Türk tiyatrosunda soyutlama kavramı ve Aziz Nesin'in soyutlamaya dayanan oyunları
The concept of abstraction in the Turkish theatre and Aziz Nesin's plays on abstraction
- Tez No: 41298
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. EFDAL SEVİNÇLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sahne ve Görüntü Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 214
Özet
Soyutlama, gerçekte ayrılamaz olanx düşünsel olarak ayırma eylemidir^ genel ve öz olanı saf bir şekilde ele geçirmek için yapılır, bu yüzden özle ilgili olmayan gözönüne alınmaz. Sanat¬ ta soyutlama, sanatın Doğacılıktan ayrılması, doğal gerçeğe öy- künmekten uzaklaşması anlamına gelire Bu anlamda ilkel toplum- ların sanatında da soyutlama görülür» XX» yüzyıl sanatında so¬ yutlama, çağın düşünce sistemine koşut olarak sanatın da temel karakteristiği olmuştur» Buna göre, nesnel gerçeğin kaygı yara¬ tan sürekli değişiminden huzursuzluk duyan sanatçı, değişmeyen huzur noktaları aramış^ bu nedenle varlıkların değişmeyen özü¬ ne ulaşmayı denemiştir. Bu da sanatın doğal gerçeği birebir taklitten gitgide uzaklaşması anlamına gelmektedir9 Modern sa¬ natta soyutlama, önce XIX. yüzyılda, plastik sanatlarda, izle¬ nimcilikle başlamış| XX» yüzyılın başlarında da Soyut sanat bir akım olarak ortaya çıkmıştır» Plastik sanatlardan sanatın öteki alanlarına yayılan bu eğilim, tiyatroda da benzetmeci- likten uzaklaşma, bu şekilde tiyatronun kendi araçlarıyla baş- başa kalması ve arı bir sanata dönüşmesi anlamına gelir» XX, yüzyılda tiyatroda soyutlama birçok öncü akımın yaraşıra, Epik Tiyatro ve Absürd Tiyatro gibi, iki büyük tiyatro hareketini yaratmıştır» Bunların dışında, bir de geleneksel Doğu tiyatro¬ sunda, özellikle oyunculuk açısından, yaygın bir soyutlamadan sözetmek gerekir*, Türk tiyatrosunda, soyutlama bağlamında anı¬ labilecek yönelişler, Cumhuriyet tiyatrosunun en yoğun ve devin¬ gen dönemi olan 1950-1970 zaman diliminde ortaya çıkmıştır» So¬ yutlama, bu dönemde; l. Dramatik yapıtlarda, 2. Gelenekten ya¬ rarlanarak yazılan yapıtlarda, 3« Absürd yapıtlarda ayn ayrı biçimlerde görülür. Aziz Nesin“in soyutlamaya dayalı oyunlarını,- Geleneksel tiyatromuzun özelliklerini taşıyan Düdüklülerle Fireacılann Savaşı dışında- Dramatik yapıtlar sınıfında değer- lendirmek gerekir. Bu oyunlar, kapalı biçimle yazılmış, belli dramatik aksiyonları olan oyunlardır, ölüm, yalnızlık, evlilik, savaş, kahramanlık vb evrensel temalar içerirler» Bu oyunlarda görülen soyutlama, öncelikle, yazarın her türlü dışsal yerel ayrıntıdan sıyrıldığında -giysi, dekor, aksesuar, şive vb- yi¬ ne de ulusal kalabilen insanı yaratma amacına hizmet eder» Ne¬ sin”e göre, sahnede bütün bu yardımcı öğelerden soyutlandığın¬ da bile“bir Türk gibi duyan, düşünen, davranan”insan yaratıl¬ dığında ulusal tiyatro yaratılmış olacaktır? ulusallık da ev¬ renselliğin önkoşuludur.
