Geri Dön

RAM belleklerdeki metalik değerlerin hidrometalurjik yöntemlerle geri kazanımı

Recovery of metallic values that random access memory chips contain via hydrometallurgical treatments

PDF İndir

  1. Tez No: 393039
  2. Yazar: ÖZGÜN ÜNAL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. CÜNEYT ARSLAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Metalurji Mühendisliği, Metallurgical Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2015
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Üretim Metalurjisi ve Teknolojileri Mühendisliği Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 97

Özet

Özellikle 1980'li yıllardan sonra bilişim teknolojilerinin gelişimiyle birlikte her geçen gün elektrik ve elektronik cihazların hem üretimi hem de tüketimi dünya çapında hızla artmaktadır. Elektrik ve elektronik endüstrisinin dünyanın en büyük ve en hızlı büyüyen üretim kapasitesine sahip olması, yeni gelişen teknolojiyi takip etmeyi güç hale getirmekte, cihazların teknolojik özelliklerini hızlı bir şekilde eskitmekte ve kullanım ömrünü azaltmaktadır. Elektrikli ve elektronik eşyaların fonksiyonel ömürleri ile teknolojik ömürleri arasındaki farkın her geçen gün açılması, elektrikli ve elektronik eşyaların atıl duruma gelmesini kaçınılmaz hale getirmektedir. Bilgisayar, cep telefonu, büyük ve küçük ev aletleri gibi oldukça geniş bir yelpazeye sahip olan atık elektrikli ve elektronik eşyaların miktarı dünya çapında milyon tonlar ile ölçülmekte ve miktarları her geçen sene artmaktadır. Bu artış da dünya çapında ciddi bir katı atık problemini doğurmaktadır. İçerdiği organik ve inorganik bileşenler, atık elektrikli ve elektronik eşyaları diğer katı atıklardan oldukça farklı bir kategoriye sokmaktadır. Genellikle yakma ve gömme gibi bertaraf işlemlerine tabi tutulan atıklar çevresel açıdan kirliliğe, ekonomik açıdan ise zarara neden olmaktadır. Elektrikli ve elektronik atıklar; bakır, demir, nikel, çinko gibi temel metaller ile altın, gümüş, paladyum gibi soy metalleri bünyesinde bulundurmaktadır. Ayrıca, seramik, plastik ve cama ek olarak ağır metaller (cıva, baryum, kadmiyum, kurşun ve kalay), florokarbon, klorinatlı ve borominatlı alev geciktiriciler gibi çevreye ve sağlığa zararlı birçok toksin maddeler de içermektedir. Çevresel boyutunun yanı sıra elektrikli ve elektronik atıkların geri dönüştürülmesi ekonomik açıdan da oldukça gereklidir. Bu tez çalışmasının amacı, en önemli bilgisayar bileşenlerinden biri olan RAM'lerin (Rastgele Erişimli Bellekler-Random Access Memory) ekonomik ve çevresel boyutlar göz önüne alınarak, fiziksel ve hidrometalurjik yollarla geri dönüşümünü sağlamak ve bu amaca yönelik proses akım şeması ortaya çıkartmaktır. Bu amaç doğrultusunda, temin edilen RAM'ler öncelikle lehim alma işlemi uygulanıp baskılı devre kartı ve entegre kısımları birbirinden ayrılmıştır. Baskılı devre kartlarına, kırma, öğütme; entegrelere ise kırma ve manyetik ayırma gibi fiziksel işlemlere uygulanmıştır. Akabinde baskılı devre kartlarına ardarda nitrik asit ve kral suyu; entegrelere ise sadece kral suyu çözümlendirmesi yapılmıştır. Elde edilen çözeltilerdeki soy metaller, sementasyon ve altın çöktürme işlemleri ile geri kazanılmıştır. Nitrik asit çözümlendirmesinde, optimum şartları bulabilmek için 3M, 5M ve 10M asit konsantrasyonu, 45oC, 55oC ve 65oC sıcaklık, 1/10 ve 1/20 katı/sıvı oranı incelenmiş; 2 saat reaksiyon süresi, 200 rpm karıştırma hızı ve 500 ml çözelti hacmi sabit tutulmuştur. Yapılan deneysel çalışmalar sonucunda 5M nitrik asit konsantrasyonu, 55oC ve 1/20 karıştırma oranı koşulları optimum seçilmiş ve bu şartlar altında Cu %97,3 verimle çözünmüştür. Kral suyu çözündürmelerinde ise optimum şartları bulmak için 1M asit konsantrasyonunda 35°C sıcaklık koşulları; 3M ve 5M asit konsantrasyonlarında ise 35°C ve 55°C sıcaklık koşulları incelenmiş, 1/10 katı/ sıvı oranı, 2 saat reaksiyon süresi, 200 rpm karıştırma hızı ve 500 ml çözelti hacmi sabit tutulmuştur. Hem baskılı devre kartları hem de entegreler için 5M asit konsantrasyonu ve 55° sıcaklıta yapılan deneylerde sırasıyla % 43,64 ve %21,34 Au çözünürlüğü elde edilmiştir.

