Geri Dön

Pentaeritritol tetranitrat (PETN) tayini için spektrofotometrik yöntem geliştirilmesi

Development of a spectrophotometric method for pentaerythritol tetranitrate (PETN) determination

  1. Tez No: 394538
  2. Yazar: UĞUR YALÇIN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞEM ARDA
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Kimya, Chemistry
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2015
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Kimya Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Analitik Kimya Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 73

Özet

Son zamanlarda kullanılan patlayıcı malzemelerin sayısı ve biçimi, özellikleri üzerinde daha temel çalışmaları gerektirmiştir. PETN gibi uçucu olmayan patlayıcılardan eser miktarda içeren örneklerin ısıtılmasıyla bunların buhar basıncını arttırarak tespit edilebilir hale getirme olasılığı ortaya çıkmıştır. Sabit laboratuvarlarda nitroaromatik ve nitramin tipi patlayıcıların tayininde kütle spektrometrik (MS) dedektörle donanmış gaz kromatografisi (GC), yüksek performanslı sıvı kromatografisi (HPLC) ve iyon mobilite spektrometrisi (IMS) gibi karmaşık aletli analiz teknikleri bulunmakla birlikte bunlar oldukça pahalı ve karmaşık olduğundan bunlara daha düşük maliyetli bir seçenek oluşturan spektrofotometrinin avantajları fazladır. Tez çalışmasında nitrat esteri sınıfı enerjetik madde pentaeritritol tetranitrat (PETN)'ın hızlı tayini için uygulanan spektrofotometrik yöntem PETN'ın H2O2 ile hidrolizi, hidroliz ürünü olan nitratın nitrite indirgenmesi, nitritin hem Griess reaktifiyle hem de 4-aminotiyofenol (4-ATP) ile modifiye edilmiş altın nanopartikül (AuNP-4-ATP) ve azo boyar madde formu oluşumu için kenetlenme reaktifi olarak N-(1-naftiletilen) diaminin (NED) kullanılmasıyla renkli bir ürüne dönüştürülüp absorbansın ölçülmesine dayanmaktadır. PETN'ın dolaylı yoldan Griess yöntemiyle tayininde 2-10 mg L-1 aralığında, AuNP-4-ATP yöntemiyle tayininde ise 10-50 mg L-1 aralığında çalışma grafikleri oluşturuldu. Geliştirilen yöntemlerin molar absorplama katsayısı ve LOD (belirtme sınırı) ile LOQ (tayin sınırı) gibi analitik performans özellikleri şu şekildedir: Griess yöntemi için ɛ=1.06x105 L mol-1 cm-1; LOD=0,03 mg L-1 ve LOQ=0,11 mg L-1 dir. AuNP-4-ATP yöntemi için ɛ=1,9x104 L mol-1 cm-1; LOD=0,12 mg L-1 ve LOQ=0,4 mg L-1 dir. Her iki yöntem de ağırlıkça 1:1 oranda PETN ve TNT içeren karışıma (askeri olarak kullanılan patlayıcı karışımı pentolit ağırlıkça 1:1 oranda PETN ve TNT içermektedir) uygulanmıştır. Bu aşamada TNT'nin girişim etkisini gidermek üzere, karışım çözeltisinde kuvvetli bazik ortamda TNT'den Meisenheimer anyonu oluşturularak çözelti Lewatit Monoplus M 500 kuvvetli bazik anyon değiştirici reçinesinden geçirilmiştir. Bu koşullarda TNT'den oluşan anyon reçinede tutulmakta, PETN'dan ise bazik ortamda anyon oluşmadığından TNT'den ayrılmaktadır. Reçinede tutulmayan PETN'a geliştirilen yöntem uygulanarak miktar tayini yapılmıştır. Geliştirilen miktar tayin yöntemi literatürde mevcut GC-MS yöntemine karşı t- ve F- testleri kullanılarak istatistiksel olarak valide edilmiştir.

