Türk modernleşmesi ve din-devlet ilişkileri bağlamında kur'an kursu öğreticilerinin yetkeleri ve toplumsal cinsiyet algıları
The perception of authority and gender roles of qur'ani̇c course instructors within the context of turkish modernisation and relations between religion and state
- Tez No: 428804
- Danışmanlar: PROF. DR. MERAL UYSAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet, Ataerkil Pazarlıklar, Türk Modernleşmesi, Dinî alan, Habitus, Kültürel sermaye, Simgesel Sermaye, Kur'an Kursu Öğreticileri, Öğretici Yetkesi, Gender, Patriarchial Bargaining, Turkish Modernization, Religous Field, Habitus, Cultural Capital, Symbolic Capital, Quranic Courses Instrocturs, Instructor's Authority
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitimin Kültürel Temelleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitimin Sosyal ve Tarihi Temelleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 343
Özet
Bu çalışmada, Türk modernleşmesinde kadın imgesi ve tarihsel bağlamda süregelen din politikalarının, din görevlisi ve devlet görevlisi olma vasıflarını bir arada taşıyan kadın Kur'an kursu öğreticilerinin kimliğine yansımaları araştırma konusu edilmiştir. Bu bağlamda araştırma grubundaki öğreticilerin toplumsal cinsiyet algılarının yorumlayıcı bir yaklaşım ve alan araştırması ile ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Araştırmada, Türk modernleşmesinin tarihî seyrinde, din ve devlet arasındaki karşılıklı ilişkinin yapısal bir bütünlük oluşturduğu ve bu yapı içinde kadına ilişkin bir kimlik modelinin de inşa edildiği yaklaşımından hareket edilmiştir. Kuramsal ve tarihsel çerçevenin sağladığı bakış açısıyla bugün yürütülen din politikalarının, kadınların eğitim ve istihdam alanına yansımaları, Kur'an kursu öğreticileri örneğinde analiz edilmiştir. Bu bağlamda Ankara ili metropol ilçeleri Kur'ân kurslarında görev yapan öğreticilerden amaçlı örneklemle seçilen -pilot uygulamalarda gerçekleştirilen görüşmelerle beraber- 40 öğretici ile anlatı tekniğine dayalı bir çalışma yürütülmüştür. Görüşme grubunu oluşturmak amacıyla problem tarama anketi uygulanmıştır. Ayrıca mesleki kıdem, yaş, öğreticinin görev yaptığı kursun bulunduğu semt, başka bir kurumda çalışmış olmak/olmamak gibi kriterler gözetilerek, problem tarama anketinin uygulandığı öğreticilerden gönüllüler ve konuya ilgi duyanlar seçilerek görüşme grubu oluşturulmuştur. Yürütülen nitel çalışmada elde edilen veriler, tematik analize tabi tutulmuştur. Alandan elde edilen veriler, kategorilerin belirlendiği, açık kodlama, kategoriler arası ilişkilerin çözümlendiği eksenel kodlama ve anlatılardan hareketle kategorileri bağlayan birer hikayenin oluşturulduğu seçici kodlama aşamaları takip edilerek analiz edilmiştir. Alan çalışmasından elde edilen verilerin tarihsel ve kuramsal çerçevede analizi, din eğitimi almış ve Kur'an kursu öğreticisi olarak çalışan kadınların, modern ve dindar kadın kimliği ikileminde, sınırlılıkları ve sahip oldukları olanakları bir arada değerlendirme olanağı sunmuştur. Son kertede dinî alanda kadınlar için mevcut olanaklar ve sınırlılıklar değerlendirildiğinde, kadın Kur'an kursu öğreticilerinin toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten bir tutum benimsemedikleri, benimsemiş olanların ise bunu uygulamaya yansıtmadıkları görülmüştür. Ataerkil pazarlıklar kavramsal analitik aracına denk düşen bu tutumun, öğreticilerin hem kamu görevlisi hem din görevlisi olmak dolayısıyla sahip oldukları yetkelerinden, ailede ve eğitim sürecinde içselleştirdikleri kültürel sermayelerinden ve dinî değerlerin kaynaklık ettiği simgesel sermayelerinden kaynaklandığı belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, within the context of Turkish modernisation, it has been aimed that the reflections of ongoing religious politics over the identity of women are to be determined through an interpretive approach and field study. In the research, the starting point was that there was a structural integrity between reciprocal relationships of the state and religion in the historical course of modernisation of Turkey and also within this structure, an identity model for women was aimed at being formed. Via the point of view gained through institutional framework, the religious politics run by the governments today reflecting upon the education and employment of women have been analysed within the samplings of religious Quran course instructors. In this context, a study based on narration technique with 40 instructors working at religious Quran courses has been conducted. The interview group has been determined through social problem solving questionnaire amidst volunteers. The data acquired from the qualitative study has been thematically analysed. The data collected from the field have been analysed via tracking the open coding; axial coding in which the relationships among categories have been resolved, and selective coding in which the narrations / accounts are correlated with categories to form a story The analysis of the data gathered from the field study from historical and theoretical perspectives enabled us to evaluate the limitations and opportunities which the women have who received religious education and who work as instructors in Quran courses within the dilemma of modern and religious identity. In the final analysis when the current opportunities and limitations are taken into account, the women Quran instructors are seen not to have adopted a stance aiming at social gender equality, yet those who adopted such a stance are observed not to have put this into practice. This attitude which is parallel to the analytical tool of conceptual patriarchal bargaining has been determined to have been caused by the authorities they received because of the their position as both being a civil servant and a cleric as well as the cultural capitals they internalised in their educational process and family along with the symbolic capitals from the source of their religious values
Benzer Tezler
- Türk modernleşmesi ve İran (1890-1936)
Turkish modernization and Iran (1890-1936)
CELAL METİN
Doktora
Türkçe
2006
TarihHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MUSTAFA YILMAZ
- A comparative study of religion-state relations in Greece and Turkey: The identity cards controversy
Türkiye ve Yunanistan?da din-devlet ilişkileri karşılaştırması: Kimlik kartı tartışması
ANNA MARİA BEYLUNİOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2009
Kamu Yönetimiİstanbul Bilgi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Bölümü
YRD. DOÇ. DR. İLAY ÖRS ROMAİN
- Hilmi Ziya Ülken'e göre din ve toplum
Religion and society according to Hilmi Ziya Ülken
OZAN AYDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN COŞKUN
- Siyasal ve toplumsal açıdan Türkiye-AB ilişkileri
Turkey and European Union relations from a political and social perspective
ERCAN BALCIOĞLU