Türkiye, İran, Azerbaycan, Alaçuval ve Mafraş desenlerinin irdelenmesi ve yorumu
The research on pattern in elaborated sacks and bedding bags in Turkey, İran and Azerbaijan
- Tez No: 441664
- Danışmanlar: PROF. ŞERİFE ATLIHAN
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 294
Özet
Göçebeler sürekli göç halinde oldukları için çeşitli saklama eşyalarına ihtiyaç duyarlar. Yörüklerde saklama dokumaları arasında alaçuval ve mafraşlar has bir yere sahiptiler. Göçebelerde günlük kullanılmayan örtüler, giysi ve değerli eşyaların alaçuval ve mafraşlarda saklandığı bilinir. Üç boyutlu olan mafraş, İran'da göçebelik hayatını devam eden ve yarı yerleşik Türk kökenli Şahsevenler, Kaşkay, Afşar gibi topluluklar, göçebe Kürtler, Farsça konuşan Bahtiyari ve Lorlar, Azerbaycan göçebeleri ve Doğu Anadolu özellikle Kuzeydoğu Anadolu Kürtleri, alaçuval ise Orta Asya, İran, Azerbaycan ve Anadolu göçebeleri ve yarı yerleşik toplumlar, özellikle Türkler tarafından dokunmaktadır. Araştırma kapsamında yer alan ülkelerde alaçuval ve mafraş farklı telaffuzla edilmektedir. Mafraş, coğrafi bölgelere göre“mafraş”,“mafrac”,“maşraf”,“fermeş”,“merfec”olarak telaffuz edilirken; alaçuval ise desenlerine, renklerine ve kullanım alanına göre“güzüngü çuval”,“dolaşık asmalı çuval”,“aklı kıvrımlı çuval”,“çakmak nakışlı çuval”“kırkbudak”,“alyanak”,“kızılala”,“zülüflü”,“göklü”,“kızıl çuval”,“esvab çuvalı”,“çamaşır çuvalı”,“gelin çuvalı”,“farda çuval”,“kilitli çuval”, vb. telaffuz edilmektedir. iii Alaçuval ve mafraş motiflerine bakıldığı zaman geometrik olduğu gözlenmektedir. Baklavalar, eşkenardörtgenler, altıgenler, sekizgenler, çengeller, sitilize edilmiş bitkisel (yaprak, çiçek, meyve), geometrik haline getirilmiş hayvan ve kuş figürleri (kartal, tavus, kuş, yılan vb.) olarak kullanılan motiflerdir. Desen düzenlemesi bakımından üç ülkede ortak olarak genelde motifler yatay şeritli ve diyagonal şekilde yerleştirilmiştir. Bununla birlikte Anadolu alaçuvallarında dikey şeritli, Şahseven mafraşlarında madalyonlu ve tekrar eden motifler dikkat çekmektedir. Malzeme halkın kendi beslediği koyun, keçi, yün ve kılından geleneksel yöntemlerle elde edilir. Bunun yanısıra tarama, bükme ve eğireme de bölgelerde göçebelerin kendileri tarafından yapılmaktadır. Teknik olarak düz dokuma tekniğinden; ilikli ve iliksiz kilim, atkı takviyeli (zili ve cicim), sumak tercih edilir. Bununla beraber İran'ın Türkmen ve Afşar aşiretlerinde halı tekniği ve Kaşkay toplumunda“çerh”denilen alternatif atkı takviyeli de uygulanmaktadır. Üç ülkede tespit edilen alaçuval ve mafraşlarda kırmızı, mavi, sarı, kahverengi, yeşil ve beyaz en çok kullanılan renklerdir. Renk düzeni bakımından diğer dokumalardaki renk sıralamaları (yatay, dikey, diyagonal) hemen alaçuval ve mafraşlarda da gözlenmektedir. İncelenen eski örneklerde doğal boya ve yakın zamanlara ait olanların bazılarında sentetik boya kullanıldığı tespit edilmiştir. Tezgah çeşitleri; Yatay ve dikey olmak üzere iki çeşittir. Eğirme, tarama, bükme aletleri de bölgelere göre küçük farklılıklar göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Nomads need various storage items because they are always on the move. For nomads, the elaborated sacks and bedding bag are unique among the storage weaving items. These items are used to store daily unused bedspreads, clothes and precious things. Three-dimensional bedding bag is weaved by communities who still continue to nomadic life and semi-nomadic originally Turk communities in Iran as Shahseven, Qashqai, Afshar, and also by Kurd nomadic population, or by Persian speaking Bakhtiyari and Lors, also by the Azerbaijan nomads and Eastern Anatolia region especially Northeast Anatolia Kurds. But elaborated sacks is weaved by the Middle Asia, Iran, Azerbaijan