Özet (Çeviri)

Especially after the 1980s, with the development of informatics technologies, worldwide production and consumption of electrical and electronic devices increased rapidly, while their useful life decreased. Since the electrical and electronics industry has the World's largest and fastest growing production capacity, it became difficult to follow up the newly developing technology as their technological properties worn out quickly. As the gap between the functional and technological lifetimes of electric and electronic components widen rapidly these devices become obsolete. The amount of electrical and electronic equipment waste (e-waste), such as computers, mobile phones, large and small-scale household appliances etc. is measured by the millions of tons, and increasing every year, causing a serious solid waste problem. Electrical and electronic equipment waste contains organic and inorganic components and is quite different from other solid wastes. The common disposal method for e-waste is either burning or landfilling both of which cause environmental pollution and economical losses. E-waste includes base metals; such as copper, iron, nickel, zinc, and precious metals; such as gold, silver, palladium. In addition to glass, ceramic and plastic, e-waste may also contain heavy metals (mercury, cadmium, lead, barium, tin), fluorocarbons, chlorinated and brominated flame retardants, containing numerous toxins that are harmful to the environment. Besides its environmental perspective, recycling of electrical and electronic goods is also a must economically. The recycling of WEEE minimizes the volume of landfill and ease the pollution of soil, ground water, surface water and air due to the release of hazardous components. Printed circuit boards are base part of electric and electronic equipments and contain major fraction of metals present in e-wastes. Printed circuit boards are especially rich in copper and precious metals such as gold, silver and palladium. Recovery are performed on most printed circuit boards due to the rich copper and precious metal content. In order to recovery of base and precious metals from electric and electronic equipments, some treatments such as physical, pyrometallurgical, biometallurgical and hydrometallurgical processes are proposed. In the pyrometallurgical process, the solid wastes are melted with flux components. Molten slag containing precious metals forms a pool into which the precious metals dissolve and accumulate. The molten metal is called a collector metal. Widely used collector metals contain Fe, Cu, Ni, Pb-Cu, and Ni matte. The extracted precious metals must be further treated to severally separate and purify them. In the past two decades, the most active research area on recovery of metals from electronic scraps is recovering precious metals by hydrometallurgical techniques. Comparing with the pyrometallurgical processing, hydrometallurgical method is more exact, more predictable, and more easily controlled. Featured processing,“mechanical crushing and hydrometallurgical”is still the most competitive technology for waste PCBs recycling, and it is the most commonly used technology to recovery of metals from printed circuit boards. The aim of this thesis, from the economical and environmental perspective, is to recycle via physical and hydrometallurgical routes and to reveal the process flow scheme for RAMs (Random Access Memories), a crucial component of modern day computers.. For this purpose, upon the removal of solder, crushing, grinding, and magnetic seperation, waste RAMs are treated chemically with either nitric acid, hydrocholoric acid, and/or aqua regia. Precious metals which are in solution recovered with cementation and gold precipitation processes. RAMs used in this are supplied in cooperation with Kadıköy Electronic Waste Collection Centre. First solders were removed with heat treatment. The furnace was heated to 200-220°C and RAMs kept for 20 minutes at the furnace. To avoid harmful gas output, temperature was not get higher. With this process RAMs were separeted into two main parts namely the printed circuit boards and integrated. Crushing and grinding processes were performed both printed circuit boards and integrated samples and particle sizes of these samples were found 13 and 16 micron respectively. Chemical composition of two samples was analyzed using inductively coupled plasma-mass spectrometer (ICP-MS) and X-ray fluoresence spectrometer (XRF). Testing apparatus was prepared before leaching treatments. Testing apparatus was composed of 1 litre 3 necked reactor, stirrer, glass screw for srtirring, heater and thermocouple. The opening at the center of reactor eas fitted with polymer. Condenser were also employed to avoid reagent evaporation. In the nitric acid leaching, to find the optimum conditions 1M, 3M, 5M and 10M acid concentrations; 45oC, 55oC and 65oC temperatures; 1/10 and 1/20 solid/liquid ratio parameters tested while 200 rpm stirring speed and 500 ml solution volume and 2 hours reaction time were kept constant. Firstly, 500 ml nitric acid solution of a known concentration was added into the reactor, and heated to required temperature with heater. To minimise the effect of exothermic reaction and to avoid excessive agitation due to the realise of nitrous oxide fumes, desired amount of samples were added to solution in small increments. 5ml samples were collected at intervals of 5, 15, 30, 45, 60, 90 and 120 minutes and stored at 50 ml volumetric flaks. The concentration of copper in solution was measured by Atomic Absorption Spectrometry. The best conditions for leaching of Cu and Ag in nitric acid leaching system were determined to be 5M HNO3, at 55oC for 2 hours with a solid/liquid ratio of 1/20. Dissolution rates of 97.4% Cu was achieved under these conditions. Aqua regia is a combination of three parts of concentrated hydrocloric acid and one part of concentrated nitric acid. The strong oxidising and reducing properties of this reagent allowed complete dissolution of precious metals. In aqua regia leaching, to find the optimum conditions 40 ml, 120 ml and 200 ml acid concentrations; 35°C and 55°C temperatures parameters tested while 200 rpm stirring speed and 500 ml solution volume and 2 hours reaction time were kept constant. Before aqua regia leaching, solution was fresh prepared, it was added into the reactor, and heated to desired temperature with heater and samples were added solution in small increments. 5ml samples were collected at intervals of 60, 90 and 120 minutes and stored at 50 ml volumetric flaks. The concentration of gold in solution was measured by Atomic Absorption Spectrometry. The best conditions for leaching of Au in aqua regia leaching system were determined to be 200 ml acid concentration and 55°C temperature. Dissolution rates of %43.6 for pcb samples and %21.1 for entegre samples were achieved under these conditions.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    475183

