Türkiye – Irak ilişkilerini etkileyen faktörler (2003 2013)
Turkey-Iraq relations affecti̇ng factors (2003 2013)
- Tez No: 441109
- Danışmanlar: PROF. DR. TÜREL YILMAZ ŞAHİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Siyasal Bilimler, Political Science
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 214
Özet
Ortadoğu tarih boyunca özellikle bulunduğu coğrafyadan kaynaklı hep dikkatleri üzerine çeken ve sürekli olarak çatışma ve savaşlara sahne olmuştur. ABD'nin Irak'ı işgali ile birlikte tekrar bütün dünyanın dikkatlerini üzerinde topladığı bir bölgede yer alan Türkiye'nin, kuşkusuz daha çok uzun süre birçok sıkıntı ve problemlerle karşı karşıya kalması, Irak ve bölgesinin de bu konuda önemli bir rol oynaması kaçınılmaz bir gerçektir. Türkiye-Irak ilişkileri siyasi, ekonomik, tarihi ve kültürel alandan çok, ortak sınır açısından önemlidir. İki ülke arasındaki ilişkiler kesintiye uğramadı, devamlı bir şekilde gelişti. Musul meselesi ve 1926'da yapılan anlaşma ile sınır meselesi çözüme kavuşturuldu. Böylece ilişkiler olumlu anlamda devam etti. Tarafların anlaşması diplomatik ilişkilerin gelişmesinde etkili oldu. Türkiye'nin stratejik konumu sebebiyle, petrol zengini Irak için Türkiye'nin önemi arttı. Bu nedenle Sovyet tehdidine karşı Türkiye ile Irak arasında ortak bir cephe oluşturuldu. Uluslararası antlaşmalar imzalandı. Fakat 1958'de Irak'ta krallık rejimi yıkılınca ilişkiler kesintiye uğradı. 1958-1968 yılları arasında iç sorunlar nedeniyle Türkiye-Irak ilişkileri duraklama dönemine girdi. Baas Partisi'nin iktidara geçmesi ile birlikte ilişkiler düzeldi. Bu dönemde iki devlet birbirlerini destekledi. Şunu belirtmek gerekir ki bu dönem iki ülke arasındaki ekonomi açısından altın çağ olarak değerlendirildi. En önemli protokol ise taraflar arasında 1973 yılında imzalanan Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı anlaşması oldu. Irak-İran savaşı boyunca Türkiye-Irak arasındaki ticari ilişkiler daha da gelişti. Irak, Türkiye için büyük bir pazar konumuna geldi. Sekiz yıllık savaş süresi boyunca Irak, Türkiye ile tarafsızlığını korudu. Irak'ın 2 Ağustos 1990 tarihinde Kuveyt'i işgali sonucunda Türkiye ile ilişkileri kesintiye uğradı. Körfez Savaşı sırasında Türkiye, Irak'a karşı kurulan koalisyonda yer aldı. ABD'nin 20 Mart 2003 tarihinde Irak'a yaptığı çıkarmada, Türkiye Irak'a karşı kurulan cephede yer almadı. Çünkü Türkiye, sorunun diplomatik yollarla çözülebileceğine inandı. Bu esnada Türkiye, Kuzey Irak'ta bağımsız bir Kürt devletinin kurulmasından endişelendi. Bu nedenle Kürtlerin Kerkük ve Musul'u işgal etmemeleri için elinden geleni yaparak, federal bir yapılanmaya karşı çıktı. Bu kriz döneminde Türkiye, Irak'ın toprak bütünlüğünün korunması politikasını izledi. 2003 yılında Baas rejiminin yıkılması sonucunda Irak'ın yeniden inşa edilmesi için çaba harcadı. Irak'ın güvenliğini sağlayacak bir hükümetin kurulmasını istedi. Irak'ın içinde bulunduğu karışıklık özellikle komşusu Türkiye'yi olumsuz bir şekilde etkiliyordu. Türkiye ile Irak Kürtleri arasındaki bütün anlaşmazlıklara, özellikle de PKK terör örgütünün sınır ihlallerine rağmen; her iki taraf da ekonomik ilişkiler başta olmak üzere diplomatik ilişkiler sürdürmeye devam etti. Netice itibariyle Türkiye ve Irak birbirini tamamlayan iki ülke konumunu korudu. Her iki taraf için de iyi ilişkiler barışın ve huzurun teminatı oldu.
