Geri Dön

Kuloğlu Şeyh Hacı iİlyas 'Bâğ-i Behişt' (iİnceleme-tenkitli metin)

Kuloğlu Şeyh Hacı iİlyas 'Bâğ-i Behişt' (Study-critical edition)

  1. Tez No: 385711
  2. Yazar: BÜNYAMİN TAŞ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ALİ İHSAN ÖBEK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas, Bâğ-ı Behişt, klasik Türk edebiyatı, Kur'an, manzum tefsir
  7. Yıl: 2014
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Trakya Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 1127

Özet

XVII. yüzyıl klasik Türk edebiyatı şairi olan Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas [ö. 1068/1657-58], şuara tezkirelerinde anılmamıştır. Kuloğlu, yazmış olduğu eserlerden Silsile-nâme, Etvâr-ı Seb'a, Dîvan-ı Hümâyûn, Dîvân-ı Mesâbîh ve Bâğ-ı Behişt'in kütüphanelerde birçok elyazma nüshası bulunduğu hâlde bugüne kadar araştırmacıların da dikkat alanına girememiştir. Yapılan bu çalışma sonucunda Kuloğlu'nun hayatı, şahsiyeti ve edebî kişiliği üzerine ilk defa tafsilatlı bir akademik araştırma meydana getirilmiş olup manzum bir Kur'an tefsiri olan Bâğ-ı Behişt adlı eserinin tenkitli metni ile bu metnin ayrıntılı incelemesi ortaya konmuştur. Çalışmanın ilk bölümünde Kuloğlu'nun hayatı, edebî kişiliği, tasavvufî kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümünde Bâğ-ı Behişt'in şekil ve muhteva özellikleri ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise Bâğ-ı Behişt'in muhtelif kütüphanelerde bulunan nüshalarının karşılaştırılması sonucunda ortaya çıkan tenkitli metnine yer verilmiştir. Ortaya çıkan tenkitli metne göre Bâğ-ı Behişt toplamda 8049 beyti muhtevi olan 402 kasideden müteşekkildir. Revi harflerine göre alfabetik olarak tertip edilen bu 402 kasidenin 399'u Kur'an'dan bir veya birkaç ayetin tefsiri bağlamında nazmedilmiştir. Eserde herhangi bir ayetin tefsiri olmak üzere yazılmamış olan diğer üç şiirin biri Farsça yazılmış bir na't, birisi Hz. Muhammed'in bir hadisi bağlamında yazılmış bir kaside ve birisi de eserin son şiiri, yani hatime manzumesidir. Bâğ-ı Behişt'te tefsir edilmek üzere kasidelerin başlığına yazılan ayetlerin toplam sayısı ise 656'dır. Eserde tefsir edilmek üzere seçilen ayetlerin sabit bir konusu olmamakla birlikte muhteva itibarıyla peygamberler tarihi, dua (münâcât), Hz. Muhammed ve ahiret (özellikle cennet) konularını işlemeye müsait olan ayetler çoğunluktadır.

Özet (Çeviri)

17th century classical Turkish literature poet, Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas [d. 1068 / 1657-58], has not been referred in tazkiras. Kuloğlu wrote Silsile-nâme, Etvâr-ı Seb'a, Dîvan-ı Hümâyûn, Dîvân-ı Mesâbîh and Bâğ-ı Behişt. Even though there exist many copies of the manuscripts, it has failed to attract attention of the researchers so far. As a result of this study, an elaborated academic research was formed for the first time on Kuloğlu's life, personality and individuality, and the critical text of a poetical Qur'an exegesis named Bâğ-ı Behişt and the elaborated analysis of this text were composed. In the first part of the study, information was given on Kuloğlu's life, literary personality, sufistic individuality and his Works. In the second part, the form and content properties of Bâğ-ı Behişt were discussed. In the third part, the critical edition of Bâğ-ı Behişt whose manuscript copies in various libraries were compared and contrasted was analyzed. In accordance with the critical edition which was formed, Bâğ-ı Behişt is composed of 8047 couplets and 402 qasidas. According to the end ryhmes, the 399 out of these 402 qasidas which were alphabetically arranged were written within the context of one or a few exegesis of the verses. One of the other three poems which were not written as an exegesis of the verses in the work is a na't written in Persian; one is a qasida in the context of hadith of the prophet Muhammed; one is the last poem of the work, that is, an epilogue poem. The total number of verses written for the titles of qasidas to be interpreted in Bâğ-ı Behişt is 656. As well as there is no stable subject of the verses chosen to be interpreted, the subjects of these verses to be interpreted about the prophets history, pray (appeal), the Prophet Mohammed and afterlife (especially heaven) outnumber in the work.

Benzer Tezler

  1. Kuloğlu İlyas Divanı

    Divan of Kuloğlu İlyas

    UĞURTAN YAPICI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Türk Dili ve EdebiyatıTrakya Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ CUMHUR ÜN

  2. Dîvân-ı Mesâbîh (Dil incelemesi-metin-sözlük)

    Dîvân-i Mesâbîh language analysis, text, dictionary

    GÖKÇENUR AKBOĞA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. KAZIM KÖKTEKİN

  3. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi 3845 ve Yazma Bağışlar 2617 numaralı şiir mecmu'aları (İnceleme, metin ve MESTAP'a göre tasnifi)

    Süleymaniye Library Hacı Mahmud Efendi 3845 and Yazma Bağışlar which numbered 2617 poetry corpuses (Examination, text and according to the systematic classification project of the journals (MESTAP)

    M. SÜMEYRA TUZCU CANAVAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ BÜNYAMİN AYÇİÇEĞİ

  4. Çeçenistan'da sosyo kültürel ve siyasi gelişmeler

    Başlık çevirisi yok

    RÜŞTÜ MÜRŞİT KULOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    TarihTrakya Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. HAMDİ ALASLAN

  5. Geliştirilmiş şahin algoritmasının çok amaçlı optimizasyon problemlerine uyarlanması

    Adaptation of improved hawk algorithm to multi objective optimization problems

    MERYEM KUŞOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolBilecik Şeyh Edebali Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. UĞUR YÜZGEÇ