Yüksek hızlı kavitasyon tüneli için daralma, difüzör ve dirsek geometrilerinin hidrodinamik dizaynı
Hydrodynamic design of contraction, diffuser and elbow geometries for a high speed cavitation tunnel
- Tez No: 419000
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. UĞUR ORAL ÜNAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gemi Mühendisliği, Marine Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Yüksek akış hızına ve kapalı çevrime sahip, basınç kontrolünün yapıldığı, hidroakustik, hidrodinamik ve kavitasyon incelemelerinin gerçekleştirildiği kavitasyon tünelinin hidrodinamik dizaynı, kavitasyon tüneli ile ilgili literatür incelendiğinde başlıca araştırma konusudur. Özellikle daralma, difüzör ve dirseklerin hidrodinamik dizaynı, tünelin test kesiti içerisindeki akış kalitesini ve tünelin genel boyutlarını belirleyen temel öğelerdir. KATMANSİS projesi kapsamında fakültemiz bünyesine kazandırılacak yüksek hızlı kavitasyon tüneline referans bilgi kaynağı olması amaçlanan bu tez çalışmasında tünel için daralma, difüzör ve dirseklerin hidrodinamik dizaynı yapılmıştır. Akım ayrılması hadisesinin bulunmaması ve bütün kısımlar için minimum enerji kaybının elde edilmesi tünelin verimini belirleyen faktörlerdir. Özellikle tasarım aşamasında kavitasyon tünelinin performansını belirleyen, test kesiti içerisinde erişilebilecek minimum kavitasyon sayısı, tübürlans şiddeti ve sınır tabaka dışında kalan kısım için her yöndeki akım düzgünlüğünün dağılımının kontrolü başlıca dizayn kriterlerdir. Bölüm 1'de kavitasyon tünelleri ve incelenecek kesitler hakkında literatür çalışmalarına yer verilmiştir. Bölüm 2'de test kesiti içerisindeki akışın, minimum kavitasyon sayısı olarak belirlenen 0.2 civarında olması, akış düzgünlüğü çalkalanmasının bütün yönlerde tünel içi referans akış hızının %1'inden az olması, türbülans şiddetinin %1'den az olması ve test kesiti içerisinde sınır tabaka gelişiminin minimum düzeyde tutulması olmak üzere genel dizayn kriterlerinden bahsedilmiştir. Test kesiti içerisindeki akım kalitesini direkt olarak kontrol eden ve bu kesitten hemen önce yer alan daralma bölgesinin dizaynı, daralma oranı, daralma uzunluğu ve daralma girişinde ikinci türevin ve büküm noktasının kontrol edildiği daralma profili olmak üzere dört ana kriter üzerinden yapılmıştır. Test kesitindeki akışı düzgün bir şekilde tahliye etmek için, genişleme oranı ve difüzör açısının kontrol edildiği difüzör bölgesi tanıtımına yer verilmiştir. Tünelin maksimum uzunluğunu kontrol eden bu bölge aynı zamanda, genişleme oranı ile akışın tünel içerisindeki ortalama akış hızını da etkilemektedir. Dolayısıyla tünel içerisindeki toplam basınç kaybının minimum tutulabilmesi için ele alınması gereken temel kısımlardandır. Son olarak daralma girişi ve difüzör çıkışında yer alan dirseklerin dizaynı için seçilmiş olan, profil şekli, profil boyu, hücum açısı ve profil sayısı oranı kriterlerine yer verilmiştir. Bu kriterlerin kavitasyon tüneli üzerindeki etkilerinden bahsedilmiştir. Yapılan dizayn çalışması Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD) yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. HAD analizleri teorisi hakkında bilgiler Bölüm 3'te sunulmuştur. Aynı zamanda bu kısımda, analizlerin gerçekleştirildiği sonlu hacimler metodundan, hız basınç ayrıklaştırılmasının yapıldığı SIMPLE yöntemi ve türbülans modeli olarak seçilen SST k-ω modeli hakkında detaylı bilgiye yer verilmiştir. Bölüm 2'de bahsedilmiş olan her kesit için incelenen vakaların sonuçları Bölüm 4'te verilmiştir. Dizayn aşamasında gerçekleştirilen analizler, tünelin servis hızı olan 10m/s için ele alınmıştır. Uygun olarak belirlenen geometriler için ayrıca 2m/s'lik düşük hıza ve test kesiti için en yüksek hız olarak belirlenen 15m/s'lik akış hızına sahip vakalar gerçekleştirilmiştir. İlk olarak ele alınan daralmanın giriş ve çıkış alan oranına bağlı olarak kontrol edilen daralma oranı 5 ve 6 için analizler