Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal adalet algı ve deneyimleri
Social studies teachers' social justice perceptions and experiences
- Tez No: 415880
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ARİFE FİGEN ERSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler, sosyal adalet, sosyal bilgiler eğitimi, sosyal adalet eğitimi, Social studies, social justice, social studies education, social justice education
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İlköğretim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 344
Özet
Yirmibirinci yüzyıl, dünya genelinde yaşanan toplumsal, ekonomik ve kültürel değişimlerin en hızlı gerçekleştiği dönem olarak kabul edilmektedir. Gerçekleşen bu değişimler eğitim anlayışını doğrudan etkilemektedir. Eğitimin amaçlarından biri vatandaş yetiştirmektir. Küresel değişimler ile birlikte farklılıklara saygı duyma, hoşgörülü olma gibi birçok yeni özellik vatandaşlardan beklenir hale gelmiştir. Bu özelliklerden biri sosyal adalet bilincidir. Sosyal adalet, toplumsal hayat içerisinde her bireyin kendini güven ortamı içerisinde hissederek, ilgi ve ihtiyaçlarını en üst seviyede karşılayıp potansiyelini ortaya koymasını amaçlamaktadır. Bunun yanı sıra toplumsal yaşam içerisinde var olan ekonomik, sosyal ve politik ayrımcılıkların giderilmesini de amaçlamaktadır. Bu nedenle sosyal adalet farkındalığı küresel vatandaşların sahip olması gereken nitelikler arasında görülmektedir. Türkiye'de ortaokul düzeyinde sosyal bilgiler dersi doğrudan vatandaş yetiştirme amacını taşıyan bir ders olarak dikkat çekmektedir. Bu nedenle, sosyal bilgiler dersinde küresel vatandaş yetiştirme amacıyla sosyal adalet eğitimine de yer verilmesi beklenmektedir. Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal adalet algı ve deneyimlerine yönelik bilgi edinilmesidir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim desenine göre gerçekleştirilmiştir. Öğretmenler belirlenirken amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan maksimum çeşitlilik örneklemesinden yararlanılmıştır. İlk aşamada maksimum çeşitlilik örneklemesi ile belirlenen 10 öğretmen ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. İkinci aşamada, bu görüşmelerden elde edilen veriler doğrultusunda öğretmenlerin hayata bakış açısı, mesleki deneyimleri, bulundukları okulun sosyo-ekonomik düzeyi, sosyal adalet konusundaki farkındalıkları, sosyal adalet eğitimine sınıf içerisinde yer verme düzeyleri gözetilerek görüşme yapılan 10 öğretmen arasından dört öğretmen belirlenmiştir. Belirlenen dört öğretmenin sınıfında sosyal adalet eğitimine ilişkin deneyimleri yaklaşık beş ay süresince katılımcı gözlem ile gözlenmiştir. Katılımcı gözlem sürecinin ardından tüm öğretmenlerle son görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler ve gözlemlerden elde edilen veriler Nvivo 10 nitel veri analizi programı kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmada öğretmenlerin çoğunun sosyal adalet kavramını, eşitlik ve adalet olarak değerlendirdikleri görülmüştür. Öğretmenlerin çoğu, sosyal adalet algılarının gelişiminde ailelerinin ve aldıkları eğitimlerin önemli olduğunu belirtmişlerdir. Öğretmenlerin çoğu sosyal adalet eğitimini fırsat eşitliği yaratmak, sosyal adaleti kavram olarak öğretmek ve öğrencilere sosyal adaletle ilgili değerleri kazandırmak olarak değerlendirmişler ve sosyal adalet eğitiminde öğretmenlerin, öğrencilerine olumlu model olması, farklı düşünce ve kimliklere saygı göstermesi gerektiğini dile getirmişlerdir. Öğretmenlerin çoğu, sosyal bilgilerin vatandaş yetiştirme, bireyleri yaşama hazırlama ve sosyal bilimleri öğretme gibi temel amaçlarının var olduğunu belirterek sosyal adaletin, sosyal bilgiler dersi içerisinde önemli bir yeri olduğunu ifade etmişlerdir. Ancak sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarında sosyal adaletin doğrudan yer almadığını söylemişlerdir. Ders içerisinde öğretmenlerin, öğrencilerde sosyal adalet bilincini geliştirmek adına yaptıkları etkinlikler sınırlı kalmaktadır. Öğretmenlerin çoğu, öğrencileri arasında ayrım yapmadıkları ve öğrencilerine karşı olumlu tutumlarda bulundukları görülmesine karşın ders içerisinde sosyal adaletin insan hakları, demokrasi ve çevre koruma boyutlarına kısmen değinmişlerdir. Sonuç olarak öğretmenlerin çoğunun sosyal adalet kavramını sınırlı bir şekilde algıladıkları ve bu doğrultuda ders içi deneyimlerinin de sınırlı kaldığı görülmektedir. Araştırmada, sosyal bilgiler programı ve ders kitaplarında sosyal adalete doğrudan yer verilmesi, öğretmenlerin farkındalıklarının artırılması adına MEB ile üniversitelerin işbirliği içerisinde sosyal adalet konusunda çalışmalar yapmaları ve araştırmacılara, STK'larla işbirliği içerisinde yapılabilecek eylem araştırmaları önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Social, economic and cultural changes are happening in the 21st century. These changes affected educational approaches in this period. One of the aims of education is training citizens. And many new features such as respect for diversity and to be tolerant are seeming important for global