Yüksek hızlı kavitasyon tüneli için impeller dizaynı
Design of an impeller for an high speed cavitation tunnel
- Tez No: 445127
- Danışmanlar: PROF. DR. EMİN KORKUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gemi Mühendisliği, Marine Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
Kavitasyon tünelleri genellikle pervanelerin performansını, kavitasyon oluşumunu, gürültü karakteristiklerini ölçmek için kullanılmaktadır ve kapalı çevrim çalışan sistemlerdir. Bunun yanında, test bölümünün büyüklüğüne ve akım hızına bağlı olarak model torpidoların, hidrofoillerin ya da plakaların değişik amaçlı deneyleri için de kullanılabilmektedirler. Kavitasyon tünellerinde suyun hızı, tünelin alt bölümünde yer alan eksenel impellerin devri değiştirilerek kontrol edilmektedir. Tünel içerisinde meydana gelen gürültü, akım ayrılması ve türbülans hadiselerinin önemli kaynaklarından bir tanesi, akış hacmini sirküle etmekle görevli olan impellerdir. Bu durum dikkate alındığında, impeller dizaynına ait hesaplamaların iyi bir kavitasyon tüneli için başlıca araştırma konularından bir tanesi olduğu anlaşılmaktadır. Türk Savaş Gemilerinin Hidroakustik Özelliklerinin İyileştirilmesi Projesi kapsamında, İstanbul Teknik Üniversitesi, Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi bünyesinde büyük ölçekte bir kavitasyon tüneli inşa edilecektir. Bu tez kapsamında, inşa edilecek tünelin projelendirme aşamalarında önemli adımlardan bir tanesi olan impeller dizaynı, uygulamalı olarak detaylı halde incelenmiştir. Bölüm 1'de, kavitasyon tünelleri ve gerçekleştirilen çalışma hakkında literatür araştırmalarına yer verilmiştir. Bölüm 2'de, kavitasyon tüneli bölümlerinin optimizasyonu ve impeller giriş gücünü belirlemek için gerekli enerji kayıpları hesap edilirken kullanılan yöntemler detaylandırılmıştır. İlaveten, eksenel tipte bir impellerin, tünel kriterlerine bağlı olarak gerçekleştirilen hidrodinamik dizayn aşamaları teorik olarak ifade edilmiştir. Hidrodinamik dizaynı gerçekleştirilen impeller, Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD) yöntemi ile incelenmiştir. HAD analizleri teorisi hakkında detaylı bilgiler, Bölüm 3'te sunulmuştur. İlaveten, akış analizlerinde kullanılan sonlu hacimler metodu, hız ve basınç ayrıklaştırılmasının yapıldığı SIMPLE yöntemi ve türbülans modeli olarak seçilen SST k-ω modeli hakkında detaylı bilgiye yer verilmiştir. Bölüm 4 içerisinde gerçekleştirilen sayısal çalışmalar, Bölüm 2 ve 3'te verilen yöntemlerin uygulaması mahiyetindedir. Bu bölümde, kavitasyon tüneli bölümleri üzerinde meydana gelen enerji kayıpları hesap edilmiş, impeller geometrisi oluşturulmuş ve hesaplamalı çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Sonuçlara ilaveten, kanat kesitlerinde kullanılan profil tiplerine ait karakteristik değerlerin elde edilmesi, kanat yüzeylerinin örülme şekli, akış hacmi ve çözüm ağının oluşturulması, ağdan bağımsızlık ve geçerleme çalışmaları ile ilgili detaylara yer verilmiştir. İmpeller geometrisine; akışkan özellikleri, debi, verim, güç, basma yüksekliği değerleri ve bu değerler kullanılarak hesap edilen devir, özgül hız, özgül enerji, kanat sayısı ve diğer dizayn kriterlerine bağlı olarak karar verilmiştir. Hesaplamalar neticesinde elde edilen toplam enerji kaybı, kaynaklara bağlı olarak kabulü gerçekleştirilen verim karakteristikleri ile birlikte değerlendirilerek, impelleri tahrik etmek için ihtiyaç duyulan motor gücü hesap edilmiştir. Tünel içerisinde meydana gelen enerji kayıpları 2, 10 ve 15 m/sn'lik akış hızı değerleri için ayrı ayrı hesap edilmiştir. İmpeller dizayn edilirken hesap edilen bu değerler arasında, maksimum enerji kaybının yaşandığı 15 m/sn'lik akış hızı için elde edilen değer kullanılmıştır. Kavitasyon tüneli genel boyutları ve impellerin yerleştirileceği kesite ait çap değeri bilinmektedir. İmpellerin çapına, nozullu pervanelerde kanat ucu ile duvar arasında bırakılan, pervane çapına göre boyutsuzlaştırılmış mesafe kullanılarak karar verilmiştir. Buna gerekçe olarak, eksenel tipteki impellerlerin nozullu pervaneler ile gösterdikleri çalışma benzerlikleri gösterilmiştir. İmpeller kanat kesitlerinde kullanılacak profillerin son haline, hücum açılarının parametrik olarak değiştirilmesi ile karar verilmiştir. Her bir profilin kanattan bağımsız (2 boyutlu) ve kanat içerisinde (3 boyutlu) sağladıkları kaldırma katsayıları ile bu değerler arasındaki hata oranları hesap edilmiştir. Hücum açılarının değiştirilmesine, kaldırma katsayıları arasındaki farka olan etkisini büyük oranda ya da tamamen kaybedene kadar devam edilmiştir. Kaldırma katsayıları, profillere ait karakteristik değerlerin belirlenmesinin ardından deney verilerinden faydalanarak ampirik yöntemlerin kullanılması ile hesap edilmiştir. Hücum açılarına karar verilmesinin ardından, profillerin sehim hatlarındaki karakteristik değerler göz önünde bulundurularak, kesitlerde kullanılacak dört haneli NACA serilerinin seçimi gerçekleştirilmiştir. Seçilen NACA profillerinin uygunluğu, iki boyutlu HAD analizlerinden