gerçekleştirilmiş ve test kesiti içerisindeki etkileri incelenmiştir. Daralma oranının artması ile test kesiti içinde hesaplanan türbülans şiddeti ve akış düzgünlüğü olumlu olarak etkilenirken, daralma girişi taban köşelerinde sınır tabaka içinde akım ayrılmaları gerçekleşmiş, dolayısıyla istenen kriterleri sağlayan daralma oranı 5 seçilmiştir. Daralma uzunluğunun kısa olması, ani basınç değişimine bağlı ters basınç gradyanlarının arttırdığı için daralma uzunluğunun test kesitine olan oranı L_c/h=4.6'nın incelendiği vakada akım ayrılması oluşmaktadır. Dolayısıyla daha uzun daralma boyuna sahip L_c/h=4.75 oranı ile gerçekleştirilen analizlerde ayrılmanın bulunmadığı uygun sonuçlar elde edilmiştir. Test kesiti içerisinde sınır tabakanın gelişmesi arzulanmadığı için daha uzun daralma geometrileri üzerine çalışmalar yapılmamıştır. Daralma duvarı profili için altıncı dereceden dört terimli polinom tercih edilmiştir. Böylelikle büküm noktasının yanı sıra daralma girişi ikinci türevinin de kontrol edilmesine imkan sağlanmıştır. Büküm noktasının daralma üzerindeki konumu, test kesiti içerisinde elde edilecek minimum basınç katsayısı üzerinde etkili olurken, daralma girişinde profilin ikinci türevi ise bu bölgedeki akış kalitesini etkilemektedir. Büküm noktası test kesitine yaklaştıkça, test kesiti içerisinde elde edilecek minimum kavitasyon sayısının artmasına, uzaklaştıkça ise daralma girişinde akım ayrılmasına sebep olmasından ötürü büküm noktasının konumu (x_c^i)⁄L_c =0.5 olarak belirlenmiştir. Daralma girişi ikinci türevinin farklı değerleri, daralma girişinde akım ayrılmasına sebep olduğu için d_2=0 en uygun sonucu vermiştir. Bölüm 4.2'de incelenen difüzör geometrisinde, iki ana parametre olan genişleme oranı ve difüzör açısı incelenmiştir. Birbirlerine direkt etki eden bu iki parametre kontrolü ile minimum enerji kaybına ve minimum difüzör uzunluğuna sahip geometri tasarlanmıştır. Tasarım aşamasında sabit difüzör açısına sahip geometrileri içeren vakalardan istenen sonuçların alınmadığı görülmüştür. Dolayısıyla ilk olarak tünel boyunca tünelin köşelerine uygulanan pah modifikasyonu ile daha iyi sonuçlar elde edilmiştir. Fakat sonuçların istenen düzeyde olmamasından dolayı, basamaklı yapıya sahip ve üç farklı basamakta kontrol edilen difüzör geometrisi üzerine çalışmalar yapılmıştır. Neticede genişleme oranı d=2.8 olan ve 19.5m uzunluğuna sahip farklı difüzör açılarına sahip geometri dizayn edilmiştir. Son olarak Bölüm 4.3'te analizleri gerçekleştirilmiş 2B dirsek geometrisinin sonuçlarına yer verilmiştir. Profil geometrisinin, bu bölgeden geçen akış üzerindeki etkisi çok büyüktür. Analizlerin sonucunda NACA9410 geometrisi ile gerçekleştirilen vakalarda çok büyük akım ayrılması bölgesinin oluştuğu görülmüştür. Dolayısıyla bu tünel için özgün iki farklı prototip geliştirilmiştir. Minimum basınç kaybı ve maksimum akış düzgünlüğünü sağlayan dirsek geometrisi için ayrıca profil sayıyı oranı, profil boyu ve profilin hücum açısı incelenmiştir. Neticede, profil sayısının artması ve boyunun uzamasına bağlı olarak, bu bölgedeki toplam ıslak yüzey alanı artmaktadır. Minimum basınç kaybını verecek değerlere sahip geometrinin tasarlanması için değişik değerlere sahip vakalar incelenmiştir. Bu kısımda elde edilen tecrübeler daralmadan önce ve difüzörden sonra yer alan dirseklerde uygulanmıştır. Sonuç olarak tasarlanan dirsek geometrisi için geliştirilmiş P-2 profili, profil sayısı oranı 2.2, profil boyu L_P=0.75m ve hücum açısı olarak α=-5 değerlerine sahiptir. Tasarlanan kesitlerin hepsini içeren tek bir akış hacminden oluşan vaka farklı hız değerleri için Bölüm 4.4'te incelenmiştir. Böylelikle bütün geometrilerin birbirleri ile olan etkileşiminin dahil edildiği analizlerde, test kesiti içerisinde kontrol edilen kriterlerin sağlandığı sonuç sunulmuştur. Ayrıca tünelin ihtiyaç duyduğu maksimum pompa gücü, bu kısımda incelenen maksimum hız olan 15m/s için incelenen vaka üzerinden hesaplanmıştır.