citizenship. In addition, social justice is also one of the major feature for global citizenship. Social justice aims to provide all individuals to feel safe and meeting their all needs. Also, social justice aims to eliminate economic, social and political discriminations. Thus, awareness of social justice seems to be important for global citizens. When we looking at curriculums, we can observe that social studies course aims to raise citizenship education in Turkey. Educators expect that the social justice education should have a place in social studies course for raising a global citizen. The aim of this study was to identify social studies teachers' social justice perceptions and experiences. The study was designed in accordance with the phenomenographical design that is a qualitative research method. The participants were selected based on maximum variation sampling method that is a purposive sampling method. Firstly, researcher was interviewed ten teachers. After these interviews, researcher was selected four teachers in order to observe their lesson experiences about social justice. Four teachers were selected according to their world-view, professional experience, their schools' socioeconomic status, social justice awareness and social justice education experiences in their classrooms. Researcher was observed four teachers' social justice experiences in their classrooms through participant observation along five months. After observation process, researcher was interviewed with all teachers last time. The data were gathered from interviews and observations were analysed with inductive analysis technique using NVivo 10 qualitative data analysis software. In the study, it was found that the most of social studies teachers evaluated the concept of social justice as equality and justice. As for the development of social justice perceptions, the most of teachers pointed it their families and educations. Most of teachers emphasized that there are problems related to women's and disability rights in Turkey about social justice. Most of teachers evaluated that the concept of social justice education as creating equal opportunities, teaching social justice concept and giving the values of social justice to students. Participants said that most of teachers should be a model with positive behaviours for students and to be respectful to different identities. Most of teachers stated that the social studies course have three objectives. These objectives are raising citizens, preparing students to real life and teaching the social sciences. Also, most of teachers stated that the social justice was an important part of social studies course. Most of teachers stated that the elements related to social justice were not sufficiently included in the text books, and teaching activities that in order to improve students' awareness of social justice remained limited. As a result, most of teachers' perceive about social justice concept was seen in a limited way and also, most of teachers' classroom experiences was seen limited. Considering the findings of this study, it is suggested that concept of social justice directly should be a place in social studies curriculum, cooperation between universities and MEB to increase the teachers' awareness about social justice and investigating action researches in colloboration with NGO's about social justice.
Benzer Tezler
- Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik algı ve uygulamaları
Social studies teachers perceptions and practices for inclusive education
BEYZA BAYRAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimErciyes Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ÖZTÜRK
- Sosyal bilgilerde hizmet ederek öğrenmenin öğrencilerin iyi vatandaşlık algı, bilgi ve tutumlarına etkisi ve öğretmen görüşleri
The effect of the service-learning in social studies to the students' perception of good citizenship, their knowledge and attitudes and teachers' views
AYŞEN ALTINOK
Doktora
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMZA KELEŞ
- Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algıladıkları örgütsel destek düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki
The relationship between perceived organizational support levels and organizational justice perceptions of teachers working in public high schools
SÜMERYA BALIKCI ERGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DEMET ZAFER GÜNEŞ
- Eğitim örgütlerinde örgütsel adalet ve örgütsel güven arasındaki ilişki
The relationship between organizational justice and organizational trust in educational organizations
CEBRAİL SARUHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimHarran ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET KAYA
- Erken çocukluk eğitimi yönetiminde sürdürülebilir sosyal adalet: Bir ölçek geliştirme çalışması
Sustainable social justice in early childhood education management: A scale development study
NURAY AKYILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAydın Adnan Menderes ÜniversitesiEğitim Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ULUTAŞ