Özet (Çeviri)
Middle East has always attracted the attention from throughout the history and been the scene of conflict and war constantly due to its geography especially. With the US invasion of Iraq, it is an inevitable fact that Turkey which is located in a region where is drawn the attention once again by all the world will face many difficulties and problems for much longer time and Iraq and the region will play an important role in this regard. Turkey-Iraq relations are important in terms of common border rather than political, economic, historical and cultural issues. Relations between two countries were not interrupted; it developed in a continuous manner. Mosul and border issues were solved with the agreement made in 1926. Thus, the relationship continued in a positive manner. The agreement of the parties led to the development of diplomatic relations. Due to Turkey's strategic location, its importance for oil-rich Iraq has increased. Therefore, a common front against the Soviet threat has been created by Iraq and Turkey. International treaties have been signed. However, the relations were interrupted, when the kingdom regime in Iraq collapsed in 1958. Due to internal problems between the years 1958-1968, Turkey-Iraq relations have entered a period of stagnation. The relations improved with the Baath Party taking the power. During this period, the two countries supported each other. It should be noted that this period was considered a golden age in terms of economy between the two countries. The most important protocol between the parties was Kirkuk-Yumurtalık Oil Pipeline agreement signed in 1973. Trade relations between Turkey and Iraq during the Iran-Iraq war were further developed. Iraq has become a big market for Turkey. During the eight-year war, Iraq has maintained its neutrality with Turkey. After Iraq's invasion of Kuwait in 2 August 1990, the relations with Turkey were interrupted. During the Gulf War, Turkey took part in coalitions against Iraq. In the landing of the US troops in Iraq in 20 March 2003, Turkey was not included in the front established against Iraq, because Turkey believed that the problem could be fixed by diplomatic means. Meanwhile, Turkey has concerned about the establishment of an independent Kurdish state in northern Iraq. Therefore, it opposed to a federal structure, by doing its utmost in order not to let the Kurds to occupy Kirkuk and Mosul. During this crisis, Turkey was followed the policy of the protection of Iraq's territorial integrity. In 2003, after the collapse of the Baath regime, it has endeavored to build Iraq again. It asked for a government to be established to ensure Iraq's security. The conflict in Iraq particularly was affecting the neighboring Turkey in a negative way. In spite of all disputes between Turkey and Iraqi Kurds, especially the border violations of PKK terrorist organization; both sides continued to maintain the diplomatic relations, especially the economic relations. As a result, Turkey and Iraq have maintained their position of two countries completing each other. For both sides, good relations became the guarantee of peace and tranquility. I will be glad if I could make even a little contribution into Turkmen-Turkish nations and Iraqi people to which I belong with this study. I owe my thanks for Prof. Dr. Mehmet Emin ÇAĞIRAN who has not refrained to support me and my thesis advisor Prof. Dr. Türel Yılmaz ŞAHİN who patiently instructed and supported me and my instructor Prof. Dr. Cemal KEMAL from Mosul University, during long and intensive thesis study. Also, I thank to my mother, my father, my brothers and all my family who never refrained their supports from me, and my friend Sabriye ÖZDENİZ who has helped me in my studies
Benzer Tezler
- Türkiye ile Körfez ülkeleri arasında dış ticaret ilişkisinin incelenmesi -Çekim modeli yaklaşımı-
An investigation on trade relations between Turkey and Gulf countries - Gravity model approach
OSMAN ERK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
EkonometriGalatasaray Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA BURAK GÜRBÜZ
- 11 Eylül sonrası Türkiye-Irak ilişkilerini etkileyen paradigmalar
The paradigms that affect on Turkey-Iraq relations after 11 September
AYAD NAJAT ARAB ARAB
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Uluslararası İlişkilerAkdeniz ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DURMUŞ ALİ KOLTUK
- 2003 sonrası Türk-İran ilişkileri
Türkish-Iranian relations after 2003
RİDHA HUSSEIN RIDHA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ŞAHİN
- IRAQI-Turkish relations 1990-2014
Irak-Türkiye ilişkileri 1990-2014
ABDULRAZZAQ RABEEA AHMED
Doktora
İngilizce
2017
Uluslararası İlişkilerYıldırım Beyazıt ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA SITKI BİLGİN
- Interregional Relations: Perspectives on the Summit of South American-Arab Countries 'New' patterns of engagement
Bölgelerarasi ilişkiler: Güney Amerika - Arap Ülkeleri zirvesindeki 'Yeni' angajman yapısı perspektifleri
MARSHA MARİE HALL
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiOrtadoğu Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİHA BENLİ ALTUNIŞIK
DOÇ. DR. DERYA GÖÇER AKDER