Kuloğlu Şeyh Hacı iİlyas 'Bâğ-i Behişt' (iİnceleme-tenkitli metin)
Kuloğlu Şeyh Hacı iİlyas 'Bâğ-i Behişt' (Study-critical edition)
- Tez No: 385711
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ İHSAN ÖBEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas, Bâğ-ı Behişt, klasik Türk edebiyatı, Kur'an, manzum tefsir
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trakya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1127
Özet
XVII. yüzyıl klasik Türk edebiyatı şairi olan Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas [ö. 1068/1657-58], şuara tezkirelerinde anılmamıştır. Kuloğlu, yazmış olduğu eserlerden Silsile-nâme, Etvâr-ı Seb'a, Dîvan-ı Hümâyûn, Dîvân-ı Mesâbîh ve Bâğ-ı Behişt'in kütüphanelerde birçok elyazma nüshası bulunduğu hâlde bugüne kadar araştırmacıların da dikkat alanına girememiştir. Yapılan bu çalışma sonucunda Kuloğlu'nun hayatı, şahsiyeti ve edebî kişiliği üzerine ilk defa tafsilatlı bir akademik araştırma meydana getirilmiş olup manzum bir Kur'an tefsiri olan Bâğ-ı Behişt adlı eserinin tenkitli metni ile bu metnin ayrıntılı incelemesi ortaya konmuştur. Çalışmanın ilk bölümünde Kuloğlu'nun hayatı, edebî kişiliği, tasavvufî kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümünde Bâğ-ı Behişt'in şekil ve muhteva özellikleri ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise Bâğ-ı Behişt'in muhtelif kütüphanelerde bulunan nüshalarının karşılaştırılması sonucunda ortaya çıkan tenkitli metnine yer verilmiştir. Ortaya çıkan tenkitli metne göre Bâğ-ı Behişt toplamda 8049 beyti muhtevi olan 402 kasideden müteşekkildir. Revi harflerine göre alfabetik olarak tertip edilen bu 402 kasidenin 399'u Kur'an'dan bir veya birkaç ayetin tefsiri bağlamında nazmedilmiştir. Eserde herhangi bir ayetin tefsiri olmak üzere yazılmamış olan diğer üç şiirin biri Farsça yazılmış bir na't, birisi Hz. Muhammed'in bir hadisi bağlamında yazılmış bir kaside ve birisi de eserin son şiiri, yani hatime manzumesidir. Bâğ-ı Behişt'te tefsir edilmek üzere kasidelerin başlığına yazılan ayetlerin toplam sayısı ise 656'dır. Eserde tefsir edilmek üzere seçilen ayetlerin sabit bir konusu olmamakla birlikte muhteva itibarıyla peygamberler tarihi, dua (münâcât), Hz. Muhammed ve ahiret (özellikle cennet) konularını işlemeye müsait olan ayetler çoğunluktadır.
Özet (Çeviri)
17th century classical Turkish literature poet, Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas [d. 1068 / 1657-58], has not been referred in tazkiras. Kuloğlu wrote Silsile-nâme, Etvâr-ı Seb'a, Dîvan-ı Hümâyûn, Dîvân-ı Mesâbîh and Bâğ-ı Behişt. Even though there exist many copies of the manuscripts, it has failed to attract attention of the researchers so far. As a result of this study, an elaborated academic research was formed for the first time on Kuloğlu's life, personality and individuality, and the critical text of a poetical Qur'an exegesis named Bâğ-ı Behişt and the elaborated analysis of this text were composed. In the first part of the study, information was given on Kuloğlu's life, literary personality, sufistic individuality and his Works. In the second part, the form and content properties of Bâğ-ı Behişt were discussed. In the third part, the critical edition of Bâğ-ı Behişt whose manuscript copies in various libraries were compared and contrasted was analyzed. In accordance with the critical edition which was formed, Bâğ-ı Behişt is composed of 8047 couplets and 402 qasidas. According to the end ryhmes, the 399 out of these 402 qasidas which were alphabetically arranged were written within the context of one or a few exegesis of the verses. One of the other three poems which were not written as an exegesis of the verses in the work is a na't written in Persian; one is a qasida in the context of hadith of the prophet Muhammed; one is the last poem of the work, that is, an epilogue poem. The total number of verses written for the titles of qasidas to be interpreted in Bâğ-ı Behişt is 656. As well as there is no stable subject of the verses chosen to be interpreted, the subjects of these verses to be interpreted about the prophets history, pray (appeal), the Prophet Mohammed and afterlife (especially heaven) outnumber in the work.
Benzer Tezler
- Kuloğlu İlyas Divanı
Divan of Kuloğlu İlyas
UĞURTAN YAPICI
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CUMHUR ÜN
- Dîvân-ı Mesâbîh (Dil incelemesi-metin-sözlük)
Dîvân-i Mesâbîh language analysis, text, dictionary
GÖKÇENUR AKBOĞA
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAZIM KÖKTEKİN
- Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi 3845 ve Yazma Bağışlar 2617 numaralı şiir mecmu'aları (İnceleme, metin ve MESTAP'a göre tasnifi)
Süleymaniye Library Hacı Mahmud Efendi 3845 and Yazma Bağışlar which numbered 2617 poetry corpuses (Examination, text and according to the systematic classification project of the journals (MESTAP)
M. SÜMEYRA TUZCU CANAVAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BÜNYAMİN AYÇİÇEĞİ
- Geliştirilmiş şahin algoritmasının çok amaçlı optimizasyon problemlerine uyarlanması
Adaptation of improved hawk algorithm to multi objective optimization problems
MERYEM KUŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UĞUR YÜZGEÇ