Özet (Çeviri)
In the literature, hydrodynamic design of high speed and closed circuit cavitation tunnel in which hydroacustic, hydrodynamic and cavitation performance are investigated with controlled pressure is an essential research study. Especially, hydrodynamic design of contraction, diffuser and vaned elbows are main parts of the cavitation tunnel that control flow quality inside the test section, and also they directly affect main dimensions of the cavitation tunnel. In this thesis, hydrodynamic design of contraction, diffuser and vaned elbows was done to gain reference knowledge for the cavitation tunnel, which will be brought in our faculty by KATMANSIS (Cavitation Tunnel and Manoeuver Experiment System) project. The tunnel efficiency is determined with no flow separation and minimum energy loss for each part of the tunnel. Particularly, control of minimum reachable cavitation number, turbulence intensity and flow uniformity at all directions outside of the boundary layer inside the test section are the basic design criterions during design stage. The literature investigation about cavitation tunnels and its sections, which were investigated in the thesis, are presented in the first chapter. In the second chapter, general design criterions are given with desired limits in the test section, for instance minimum cavitation number should be around 0.2, flow uniformity should be less than 1% at all directions with respect to the reference flow speed, turbulence intensity should not exceed 1% and minimum boundary layer development should be provided. The contraction geometry, which directly controls flow quality in the test section and takes place just before test section, was investigated with four different parameters. These are contraction ratio, contraction length and contraction wall profile which controlled second derivative of contraction entrance and the position of inflection point. Diffuser was controlled with the expand ratio and diffuser angle to be able to discharge water from the test section smoothly. This section does not only affect length of the tunnel, but also determines the average flow speed in parts of downstream side of diffuser with its expand ratio. Hence, diffuser should be properly designed to minimize total pressure loss of the tunnel. Finally, the vaned elbows, which take place at downstream of diffuser and upstream side of contraction, were designed with profile shape, profile length, attack angle and profile number ratio. These criterions' effects on cavitation tunnel are referred. Design studies were done via using Computational Fluid Dynamics method. In third chapter, theoretical background on CFD was given with its historical progress. Furthermore, the details about finite volume method take place in the same chapter, SIMPLE method for velocity-pressure discirizastion and SST k-ω that chosen as turbulence model. All studied cases' results for the section, which was mentioned in the second chapter, was presented in fourth chapter. Flow speed in test section was set as 10m/s, which is determined as service speed in test section, for all cases at design stage. However, for the cases considered as optimal geometry also analyzed for other two different flow speed, which are 2m/s for low Reynold's Number and 15m/s for maximum desired velocity in test section. First cases were done by studing on contraction ratio which was taken as 5 and 6. Then their effect in test section was indicated. Positive effect of increasing contraction ratio was showed with flow uniformity and turbulence intensity as expected while boundary layer flow separation were occurred around contraction entrance. Thus, contraction ratio 5 was chosen as optimum contraction ratio. Incident pressure change caused adverse pressure gradient with short contraction length, so boundary layer flow separation was generated in the case whose ratio of contraction length to test section height was L_c/h=4.6. Thus, the case with longer contraction length with L_c/h=4.75 gave also good result with no separation. However, there were no longer contraction length since it is not acceptable having thicker boundary layer in test section. It was preferred to derive contraction wall profile from 6th order four-term polynomial. Hereby it is possible to control second derivative of contraction entrance profile as well as inflection point position on contraction. The position of inflection point directly affect minimum value of pressure coefficient in test section, while second derivative of wall profile