Geri Dön

Üsküdar'da yer alan bir grup cami haziresindeki mezar taşları

Tombstones in a group of mosque graveyards taki̇ng place in Üsküdar

PDF İndir

  1. Tez No: 397644
  2. Yazar: SAHURE YARİŞ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. HAMZA GÜNDOĞDU
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Sanat Tarihi, Art History
  6. Anahtar Kelimeler: Üsküdar, cami, mezar taşları, süsleme, lahit, Üsküdar mosque, tombstones, decoration, tombs
  7. Yıl: 2015
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Atatürk Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 697

Özet

Mezar taşları, Türk sanatının estetik ve plastik açıdan güzel örneklerinden biri olmasının yanı sıra, ait oldukları dönemin sanatsal ve sosyo- kültürel anlayışının özelliklerini görmekte mümkündür.“Üsküdar'da Yer Alan Bir Grup Cami Haziresindeki Mezar Taşları”adlı tez çalışmamızda 9 cami haziresi incelenmiştir. Bu hazireleri tezimizde seçmemizin nedeni, hem eski Üsküdar alanı içerisinde yer almış olmaları, hem de kaynaklarda çalışılmamış, incelenmemiş hazireler olmalarıdır. Hazirelerde 248 mezar olup toplam 263 mezar taşı tespit edilmiştir. Bunların 108'i hem baştaşı hem ayaktaşı, 143'ü baştaşı, 8'i ise sadece ayaktaşıdır. Bu taşlardan 126 örnek erkeklere, 91 örnek kadınlara ait mezar taşlarıdır. 46 örneğin ise kimliği belli değildir. İncelediğimiz eserlerin 194'ünde tarih mevcuttur. 69'unun ise tarihleri belirlenememiştir. Bu eserlerin hazirelere göre tarih sınırları içerisinde bulunan mezar taşlarına göre şöyledir; Rum Mehmet Paşa Camii Haziresi 15.yy'ın ortasından 19. yy'ın sonuna, Gülfem Hatun Camii Haziresi 17.yy'ın başından 17.yy'ın ortasına, Solak Sinan Camii Haziresi 16.yy'ın sonundan 19. yy'ın ortasına, Sinan Paşa Camii Haziresi 18.yy'ın başından 19.yy'ın sonuna, Kurban Nasuh Camii Haziresi 16.yy'ın sonundan 20.yy'ın başına, Çingene Fırını Camii Haziresi 16.yy'ın sonundan 19.yy'ın sonuna, Mirahur (İmrahor) Camii Haziresi 16.yy'ın sonundan 19.yy'ın sonuna, Ayazma Camii Haziresi 17.yy'ın sonundan 20.yy'ın başına, Tevaşi Hasan Ağa Camii Haziresi 16.yy'ın sonundan 19.yy'ın ortasına tarihlendirilmektedir. Eserlerde ağırlıklı olarak mermer malzeme kullanılmıştır. 242 örnekte mermer, 21 örnekte ise taş malzeme görülmektedir. Taşların işleniş tekniği olarak kabartma tekniği tespit edilmiştir. İncelenen hazirelerde toprak, çerçeveli ve sembolik lahit olmak üzere üç tip mezar çeşidi belirlenmiştir. Form bakımından ise erkek mezar taşları ayrı, kadın mezar taşları ise ayrı değerlendirilmiştir. Mezar taşlarında başlıklar, taşı sonlandıran öğeler olması bakımından dikkat çekmektedir. Erkek mezar taşlarında 21 farklı baştaşı tespit edilmiştir. Kadın mezar taşlarında ise 1 başlık formu belirlenmiştir. Mezar taşlarında ölünün kimliğini belirten, taşların yüzeyine yapılmış kitabe metinleri bulunmaktadır. Kitabe metinleri değerlendirilirken yakarış, dua, kimlik, dua isteme ve tarih olmak üzere beş farklı konu belirlenmiştir. Bu başlıklar arasında ünvanlar, lakaplar, mezarda yatan şahsın nereli olduğu ve akrabalık bağlarına da değinilmiştir. Ayrıca, metinler içerisinde geçen ifadelerden şahsın genç yaşta mı yoksa hastalıktan mı öldüğü gibi ölenin durumunu belirten ifadelere de rastlanmıştır. Mezar taşlarındaki bezeme programları ayrıntılı ele alınarak gruplandırma yapılmıştır. Bitkisel motifler, nesneli motifler, geometrik motifler ve mimari motifler olarak sınıflandırılmıştır. Motifler tanıtılırken önce motifin ikonografik gelişimi belirtilmeye çalışılmıştır. Üsküdar'da incelemeye aldığımız 9 cami haziresindeki mezar taşları; malzeme, işleniş, form ve bezemeleri ile başkent İstanbul üslubunun temsilcileri niteliğindedir. Yapıldıkları dönemin ortak özelliklerini taşıyan bu eserler, Türk sanatının mezar taşına yansıyan yönlerini aktaran birer örnek olmaları bakımından da önemlidirler.