Özet (Çeviri)

Recent increase in shape and variety of the explosives used requires more fundamental studies about their properties. There are new detection possibilities, increasing the vapor pressure of a sample (containing trace amounts of nonvolatile explosive like PETN) by heating creates the possibility of making them traceable. While stationary laboratories accommodate sophisticated instrumental techniques such as gas chromatography (GC), high performance liquid chromatography (HPLC), and ion mobility spectrometry (IMS) equipped with mass spectrometric (MS) detectors, spectrophotometry is a low-cost and advantageous alternative to these expensive and complex methods.In this thesis work, nitrate based energetic material, pentaerythritol tetranitrate (PETN) was determined with a spectroscopic method for rapid determination of nitrate ester. The method is based on the spectrophotometric determination of nitrite, obtained by reduction of nitrate, a hydrolysis product of PETN with H2O2. The resulting nitrite is used for forming colored products using Griess reagent and AuNP-4-ATP (gold nanoparticle modified with 4–aminothiophenol (4-ATP)) individually along with a coupling reagent N-(1-naphthyl) ethylene diammine (NED) for forming azo dye. Finally the absorbance of the colored product is measured. Indirect determination ranges of PETN are established as 2-10 mg L-1 at 542 nm wavelength with Griess method and 10-50 mg L-1 at 562 wavelength with AuNP-4-ATP method. After that calibration curves are established between these ranges. The analytical performance characteristics of the developed methods for the analytes as molar absorptivity (ε); limit of detection (LOD) and limit of quantification (LOQ) are as follows: Griess method, ɛ=1.06x105L mol-1 cm-1; LOD=0,03 mg L-1 ve LOQ=0,11 mg L-1. AuNP-4-ATP method ɛ=1,9x104 L mol-1 cm-1; LOD=0,12 mg L-1 ve LOQ=0,4 mg L-1. Both methods were applied to an 1:1 ratio mixture (by weight) of PETN and TNT (Pentolite is a military explosive consisting of PETN and TNT with a mixture ratio of 1:1 (by weight)). In order to eliminate the interference effect of TNT in pentolite, the Meisenheimer anion of TNT is formed in the binary mixture in alkaline medium, followed by passing the solution through a strongly basic anion exchange resin, Lewatit Monoplus M 500, column. Under these conditions, the TNT anion is retained by the resin and separated from PETN which does not form an anion. The developed method is applied to the separated PETN. The developed method is statistically validated against GC-MS method existing in the literature using t- and F- tests.

Benzer Tezler

  1. Nanoyapılı maddeler yardımı ile enerjetik materyallerin tayini

    Determination of energetic materials tith the aid of nanostructured substances

    ZİYA CAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Kimyaİstanbul Üniversitesi

    Kimya Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞEM ARDA

  2. Enerjik bazı bileşiklerin bağlandığı pentaeritrol tetranitrat(PETN) moleküllerinin termodinamik özelliklerinin kuramsal olarak hesaplanması

    Theoretical calculation of thermodynamic properties of pentaerythritol tetranitrate(PETN) molecules bonded with some energetic compounds

    CİHAT HİLAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    KimyaAnkara Üniversitesi

    Kimya Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MÜŞERREF ÖNAL

  3. Selective synthesis of mono-substituted pentaerythritols via bicyclic neutral boron ester formation

    Bisiklik nötral bor ester oluşumu ile seçimli pentaeritritol monoesterleri sentezi

    BARIŞ KUMRU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2016

    Kimyaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Kimya Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NİYAZİ BIÇAK

  4. Isı yalıtımı ve otomotiv endüstrilerinde kullanılan yanmaya dirençli poliüretan esaslı malzemelerin tutuşma ve yanma karakteristiklerinin deneysel incelenmesi

    Experimental investigation of flammability and combustion characteristics of fire resistant polyurethane based materials used in thermal insulation and automotive industries

    HALİL TUZCU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Makine MühendisliğiPamukkale Üniversitesi

    Makine Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NAZIM USTA

  5. Eugenol, timol ve karvakrol uzantılı yeni ranolazin türevlerinin sentezi

    Synthesis of new ranolazine derivatives with eugenol, thymol and carvacrol extensions

    BEGÜM OSMANOĞULLARI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    KimyaSakarya Üniversitesi

    Kimya Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA ZENGİN