    Siyanür ve siyanür dışı çözücüler ile e-atıklardan metallerin kazanımı

    Metal recovery from e-waste by cyanide and non-cyanide lixiviants

    YAHAYA ALHAJI IBRAHIM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Maden Mühendisliği ve MadencilikSüleyman Demirel Üniversitesi

    Maden Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. PROF. DR. ATA UTKU AKÇIL

  2. Tez No

    574553

    İkili arama ağacında arama işlemlerinin donanım kullanılarak paralel olarak hızlandırılması

    Accelerated high throughput parallel search on binary search trees via field programmable gate arrays

    ÖYKÜ MELİKOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolTOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OĞUZ ERGİN

  3. Tez No

    39204

    Paralel işaret işleme sistemi ve bir uygulama

    A Parallel signal processing system and an application

    FATİH KURUGÖLLÜ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1994

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik Üniversitesi

    Kontrol ve Otomasyon Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. A. EMRE HARMANCI

  4. Tez No

    885937

    Elektrokimyasal yöntem ile ZnO'nun manyetik malzemelerle katkılanması ve optik, elektrik, morfolojik ve yapısal özelliklerinin nanokarakterizasyonu.

    Doping of ZnO with magnetic materials by electrochemical method and nanocharacterization of its optical, electrical, morphological and structural properties

    TÜLAY ÖZEYRANLI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Bilim ve TeknolojiEskişehir Osmangazi Üniversitesi

    Nanobilim ve Nanoteknoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEVLANA CELALETTİN BAYKUL

  5. Tez No

    100811

    Çok düzeyli statik bellek gözesi ve kohonen türü yapay sinir ağına uygulanması

    Multiple valued static storage cell and its application to kohonen type neural network

    NURETTİN YAMAN ÖZELÇİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    PROF.DR. UĞUR ÇİLİNGİROĞLU

Geri Dön