XV - XVI. yüzyıl Osmanlı şairlerinin divanlarında biyografik bilgi: Şair ve eser isimleri
15 - 16th centuries Ottoman poets, diwans biographical information: Poet and names work
- Tez No: 419180
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHİTTİN ELİAÇIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Divân şiiri, Acem şâir isimleri, Farsça edebî eser isimleri, Arapça edebî eser isimleri, XV. yüzyıl Divan Edebiyatı, XVI. yüzyıl Divan Edebiyatı, Diwan poets, The names of the Persian poet, The names of the Persian literary works, Arabic names of literary works, XV. Century Diwan Literature, XVI. Century Diwan Literature
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 211
Özet
Bu yüksek lisans çalışması XV-XVI. yüzyıl Osmanlı şâirlerinden 17 şâirin divânlarında geçen şâir ve eser isimlerinin çeşitli yönlerden incelenmesinden meydana gelmektedir. XV. yüzyıl Divân şâirlerinden Ahmedî, Ahmed-i Dâ?î, Ahmed Paşa, Necâtî Beg, Şeyhî, Vasfî, Bâlî Çelebi ile XVI. yüzyıl Divân şâirlerinden Bâkî, Emrî, Fuzûlî, Hayâlî Bey, Hayretî, Nev?î, Nev?îzâde Atâyî, Şeyhülislam Yahyâ, Taşlıcalı Yahyâ ve Zatî?nin divânları taranmıştır. Bu çalışmada XV-XVI. yüzyılda yaşamış meşhur Divân şâirlerinin divânları incelenmiş, şahıs ve eser isimleri üzerine sistematik bir tarama yapılmıştır. Sözü edilen divânlarda geçen şâir ve eser isimlerinin geçtiği beyitler belirlenmiş ve bu beyitlerdeki isimlerin Divân şâirlerince ne maksatla kullandıkları üzerinde durulmuş, bunlardan hareketle hangi biyografik bilgilere ulaşabileceğimiz tespit edilmeye çalışılmıştır. Amacımız, XV-XVI. asır Osmanlı şâirlerinin biyografilerine ve sanatlarına kısmen ışık tutmaktır. Böylece Osmanlı şiirini temsil eden bir şâirin Fars ve Türk edebiyatçılardan kimleri, ne kadar bildiğini; hangi kaynaklardan beslendiğini kısmen öğrenmiş olacağız. Bunun yanında, Arap ve Fars şâirlerinin isimlerini zikreden Divân şâirlerinin, kimleri ne kadar örnek aldığını, beğendiğini veya yerdiğini, niçin eleştirdiğini tespit etmiş olacağız. Divân şâirleri, birbirlerinin isimlerini zikrederken birçok amaç gütmüşlerdir. Mesela bazıları bu isimleri örnek alma amacıyla anmış ve onları övmüşlerdir. Bu örnek alış şekillerinden nazire, tahmis, tazmin gibi geleneğin izin verdiği usulleri takip etmişlerdir. Bazıları ise çoğunlukla kendilerini onlardan üstün görmüştür. Mesela, Divan şâirlerinden Hayretî, Selmân?dan her vesileyle üstün olduğunu ifade etmiş, kendisiyle onu karşılaştırmıştır. Bazı şâirler de alaylı sözlerle küçümsemiş, kimi zamanda küfre varan ağır sözler sarfederek onu/onları aşağılamıştır. Mesela Ahmedî, Şeyhoğlu?nu 6 kez aşağılama yoluna giderek onu küçümsemiştir. Dolayısıyla şâirler, bu gibi yollarla kendi sanat ve şiir yetkinliğini ortaya koymaya çalışmışlardır.
Özet (Çeviri)
This post graduate license work consisted of examining various aspects of the names of poets and works which were stated in 17 poets? diwans? among the 15th-16th centuries? ottoman poets. The diwan poets of 15th century Ahmedî, Ahmed-i Dâî, Ahmed Paşa, Necâtî Beg, Şeyhî, Vasfî, Bâlî Çelebi and the diwan poets of 16th century Bâkî, Emrî, Fuzûlî, Hayâlî Bey, Hayretî, Nev?î, Nev?îzâde Atâyî, Şeyhülislam Yahyâ, Taşlıcalı Yahyâ ve Zatî?s diwans have been examined In this work diwans of famous diwan poets lived in 15th and 16th centuries have been examined, a systematic scanning have been done upon individual and work names. The couplets consist poet and work names stated in the diwans above-mentioned have been specified and the intended purposes of the names in these couplets by diwan poets have been emphasized, based upon these, which biographic information we would reach has been tried to identify. What our purpose is to enlighten the biographies and arts of 15th and 16th centuries? ottoman poets. Thus, we will partly have learned how well a poet represent ottoman poem knows who the Persian and Turkish men of letters are; from which sources he was supplied. Besides, we will have identified who, how well and why the diwan poets who cited Arabic and Persian poets? names, took as an example, liked or criticized. The diwan poets had a lot of purposes citing each other?s names. For instance, some of them noted their names for taking them as an example and praised them. They followed the paths that tradition let them go, such as nazire, Th, tazmin (Turkish literary art term). Some of them mostly have seen themselves better. For example one of the Diwan?s poets Hayretî implied he was better than Selmân in every aspects and compared himself with him/themMoreover, some poets disgraced them with mocking words and sometimes humiliated using strong language almost swear. For example Ahmedi looked down to Şeyhoğlu by disgracing him 6 times. So, with this kind of ways, poets tried to prove their art and poem competence.
Benzer Tezler
- XVI. yüzyıl siyasi hayatının klasik Türk şiirine etkileri
XVI. classical poetry of Turkish political life the effect of the century
OSMAN TOSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. ATİLLA BATUR
- Ali Şir Nevai'nin Batı Türkçesi divan edebiyatına tesiri (XVI. yüzyıl sonuna kadar)
The influence of Ali Şir Nevai on divan literature of western of Turkish language (until the end of XVI. century)
YUSUF ÇETİNDAĞ
Doktora
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA İSEN
- Enisü'l-Guzzat metin-dizin
Enisü'l-Guzzat text-index
MELTEM AYDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DilbilimYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZAFER ÖNLER
- XVI. yüzyıl kaynaklarına göre Kütahyalı şairler ve Kütahya'da edebi muhit
According to XVI. century resources poets from Kütahya and literary groups in it
ERSEN ERSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. KADİR GÜLER
- XVI- XVII. yüzyıl şuara tezkirelerinde şair sultan ve şehzadelere dair poetik değerlendirmeler
Başlık çevirisi yok
EMİNE FENER İBİŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıArtvin Çoruh ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADNAN UZUN