Türkistan hanlıkları yazışmalarının dil ve üslup incelemesi
The state documents from Turkistan khanates: A linguistic and stylistic research
- Tez No: 413731
- Danışmanlar: PROF. DR. F. SEMA BARUTCU ÖZÖNDER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: TürkistanHanlıkları, Hive Hanlığı, Hokand Hanlığı, yarlıklar, bitikler, devlet dili, diplomatika, üslubiyat
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 461
Özet
Timür ve Timürlülerden (1370-1507) sonra parçalanan büyük Türkistan sahası birkaç Hanlığa bölünerek yönetilmiştir. Ortaya çıkan Hive, Hokand, Buhara hanlıkları bölgeyi yönetmiştir. Hanlıkların yazışma dili Doğu Türkçesi olmakla birlikte bölgeye göre değişen dil özelliklerini de yansıtmaktadır. Genel olarak Buhara ve Hive'de Oğuz lehçesinin, Hokand'da ise Uygur-Karluk lehçelerinin dil özelliğine rastlayabiliriz. Türkistan hanlıklarının yazışmalarının günümüze kadar toplu halde dil ve üslup bakımından incelenmemiş olması bir eksiklik olarak görülmektedir. Bu konu üzerine yerli ve yabancı bilim adamları tarafından bazı çalışmalar yapılmışsa da bunlarda filolojik değerlendirmeye yer verilmemiştir. Dolayısıyla Türkistan sahası diplomasi dilinin üslup ve dil özellikleri bugüne kadar net bir şekilde belirlenememiştir. Bu işi güçleştiren en önemli nedenlerden biri de yüzyıllar boyunca bölgeye hakim olan yabancı yönetimin bu belgelere ulaşmayı engellemesi ve arşivlerin iyi korunmamasıdır. Bu çalışma, Türkistan hanlıklarının yazışmalarında üslub açısından belli bir kalıbın, belli bir biçimin varlığını ve Türk yazışma geleneğinin takip edildiğini kanıtlamakla birlikte Türkçenin yönetim ve devlet dili olarak yüksek düzeyde kullandığını ortaya koymaktadır. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Türkistan Hanlıkları yazışmaları genel bir şekilde tanıtılmış, bu belgeler üzerine üslup ve söz varlığı incelemesi yapılmıştır. İkinci bölüm ise incelemeye aldığımız yazışmaların yazı çevirili metinlerinden oluşmaktadır. Yazışmalar türlerine göre ve kronolojik sırayla verilmiştir. Üçüncü bölümde ise dizinler yer alır. Burada metinlerin gramatikal dizini,“Özel Adlar Dizini”,“Yer Adları Dizini”ve“Terimler Dizini”verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Following the reign of Timur and his successors (1370-1507), Greater Turkistan divided into and ruled by three khanates of Khiva, Khokand and Bukhara. Though the language of administration was equally Eastern Turkish in all of these states, the documents show some linguistic peculiarities according to the region in which they are written. Generally, the linguistic features attributable to Oghuz dialect can be determined in Bukhara and Khiva documents, while features of Uighur-Karluk dialect are attested in Khokand documents. The lack of any integrated linguistic and stylistic evaluation of the correspondences of Turkistan Khanates remains as a scientific gap to date. Local and foreign scholars who have studied this subject have not treated it philologically. Consequently, linguistic features and stylistic variation in Turkistan's language of diplomacy have remained unclear. Other factors have also been at work, namely the prohibiting measures taken by foreign rulers of the region regarding the accessibility of the documents and poor qualities in preserving them. Aiming at filling the aforementioned gap this study reveals the existence of a certain stylistic form in these texts. The studied texts follow the Turkish correspondence tradition. The study also shows the high position and functionality of Turkish as a state and administration language. This thesis consists of three parts. The first part introduces the Turkistan Khanates correspondences generally and explores these documents regarding their lexicological and stylistic features. The second part includes the transcriptions of the studied texts. The correspondences are given chronologically and according to their types. The third part is made up of indexes. The grammatical index is followed by indexes of“Proper Names”,“Toponyms”and“Terms”.
Benzer Tezler
- 6 Numaralı Nâme-i Hümâyûn Defteri'nin transkripsiyon ve değerlendirmesi (S. 1-150)
Transcription and evaluation of the Nâme-i Hümâyûn Notebook No.6 (Pp.1-150)
ŞULE ALTUNSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihBurdur Mehmet Akif Ersoy ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. REYHAN ŞAHİN ALLAHVERDİ
- Kırgızların Türkistan Hanlıkları ile ilişkileri: XV-XIX. yy. arası
The relations between Kyrgyz and Khanates of Turkestan: XV-XIX. centuries
TIMURLAN OMOROV
- Osmanlı Devleti ile Türkistan hanlıkları arasındaki ilişkiler (1500-1598)
Başlık çevirisi yok
BELGÜZAR KILIÇ
- Nadir Şah döneminde Afşarlıların Babürlüler ve Türkistan Hanlıkları ile ilişkileri (1736-1747)
Relations of Afsharids with Mughals and Turkestan Khanates during the Nader Shah Period (1736-1747)
UMUT KIRCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS KEMALOĞLU
- 19. yüzyılda İngiltere'nin Türkistan siyaseti
British policy in Turkestan during the 19th century
KADRİYE TOPAL