Özet (Çeviri)

Tombstones, being among the finest examples of Turkish art in terms of aesthetic and plastic, are the indication of life, death, afterlife feelings, thoughts and understanding of Turkish people. It is also possible to observe the properties of artistic and socio-cultural understanding of the period to which Tombstones belong. This thesis called“The tombstones of a group of mosques and graveyards in Üsküdar”has investigated nine graveyards of the mosques. The reason why we selected these graveyards in this thesis is that they are found in ancient Uskudar area and that they do not take place in the resources, nor have they been investigated. In the graveyards there are 248 and a total of 263 tombstones have been identified. 108 of them are both head-stone and foot-stone, 143 are only head-stone, and 8 of them are only foot-stone. Of these stones 126 samples belong to men, while 91 to women. The identifications of 46 samples are unclear. 194 of the works we examined have the dates, while the dates of the remaining 69 have not been determined. According to the cemetery's gravestones found in these works, the dates are as follows; Rum Mehmed Pasha Mosque graveyard from the end of the 15th century to the mid-19th century, Gülfem Hatun Mosque graveyard from the beginning of the 17th century to the middle of the 17th century, Solak Sinan Mosque graveyard from the end of the 19th century to the middle of the 16th century, Sinan Pasha Mosque graveyard from the beginning of the 18th century to the middle of the 19th century, Kurban Nasuhi Mosque graveyard from the end of 16th century to the beginning of 20th century, Çingene Fırını Mosque graveyard from the end of the 16th century to the end of 19th century, Mirah (Imrahor) Mosque graveyard from the end of the 16th century to the end of 19th century, Ayazma Mosque graveyard from the end of 17th century to the beginning of 20th century, and Tevaşi Hasan Ağa Mosque graveyard from the end of the 16th century to the middle of the 19th century. Marble was mainly used in these works. In 242 samples there is marble, while stone is seen in 21 samples. Embossing technique has been identified as the processing technique of the stone. Three types of burial, being earthen, framed and symbolic tombs, were determined in the examined graveyards. In terms of form male and female gravestones were evaluated separately. The headings on the tombstones are noteworthy in that they are the elements ending the stone. 21 different headings in men's graves were identified. On female gravestones only one heading form was determined. There are texts of the inscription indicating the identity of the dead on the surface of their graves. In assessing the text of the inscriptions are five different subjects including appeal, prayer, identity, pray-demanding and history. These titles include titles, epithets, where the person lying in the grave from and his/her kinship relations. In addition, in the texts are also the information expressing whether the deceased died at a young age or of an illness or not. Embellishment programs of the tombstones are made by taking a detailed grouping. Floral motifs, objects motifs are classified as geometric motifs and architectural motifs. Iconographic development of motifs was introduced before it was tried to be specified. Tombstones in the 9 mosque graveyards in Üsküdar we have studied are the representatives of the capital Istanbul with respect to materials, processing, form and style embellishments. These works with the common characteristics of that period are important in terms of being an example of the aspects of the tombstones reflected to Turkish art.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    594022

    Byzantine heritage depicted: the aqueduct of Valens in the historical topography of Istanbul

    Tasvirdeki Bizans mirası: İstanbul'un tarihi topografyasında Valens Su Kemeri

    FATMA SARIKAYA IŞIK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    MimarlıkOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ PELİN YONCACI ARSLAN

  2. Tez No

    61438

    Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İstanbul'da Latin Katolik yapıları

    Latin Catholic buildings in Istanbul (From Tanzimat to Republican era)

    SEZİM SEZER SEVİNÇ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Arkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SEMRA GERMANER

  3. Tez No

    557832

    Exploring the spatial determinants in different types of retail clusters the case study of Üsküdar

    Farklı ticaret kümelerine etki eden mekansal faktörlerin incelenmesi Üsküdar örneği

    CANSIN AKBAŞ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT

  4. Tez No

    840998

    Bipolar bozukluk hastalarında CYP3A4*22 polimorfizminin incelenmesi

    Investigation of CYP3A4*22 polymorphism in bipolar disorder patients

    AYKHAN ASLANOV

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    PsikolojiÜsküdar Üniversitesi

    Moleküler Biyoloji ve Genetik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUHSİN KONUK

  5. Tez No

    514360

    Gıda reklamlarının 4-6 yaş çocuklarının beslenmesi üzerindeki etkilerinin incelenmesi (İstanbul örneği)

    Investigation of the effects of food advertisements on nutrition of 4-6 years old children (İstanbul sample)

    SEREN SÖNMEZKALE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Beslenme ve DiyetetikÜsküdar Üniversitesi

    Nöropazarlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SİNAN CANAN

Geri Dön