and Anatolia nomadic and semi nomadic communities, especially weaved by the Turk communities. Elaborated sacks and bedding bag are called differently in the countries included in this study, based on geographic region differentiations, bedding bag pronounced as“mafrash”,“mafraj”,“mashraf”,“fermesh”,“merfej”while elaborated sacks based on pattern, color and functional areas are pronounced as“güzüngü çuval”(= special name),“dolaşık asmalı çuval”(= entwined hanging sack),“aklı kıvrımlı çuval”(= sack with white hook),“çakmak nakışlı çuval”(= star designed sack),“kırkbudak”(= forty fresh),“alyanak”(= reddish cheek),“kızılala”(= red designed sack),“zülüflü”(= with lovelock),“göklü”(= with blue),“kızıl çuval”(= reddish cheek),“esvab çuvalı”(= garment sack), v“çamaşır çuvalı”(= sack for storing cloth),“gelin çuvalı”(= bride sack),“farda çuval”(= sack is woven in kilim technique),“kilitli çuval”(= sack with lock). When we look at elaborated sacks and bedding bag motifs, geometric motifs are observed. Diamond, rhomb, hexagons, octagons, hooks, stylized vegetable (leaf, flower, and fruit), brought into geometric figures animals and birds (Eagle, peacock, birds, snake, etc.) are used as motifs. In terms of design composition as a common factor in three countries, motifs are usually placed horizontally and diagonally striped. However, vertical stripes in Anatolia elaborated sacks, medallion and repetitive pattern are noteworthy in Shahseven bedding bag. Needed materials are obtained from people's sheep, goats, wool and hair which are prepared via traditional methods. Combing, twisting and spinning are done by nomads themselves in the region. Technically, the flat weaving technique; slit tapestry, supplementary weft (“zili”and“cicim”) and weft wrapping (soumak) are preferred. However, in Iran's Turkmen and Afshar tribes pile weaving and in Qashqai tribe, alternative supplementary weft (“çerh”) are applied. The most commonly used colors of elaborated sacks and bedding bag are detected in three countries are red, blue, yellow, brown, green and white. From the colour composition point of view, the colour composition in other weavings (horizontally, vertically, diagonally) are also seen in elaborated sacks and bedding bag. It is determined that the natural dyes in investigated old samples and synthetic dyes in some of recent samples are used. Loom types: There are two types, including horizontal and vertical. Spining, combing, twisting tools also show little differences according to region.
Benzer Tezler
- Türkiye'nin enerji ihtiyacını kardeş cumhuriyetler yerine Rusya ve İran'dan temin etmesinin nedenleri
The reasons why Turkey acquires energy needs from Russia and İran instead of allycountry republics
GÜLNAZ ECE KESİCİ
- Kuşak ve Yol'da dört ülke: Çin-Türkiye-İran-Azerbaycan
Belt and Road in four countries: China-Turkey-Iran-Azerbaijan
FATİH UYAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Kamu YönetimiKapadokya ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CAN ULUSOY
- 'Türkiye – Iğdır' ve İran – 'Batı Azerbaycan' domates genotiplerinin morfolojik ve moleküler karakterizasyonu
Assessment of genetic diversity in tomato landraces of Turkey-Iğdır and Iran-West Azarbaijan using morphological and molecular markers
MASHHID HENAREH ESHGEHSOU
Doktora
Türkçe
2016
ZiraatAtatürk ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATİLLA DURSUN
DOÇ. DR. BABAK ABDOLLAHI MANDOULAKANI
- İran'ın kuzeybatısı (Azerbaycan) ve Doğu Anadolu depremselliğinin incelenmesi ve karşılaştırılması
Investigation and comparison of the seismicity of Northwest İran (Azerbaijan) and East Anatolia
TOHİD MALEKZADE
Doktora
Türkçe
2007
Deprem MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BERKAN ECEVİTOĞLU