Özet (Çeviri)
Abstraction is an action in which the undetachable thing is mentally detached» It is realized to get the general and the essence purely» Therefore the thing' unrelated to the essence is underestimated. Abstraction in art means the separation of art from Naturism and the deviation of art in imitation of natural reality» In this sense the abstraction has taken place in the. art of primitive communities» The Abstraction in the 20 century art becomes the main characteristic of art in the parallelism of the system of thought in the age» Thus, the artist irritated by the constant changing of objective reality that causes anxiety has looked for the stable points of peace and for this he has attempted to reach the unchangeable essence of the creatures» This means the diver gence of artl from the.sure imitation of the natural reality. The abstraction in modern art begins with the impressionism in plastic th art in th° 19 canary. A1,1 strict ».r*t bp^ins as n litp-parv i-rpn^ at the beginning of the 20 century. Having originated from the plastic art and being spread over the other artistic fields the trend means in drama withdrawing from imitation and through this way -being self sufficient with th its own means and turning to be the pure art. In the 20 century abstraction in drama has created many experimental currents such as epic drama and absurd drama» Apart from these, it should be mentioned about the extensive abstraction in the conventional drama of the East particularly referring to acting» The tendencyto abstraction in (Turkish drama has taken place between the years of 1950 and 1970, the most intensive and dynamic period of the Republican drama» Abstraction in this period is differently noticed in: 1- the dramatic works 2- the works in which tradition is used 5- the absurd works Aziz Nesin* s plays dependant on abstraction should be evaluated as the plays in the kind of dramatic works -except Düdükçülerle Yxrcacilarxn Savasx which has the aspects of the convertional drama. These plays written ambiguously have some certain dramatic actions» They consist of universal themes such as death, solitude, marriage, war, heroship etc» The abstraction in these plays first serves to the playwright» s aim to create a kind of human being who can be national when the playwright avoids all kinds of externally local details - dressing, scenery, stage prop, accents, etc, - To Nesin, national drama can be created, when a man“who senses, thinks and behaves”as a Turk is created even if he is without all these helping elements on the stage. Nationality is the preliminary condition of universality
Benzer Tezler
- Soyutlama açısından postmodern edebiyat ile 'Meddah', 'Karagöz' ve 'Ortaoyunu'nun değerlendirilmesi
Evaluation of postmodern theatre and Meddah', 'Karagöz' and 'Ortaoyunu' in terms of abstraction
GÜLDEN GÖZLEM KÜÇÜK ARAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Batı Dilleri ve EdebiyatıSüleyman Demirel ÜniversitesiTiyatro Ana Sanat Dalı
PROF.DR. KUBİLAY AKTULUM
- Tiyatroda gerçekçilik sorunu bağlamında Cumhuriyet Dönemi Türk tiyatrosunda gerçekçi dram yapısı üzerine eleştirel bir inceleme
A critical analysis of the realist drama structure of Turkish theatre during Republican era in the context of realism in theatre
BANU ÇAKMAK DUMAN
Doktora
Türkçe
2017
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiTiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARZU MEHLİKA KUNT
- Aziz Nesin' in kısa oyunlarında güldürünün Türk tiyatrosu doğrultusunda incelenmesi
The Study of comedy at the short plays of Aziz Nesin in the context of Turkish theater
ABDULLAH YASİN KINAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Sahne ve Görüntü SanatlarıHacettepe ÜniversitesiTiyatro Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. FÜSUN BALKAYA
- Türk Tiyatrosunda trajedi
Tragedy in Turkish Theatre
ZEHRA BALI KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Sahne ve Görüntü SanatlarıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜZEYYEN BUTTANRI
- Türk tiyatrosunda kantocu kadınlar, tiyatroda kantonun yeri, önemi ve günümüzde yok olan kanto
Canto artists in Turkish theatre, the place and importance ofcanto in theatre and vanishing of canto
GÜZİN ŞEBNEM ÖZİNAL ÖZTEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sahne ve Görüntü SanatlarıBahçeşehir Üniversitesiİleri Oyunculuk Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. ALİ DÜŞENKALKAR