Güneydoğu Anadolu Bölgesi koşullarına uygun kolza çeşitleri ve ekim zamanlarının saptanması üzerine bir araştırma
A Research on the determination of rapeseed date and adapted cultivars for Southeastern Anatolia
- Tez No: 38894
- Danışmanlar: PROF.DR. MENŞURE ÖZGÜVEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 83
Özet
68 ÖZET Bu çalışma, iki kışlık (Quinta, Cascade) ve üç yazlık çeşit (Westar, Liravvell, Se- mu 86/225 Na) ile beş ekim tarihinin (1 Eylül, 15 Eylül; 1 Ekim, 15 Ekim ve 1 Kasım) tohum verimi ve yağ kalitesine etkilerini araştırmak amacıyla 1991-1993 yılları arasında Diyarbakır'da yürütülmüştür. Deneme Tesadüf Blokları Bölünmüş Parseller ' Deneme Desenine göre kurulmuştur. İki yıllık gözlemler göstermiştir ki, erkenci çeşitlerin çiçeklenme zamanlan ekim tarihinden etkilenmekte ve Westar, Lirawell gibi erkenci çeşitler erken ekildikleri tak dirde sonbaharda çiçeklenmekte ve kışın soğuktan zarar görmektedir. Kışlık çeşitler ise ekim tarihine bağlı olmaksızın ilkbaharda çiçeklenmektedir. Bitki boyu geçci çeşitten erkenciye ve erken ekim tarihinden geç ekim tarihine gi dildikçe düşmektedir. Bitki boyu çeşitlere göre 115-135 cm arasında, ekim tarihlerine göre 109-134 cm arasında değişmektedir. Dal sayısı bakımından çeşitler arasında istatistiki olarak önemli farklılıklar bulun mamış fakat ekim tarihlerine göre önemli derecede farklılıklar tespit edilmiştir. Ana sapta harnup sayısı çeşitlere göre 37.1-45.5 arasında, ekim tarihlerine göre 32.7-46.8 arasında değişmiştir. Çeşitler arasında önemli farklılık olmakla beraber, ekim tarihleri arsındaki farklılık daha büyüktür. Ekim tarihi ilerledikçe ve geçci çeşitten erkenciye gidildikçe harnup sayısı azalmaktadır. Harnuptaki dane sayısı ekim tarihinden ve çeşitten etkilenmektedir. Erken çiçeklenen çeşitlerde dane sayısı yüksek olup, çeşitlere göre 21.6-24.3 arasında değişmiştir. Bin dane ağırlığı da çeşide ve ekim tarihine bağlı olarak değişmektedir. Westar en düşük tohum verimine sahip olmasına rağmen en yüksek bin dane ağırlığına sahiptir. Tohum verimi ile bin dane ağırlığı arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır. Tohum verimi çevreden, ekim tarihinden ve çeşitten etkilenmektedir. Ekim tarihi nin ilerlemesiyle verim hızla düşmektedir. Sonbaharın ılık gittiği yılda 500 kg/da'a ulaşan tohum verimi alınabilmektedir. Genotipler arasında önemli farklılık olup her bi ri ayrı istatistiki grupta yer almıştır. Geçci çeşitlerde daha yüksek verim tespit edil miştir. Yağ oranı tohum verimine bağlı olarak değişmekte ve tohum verimi arttıkça yağ oranı düşmektedir. Yüksek verimli çeşitler ile erken ekim tarihlerinde ekilen69 çeşitlerin yağ oranları düşüktür. Yağ verimi bakımından yapılan incelemelere göre, kışlık çeşitler 1-15 Eylül, geç olgunlaşan yazlık çeşitler 15-30 Eylül, ve Westar gibi çok erkenci yazlık çeşitler Ekim başında ekildikleri takdirde maksimum yağ verimine ((202.4 kg/da) ulaşılmaktadır. Yağ asitleri kompozisyonuna genotipin etkisi çevresel faktörlerden daha fazladır. Çeşitler arasında önemli farklılık tespit edilmesine rağmen ekim tarihleri arasında istatistiki farklılık bulunamamıştır. Ancak, çeşitlerin yağ asitleri içeriği yıllara göre değişebilmektedir. Kışlık çeşitlerin palmitik asit içerikleri yazlık çeşitlerden daha yüksek bulunur ken, palmitoleik ve stearik asit oranı çeşidin biyolojik formuna göre değişmemektedir. Kolza bitkisinin en önemli yağ asiti olan oleik asit ise, ekim tarihinden etkilenme mekte ancak çeşitler arasında önemli farklılık bulunmaktadır. Yıl X çeşit interaksiyo- nu da önemli olup bitki için uygun geçen yıllarda oleik asit miktarı artmaktadır. Oleik asit ile linoleik asit ve linolenik asit arasında ters ilişki vardır. Oleik asitin yüksek ol ması durumunda bu iki yağ asitinin oranı düşmektedir. Eikosenoik asit de ekim tarihin den etkilenmemekte fakat çeşitler arasında önemli farklılık bulunmaktadır. Sonuç olarak, bitki boyu, dal sayısı, harnup sayısı, harnupta dane sayısı ve tohum verimi gibi agronomik karakterler ekim tarihinden etkilenirken, yağ oranı ve yağ asitleri kompozisyonu gibi kalite özellikleri etkilenmemektedir. Agronomik karakterlere çeşit etkisi olmakla beraber çevrenin etkisi daha büyüktür. Yağ asitleri kompozisyonu ve yağ oranı bakımından çeşitler arasında önemli farklılıklar saptanmıştır. Kışlık çeşitler yazlık çeşitlerden daha fazla yağ verimine sahip olmuşlardır. Kışlık çeşitler için en uygun ekim tarihi Eylül başlangıcından Eylül ortasına yazlık çeşitler için ise Eylül so nu ve Ekim ayının ilk haftasıdır. Maksimum ortalama tohum verimi (442 kg/da) ve yağ verimi (202.4 kg/da) Quinta çeşidi 1 Eylül tarihindeki ekim zamanında, maksimum ortalama yağ oranı ise (% 50.83 ) Lirawell çeşidinde 15 Ekim tarihindeki ekim za manında elde edilmiştir.