affects flow quality around contraction entrance. When inflection point gets close to test section, reachable minimum cavitation number was increasing in test section, on the other hand whet it gets close to contraction entrance, boundary layer flow separation started to occur. Thus, it was decided to locate inflection point to (x_c^i)⁄L_c =0.5 with no flow separation and reachable minimum cavitation number. In addition, three different values of second derivative of contraction entrance were analyzed, only d_2=0 was acceptable due to having no flow separation contrary to other values. In chapter 4.2, study on diffuser was examined by controlling two main parameters which are expansion ratio and diffuser angle. Optimum diffuser geometry was designed with minimum pressure loss and diffuser length by controlling the parameters directly bounded with each other. It was observed that geometries with fixed diffuser angle did not give expected result during design stage. Hence, chamfer was defined to corner of sections along the tunnel and it improved the results. According to diffuser length, the results were not enough, so the study continued with stepped diffuser geometry, which was divided into three equal parts along the diffuser, each part of diffuser was controlled with its own individual diffuser angle. Finally, optimum diffuser geometry was designed which has expansion ratio 2.8 and diffuser length 19.5m. Finally, 2D vaned elbow geometries' results were given in Chapter 4.3. Profiles' geometry substantially affects flow in this zone. NACA9410, which was thought as the most probable geometry to direct the passing flow with its shape among all NACA four digit profiles, was analyzed and large flow separation detected at downstream side of profile. Thus, two original profile geometry designed for the tunnel. Furthermore, studies about vaned elbow contained three more parameters for elbow design. These are profile number ratio, profile length and profile attack angle, in order to have minimum pressure losses and provide maximum flow uniformity. Eventually wet surface area is increasing related with increasing profile number and profile length. Different cases were investigated to have minimum pressure loss. Vaned elbows geometry before contraction and after diffuser were design by getting experience in this chapter. So, final values of parameters of vaned elbow geometry are Prototipe-2 profile, 2.2 profile number ratio, which is hypotenuse length to profile number in elbow, profile length L_P=0.75 and attack angle α=5 The result of final case that contains all designed geometry of sections was analyzed in one flow volume for three main speed in Chapter 4.4. Thus, flow in test section was modelled more accurately and flow qualites were reported with including all design geometries' interaction with each other. It is showed that all desired values of criterion can be provided by putting honey cumb geometry before contraction. Moreover, maximum power requirement of the tunnel was calculated according to pressure loss of 15m/s case and empirical calculation for the parts that was not included to flow volume such as lower parts of the tunnel.
Benzer Tezler
- Yüksek hızlı kavitasyon tüneli için impeller dizaynı
Design of an impeller for an high speed cavitation tunnel
ÇAĞATAY SABRİ KÖKSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Gemi Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİN KORKUT
- Sayısal yöntemler kullanarak sualtı araçlarının hidro ve vibroakustiğinin çözümü ve dijital sonar tasarımı
Hydro and vibroacoustical solution of underwater vehicles using numerical methods and digital sonar design
EMRE GÜNGÖR
Doktora
Türkçe
2018
Gemi Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS BEDİİ ÖZDEMİR
- Gemi pervanelerinde kavitasyon ve kavitasyon erozyonu modellemesi
Cavitation and cavitation erosion modeling on marine propellers
ONUR USTA
Doktora
Türkçe
2018
Gemi Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİN KORKUT
- Marine propeller blade structure analysis in ice navigation
Buzda seyir esnasında pervane kanat yapı analizi
AYDIN BOZKURT
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Denizcilikİstanbul Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MELEK ERTOGAN
- Çelik üzerinde titanyum karbür katmanlarının katodik ark FBB temelli yayındırma yöntemi ile üretilmesi
Production of titanium carbides on steel via diffusion based cathodic arc PVD method
ERKAN KAÇAR
Doktora
Türkçe
2022
Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA KAMİL ÜRGEN