elde edilen kaldırma katsayıları ile kontrol edilmiştir. Bulunan değerler, profillerin kanattan bağımsız halde sağladıkları katsayılar ile kıyaslanarak, NACA serilerinin ve hücum açılarının uygunluğuna, hesabı gerçekleştirilen bu iki değer arasındaki farka göre karar verilmiştir. Kanat geometrisi oluşturulurken, toplamda altı adet kesit profili seçilmiştir. Bu profillerde, göbekten kanat ucuna doğru sırasıyla -0.40, 1.75, 1.65, 1.20, 0.85 ve 0.65⁰'lik hücum açıları kullanılmıştır. Dizayn kriterlerine bağlı olarak, profillerin sehim hatları oluşturulmuş ve elde edilen karakteristik değerler incelenerek, göbekten kanat ucuna doğru sırasıyla 9406, 9412, 9410, 6407, 4405 ve 3403 4 haneli NACA serilerinin seçimi gerçekleştirilmiştir. Bu seçim, profiller için karar verilen sehim hatları üzerinde, maksimum sehim, maksimum sehim pozisyonu ve kalınlık yüzdeleri göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmiştir. Tünel üzerinde hesap edilen enerji kayıpları ve dizayn kriterlerine bağlı olarak elde edilen profil tiplerinin ve eğilme açılarının kullanılması ile impellerin hidrodinamik dizaynı üç boyutlu halde tamamlanmıştır. İmpellerin tünel içerisinde yerleştirileceği bölüme ait kesit boyutları dikkate alınarak, analizlerin gerçekleştirileceği akış hacmi modellenmiştir. Ağdan bağımsızlık ve geçerleme çalışmalarında tecrübe edilen çözüm ağı yapısı kullanılarak, impeller analize hazır hale getirilmiştir. Hesaplamalı çalışmalar neticesinde, impellerin devri değiştirilerek her yeni durum için akışkana aktarılan güç değerleri elde edilmiştir. Hesap edilen toplam enerji kayıpları göz önünde bulundurularak, impellerin tünel içerisindeki akış hacmini sirküle etmeye uygun olduğuna karar verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Cavitation tunnels are usually used to measure the performance of marine propellers, formation of cavitation, noise characteristics, etc. and they work as closed loop systems. On the otherhand; they can be used for various tests of model torpedos, hydrofoils or plates, depending on the general dimension of test section and the velocity of flow. Velocity of the water in a cavitation tunnel is controlled by an axial impeller which is located in the bottom part of the tunnel. Main source for the noise within the cavitation tunnels could be flow separation, high turbulence level, cavitation, etc. generated by the impeller which circulates the volume of flow. In order to obtain a good cavitation tunnel characteristics an appropriate impeller design is one of the key issues by taking into account all the above factors. Within the scope of the project called "Cavitation Tunnel and Manoevring Test Systems for Improvements of Hydroacoustic Properties of Turkish Navy Ships, a large-scale cavitation tunnel will be built in the Faculty of Naval Architecture and Ocean Engineering of Istanbul Technical University. At the outset of the study presented in this master's thesis, the aim of the study was specified to design an impeller for the cavitation tunnel, as being one of the crucial steps for the cavitation tunnel to be built. Chapter 1 reviews the state-of-the-art literature studies regarding cavitation tunnels and impeller design. In Chapter 2, the methods used to calculate the energy loss is discussed in details, which is an input power of the axial impeller. Additionaly, according to the tunnel criteria, hydrodynamic design steps of axial type impeller were explained. Hydrodynamically designed axial impeller, have been examined by the use of Computational Fluid Dynamics (CFD) method, Reynolds Averaged Navier Stokes (RANS). RANS (Reynolds Averaged Navier Stokes) equations are time averaged equations for incompressible fluid flow. Reynolds decomposition is the main idea of the equation, whereby an instantaneous quantity is decomposed into its time-averaged and fluctuating quantities. Generating a good mesh configuration is very important to get reliable results. After having prepared a suitably meshed model, the analyse can be run. Required reports can be written during the analysis, reports can be monitored for each iteration step. Residuals can be monitored to have opinion if the solution converges or not. In this study, resistance forces were reported and monitored during the analyses. Stopping criteria is a point that should be mentioned. In order to make less iteration, a stopping criteria can be defined. When the specific number of iteration value converge until the criterion has satisfied, the analysis stops. The detailed information about the methodology of the CFD analysis has been presented in Chapter 3. Moreover, the finite volume method, which was used in the flow analysis and SIMPLE method, which is used to separate speed and pressure were explained along with the SST k-ω model, which was used as the turbulence model. ANSYS Fluent 16.2 was used as the cell centered finite volume solver. Chapter 4 presents numerical studies carried out that are the applications of the methods described in