Akdağ (Divriği-Sivas) demir yatağının oluşumunun mineralojik, jeokimyasal ve izotopik bulgular yardımıyla incelenmesi
Mineralogical, geochemical and isotopic investigation of Akdağ (Divriği-Sivas)iron deposit
- Tez No: 386325
- Danışmanlar: PROF. DR. TANER ÜNLÜ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Maden Yatakları ve Jeokimya Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 158
Özet
Çalışma alanı olan Divriği-Eskibeyli yakınlarında bulunan Akdağ demir yatağı, cevher çakılları içeren kumtaşı ile nummulitli kireçtaşı-marn ardalanmasından oluşan Bozbel formasyonu içinde tabakaya uyumlu konumda yataklanmış, ancak daha sonraki olayların etkisi ile yan kayaçlarla tektonik ilişkili bir yapı kazanmıştır. Fosil bulgularına göre yatağın yaşı Küviziyen'dir. Akdağ demir yatağında gözlenen birincil cevher, farklı düzeylerde martitleşmiş ve reliktleri izlenen, bununla birlikte yer yer taşınmış özelliklerde olan manyetitlerden oluşmaktadır. İkincil oluşan cevher mineralleri ise hematit ve götittir. Hematit çoğunlukla manyetitin dönüşüm ürünü olarak gözlense de tipik ringförmig ve küresel çökelim yapısı ile sedimanter taneleri ornatarak yerleşmesi de söz konusudur. Götitler ise hem hematitin ayrışması sonucu oluşan hem de manyetit tanelerinin aralarını dolduran ve daha sonradan oluşmuş biçimdedir. İnceleme alanındaki demir cevherlerinde Eu/Eu* oranı ortalama 1.63, ortalama La/Yb oranı 1 ve Ce/Ce* oranı ise 0.75-1.06 arasındadır. Ortalama ANTE değeri 0.15 ve ortalama HNTE değeri 1.25'tir. La/Ce oranları 0.5-1, Y/Ho oranları 10-36 arasındadır. Çalışılan cevher örnekleri ile Divriği hematit ve manyetitlerinin element zenginleşme desenlerinin benzer olması her iki tür cevherleşmenin aynı kökenli olabileceğine işaret etmektedir. Cevher örneklerine ait NTE'lerin PAAS ve NASC'a göre 10-100 kat arasında tüketilmiş oldukları görülmüştür. Kondrit ile yapılan karşılaştırmada ise HNTE'lerin 1-50 kat civarında zenginleştiği ANTE'lerin ise değişmediği belirlenmiştir. Karbonat yan kayaçlarına özgü kalsit ve dolomit örneklerinde yürütülen duraylı izotop çalışmalarına göre; δ13C izotop değerleri (VPDB) kalsitler için -5.91 ile +3.52 ‰, dolomitler için - 1.01 ile +5.68 ‰, δ18O izotop değerleri (VSMOW) ise kalsitler için +21.94 - +27.27 ‰, dolomitler için +25.39- +29.55 ‰ arasındadır. Tüm bu bulgular neticesinde, Akdağ demir cevherleşmesinin sığ bir denizel havzada çökeldiği (hidrojenetik) ve yatağın kimyasal sedimanter bir tür olduğu ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
The Akdağ iron deposit in the vicinity of Divriği-Eskibeyli region was formed concordantly to the bedding within the Bozbel Formation which is composed of sandstone with ore pebbles and Nummulitic limestone-marl alternation. As a result of post-depositional processes, the mineralization was tectonically emplaced within the host rocks. Based on fossil assemblage, the deposit is of Cuisian age. In the Akdağ iron deposit, magnetite is the primary ore mineral which partly shows sign of transportation and has been martitized along the relicts. The secondary ore minerals are hematite and goethite. Hematite is transformed from magnetite but it may also occur replacing the sedimentary grains revealed by typical ringförmig and colloidal structures. Goethites that are formed by alteration of hematite in a later stage fill the space between magnetite grains. In the studied iron deposit, Eu/Eu*, (La/Yb)n and Ce/Ce* ratios are 1.63 (average), 1 and 0.75-1.06, respectively. The average HREE and LREE values are 0.15 and 1.25. La/Ce and Y/Ho ratios are 0.5-1 and 10-36. The comparable element enrichment patterns of the studied ore samples and the Divriği hematite and magnetite deposits might indicate that both types of mineralizations are of similar source. REE's of ore samples are found to be enriched 10- to 100-fold with respect to PAAS and NASC. In comparison with chondrite, LREE's are enriched 1 to 50-fold whilst HREE's remained unchanged. According to stable isotope studies conducted on calcite and dolomite samples of the carbonate host rocks, δ13C values (VPDB) are -5.91 to +3.52 ‰ for calcites and -1.01 to +5.68 ‰ for dolomites and δ18O values (VSMOW) are +21.94 to +27.27 ‰ for calcites and +25.39 to +29.55 ‰ for dolomites. All these findings yield that the Akdağ iron mineralization is of a chemical sedimentary type and was deposited in a shallow marine environment (hdyrogenetic).
Benzer Tezler
- Divriği (GD Sivas) yöresi granitoyidlerinin mineralojik-petroğrafik ve jeokimyasal incelenmesi
Başlık çevirisi yok
ÖMER KESGİN
