yerini ise âşıklık geleneği ve Âşık Edebiyatı almıştır. Ozan-Baksı geleneğinden âşıklık geleneğine geçiş sürecinde etkin bir rola sahip olan tasavvuf, gerek rüyâ, bade, mahlas alma ve çıraklık gibi gelenek unsurlarının şekillenmesinde gerekse Âşık Tarzı Şiir Geleneği'nin mahsullerinin muhtevasını zenginleştirmede önemli rol oynamıştır. Bu nedenle de âşıklık geleneği, saz çalma, fasıl ve atışma, hece vezni ve kafiye uyumu gibi bazı şekli unsurlar altında geniş bir fikrî ve felsefî derinlik yanında tasavvufî muhtevâya da sahip olmuştur. Günümüzde de varlığını sürdüren âşıklık geleneği, tarihi süreç içerisinde bir taraftan tasavvufun halk arasında yaygınlaşmasını sağlarken diğer taraftan da halkın dinî-tasavvufî his ve heyecanlarına tercüman olarak kültür taşıyıcılığı görevini üstlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Minstrel Literature which started in the 15th century and completed its formation in the 17th century, is based on Ozan-Baksı tradition, an important issue in the eyes of the public as well as governmental ambiance during the social life before Turks became Muslim. This tradition gave its place to minstrel tradition as a result of historical and social changes which were affected by acceptance of Islam, conquest of Anatolia and sedentism, formation of religious sects after 12th century and proliferation of sufistic thought thanks to these sects. Thus, minstrel took the place of the bard, minstrel tradition and literature took the place of ozan-baksı tradition. Sufism, which has an important role during the transition process from ozan-baksı tradition to minstrel tradition, played an important role in the formation of traditional elements such as dream, wine, pseudonym and apprenticeship as well as enriching the content of Minstrel Poetry Tradition products. For that reason, minstrel tradition had a vast variety of formal elements such as playing saz, call-and-response duet, syllabic meter and rhyme consistency as well as intellectual and philosophical and sufistic contents. On one hand minstrel tradition, which continues its existence today, provided the proliferation of Sufism among public, on the other hand it passed down cultural assets articulating public's religious, sufistic feelings and its excitement.
Benzer Tezler
- Es'ad Erbilî'nin Türkçe şiirlerinin dinî-tasavvufî açıdan tahlili
The religious-sufistic (mystical) analyses of Es'ad Erbili's Turkish poems
DURMUŞ ALİ AKKAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM GÜNEŞ
- 'Konya âşıklık geleneğinde (18-19. yy) Aşık Şem'î ve şiir dünyası'
Âşik Şem'î and his poem's world in Konya minstrelsy tradition (18-19th cent.) (Analysis-text)
NİLGÜN AYDIN
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN GÖNEN
- Atatürk Kitaplığı bel_yz_k1582 numaralı cönk
Atatürk Library cönk numbered bel_yz_k1582
ŞAKİR ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Halk Bilimi (Folklor)İstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM KAYA
- 17-19. yüzyıl âşık tarzı Türk şiirinde sosyo-kültürel hayat
Social-cultural life in âşik-style Turkish poetry in 17 th-19 th centuries
CAFER ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BEKİR ŞİŞMAN
- Âşıklık geleneği ve kültür değişmeleri
The minstrelsy tradition and culture changes
HAKAN ÇELİKTEN
Doktora
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Sivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEBİ ÖZDEMİR