Chapter 2 and Chapter 3. In this chapter, the energy loss in the cavitation tunnel sections were calculated. Geometry of the axial impeller were formed and computational studies were performed. In addition to the results, the profile types used for the section of the impeller, modelling of impeller blade surfaces, flow domain and solution mesh, mesh dependency and validation studies were also given. Geometry of an axial impeller have been decided by taking into consideration the fluid properties, flow rate, efficiency, input power, head of pump, rotational speed, specific speed, specific energy, number of blades and other design criterias. The total energy losses calculated, was evaluated together with the mechanical and hydraulic efficiency characteristics. As a result of all these steps, the engine power needed to satisfy the maximum flow velocity of 15 m/s was calculated. Power requirement of the tunnel was calculated according to energy loss for 2, 10 and 15 m/s velocity cases. Moreover, the hydrodynamic design of the axial impeller was performed based on the calculated energy loss for 15 m/s velocity. General dimensions of the cavitation tunnel and the diameter of the section in which the impeller will be placed, are known. The diameter of the impeller was decided according to the clearance between the blade tip of the propeller and the surface of the duct. The type of profiles, which were used for the impeller blade sections, has been decided by parametric use of the angle of attack based on the calculated lift coefficient values were obtained experimentally for a single profile (2D) and the profile located in the cascade (3D) cases. Difference between these values were also calculated. The angle of attack was varied until to mimimise difference between the lift coefficients. The two lift coeffcients were calculated, using empirical methods. Once the angle of attack has been determined, 4 digit NACA series were selected for the sections. The lift coefficients of the selected profiles were also compared by the results obtained in the 2D CFD analysis. In the computational studies, the same angle of attack values, which were obtained by the empirical methods, were used. A total of 6 different section profiles was selected based on NACA 4 digit series while generating the geometry of the impeller blade. In these profiles, from the hub to the tip of blade, the angle of attack values of -0.40, 1.75, 1.65, 1.20, 0.85 and 0.65 were used respectively. The mean line of profiles were formed according to the design criterion. 4 digit NACA series of 9406, 9412, 9410, 6407, 4405 and 3403 from the hub up to the tip of blade were used, respectively to satisfy the camber values obtained previously. These profiles were decided by considering the position of the maximum camber and thickness. The hydrodynamic design of the axial impeller in 3-Dimensional form has been completed by using the profile types and lean angles, which were obtained according to design criterion and the total energy loss that was calculated based on the geometry of the sections. The impeller was further analysed by using the RANS method and the solution mesh structure of the impeller was generated based on the findings obtained in the mesh dependency and validation study. As a result of the computational studies, the rate of revolution of the impeller has been optimised and the the total energy loss, hence the power values required to circulate the flow were calculated for each velocity condition, ranging from 2 m/sn to 15 m/sn.
Benzer Tezler
- Yüksek hızlı kavitasyon tüneli için daralma, difüzör ve dirsek geometrilerinin hidrodinamik dizaynı
Hydrodynamic design of contraction, diffuser and elbow geometries for a high speed cavitation tunnel
AHMET YUSUF GÜRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Gemi Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. UĞUR ORAL ÜNAL
- Sayısal yöntemler kullanarak sualtı araçlarının hidro ve vibroakustiğinin çözümü ve dijital sonar tasarımı
Hydro and vibroacoustical solution of underwater vehicles using numerical methods and digital sonar design
EMRE GÜNGÖR
Doktora
Türkçe
2018
Gemi Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS BEDİİ ÖZDEMİR
- Gemi pervanelerinde kavitasyon ve kavitasyon erozyonu modellemesi
Cavitation and cavitation erosion modeling on marine propellers
ONUR USTA
Doktora
Türkçe
2018
Gemi Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİN KORKUT
- Marine propeller blade structure analysis in ice navigation
Buzda seyir esnasında pervane kanat yapı analizi
AYDIN BOZKURT
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Denizcilikİstanbul Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MELEK ERTOGAN
- Çelik üzerinde titanyum karbür katmanlarının katodik ark FBB temelli yayındırma yöntemi ile üretilmesi
Production of titanium carbides on steel via diffusion based cathodic arc PVD method
ERKAN KAÇAR
Doktora
Türkçe
2022
Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA KAMİL ÜRGEN