Özet (Çeviri)
I 70 SUMMARY This study was carried out to determine the effect of Brassica napus winter rape cv. Quinta, Cascade and spring rape cv. Westar, Lirawell and Semu 86/225 Na with five planting dates (September 1, 15; October 1, 15; November 1) on seed yield and oil quality. The experiment was conducted between 1991-1993 in Diyarbakır. Experimental design was RCBD split-plot with 3 replications. It was shown that, flowering date of early-maturing cultivars was affected by sowing date but that of winter cultivars was not. Sowing Westar and Lirawell earlier than October induced precocious flowering, predisposing it to cold injury in winter. Plant height was decreased from late maturing to early maturing cultivars and from early planting date to delayed sowing date. Plant height ranged from 135 to 1 15 cm among genotypes, and 109-134 cm among seeding dates. The observation on the number of branch shown that, there was not any significant differences among cultivars, but there was significant differences among sowing dates and between years. The number of pod on the main stem was between 37.1-45.5 for varieties, and 46.8-32.7 for sowing dates. There was significant differences among genotypes, but the differences among planting dates was bigger. The number of pods decreased as the sowing date delayed and early-maturing cultivars planted. The number of seed in per pod changes according to years and sowing dates to planting date. Also it increased since cultivar flowered earlier and it was ranged between 243 and 21.6 for genotypes Thousand seed weight varied among cultivars and sowing dates. Westar gave the highest seed weight, although it had the lowest seed yield. There was not any relationship between seed yield and thousand seed weight. Seed yield was affected from environment and sowing date. Yield decreased rapidly with delayed sowing date. Favoruable environmental conditions may give up to 500 kg/da seed yield and cool autumn was the main limiting factor for yield. There was significant differences among genotypes. Each cultivar resulted in different statistical group and yield increased with late maturing varieties. Oil content varied relative seed yield. If the seed yield was higher, oil content of the seed was lower. High yielding genotypes and early sowings gave lower oil content.71 The analysis of data for oil yield indicated that, the best sowing date for winter rape type was 1-15 September, for late-maturing spring rape type 15-30 September, and early-maturing spring cultivars as Westar was beginning of October. The fatty acid studies showed that genotype effect was greater than environmental influence on fatty acid composition of the rape seed. Although there was significant differences among genotypes, it was not observed any differences among planting dates. And also fatty acid composition may change according to years. Winter types gave higher palmitic acid than summer types. But, palmitoleic and stearic acid content didn't change for winter and summer rapes. The most important one in fatty acid of rape, oleic acid was not affected from sowing date, but there was significant differences among cultivars and between years. Year X cultivar interaction is significant, when the weather conditions is suitable oleic acidis higher. Ranking was not change from year to year, if the genotype had the higher oleic acid it kept to gave high oleic acid. There was a negative relationship between oleic acid, linoleic acid and linolenik acid. Eicosenoic acid was not affected from sowing time, but it was affected from genotype. In conclusion, agronomic traits as plant height, the number of branch, the number öf pod, the number of seed in per pod and seed yield were affected from sowing date while quality traits as oil content and and fatty acid composition were not. There was also genotype effect on agronomic traits, but environmental effect was greater. A significant differences was observed among cultivars for fatty acid composition and oil content. Winter rape gave the higher oil yield than that of summer rape grown in Diyarbakır. The best sowing date for winter types was up to mid-September, and for summer rape it was up to beginning of October. Oil content reached to 54.62%, oleic acid reached 69.13%, and maximum average seed yield was 442 kg/da for Quinta cv. September 1 sowing date.
Benzer Tezler
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi koşullarına uygun kolza çeşitleri ve azot uygulamalarının saptanması üzerine araştırmalar
Research on determining of suitable rapeseed cultivars and nitrogen applications for southeast Anatolia region conditions
DAVUT KARAASLAN
- Farklı pamuk hat/çeşitlerinde büyüme ve gelişmenin izlenmesi
Monitoring growth and development of different cotton lines/varieties
RAMAZAN GÜRELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
ZiraatMustafa Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MERT
- Processing and interpretation of boomer-sourced high-resolution shallow seismic data acquired in Lake Sapanca, Turkey
Sapanca Gölü'ne ait boomer kaynaklı yüksek çözünürlüklü sığ sismik verilerin işlenmesi ve yorumlanması
GÖKÇE İREGÖR
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KURT
- Diyarbakır koşullarına uygun tritikale genotiplerinin belirlenmesi
Determination of suitable triticale genotypes at Diyarbakir conditions
HALİL KARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
ZiraatÇukurova ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TACETTİN YAĞBASANLAR
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi iklim şartlarına uygun farklı yonca (Medicago sativa L.) çeşitlerinin adaptasyonu ile ot verim ve kalitelerinin karşılaştırılması
Adaptation of different alfalfa (Medicago sativa L.) varieties to the climate conditions of the Southeastern Anatolia Region and comparison of the hay production and quality
İMAM HÜSEYİN AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ZiraatKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER SÜHA USLU