Petrology and geochronology of the igneous rocks from the çangaldağ metamorphic complex and the çangaldağ pluton (central pontides, Turkey)
Çangaldağ metamorfik kompleksi ve çangaldağ plutonu (orta pontitler, Türkiye) içerisindeki magmatik kayaçların petrolojisi ve jeokronolojisi
- Tez No: 442337
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET CEMAL GÖNCÜOĞLU, DOÇ. DR. KAAN SAYIT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 282
Özet
Türkiye'nin kuzeyinde bulunan Orta Pontid Yapısal Kompleksi (OPYK); İstanbul-Zonguldak ve Sakarya Tektonik Birlikleri arasında yer alan birtakım metamorfik okyanusal birimleri içermekte ve üstüste binmiş bir yapısal kompleksi oluşturmaktadır. Çangaldağ Metamorfik Kompleksi ve Çangaldağ Plutonunu içeren Çangaldağ Kompleksi bu birimin bir üyesi olup, Kastamonu-Boyabat Tersiyer havzası'nın kuzeyinde 30 km uzunluğunda ve 15 km genişliğindeki D-B yönlü bir magmatik kuşağı oluşturmaktadır. Çangaldağ Metamorfik Kompleksi genellikle felsikten mafik'e değişen komposizyona sahip, çeşitli derecede deformasyona ve metamorfizmaya uğramış magmatik kayaçlardan oluşmaktadır. Ana volkanik litolojiler sedimanlar ile birlikte bulunan bazalt, tüf, diyabaz, andezit ve riyodasitten oluşmaktadır. Mafik ve ortaç metavolkanik kayaçlar alb+akt+klr+ep mineral birlikteliğinin gösterdiği üzere genellikle yeşilşist fasiyesi metamorfizmasına maruz kalmışlardır. Felsik fazlar ise ince taneli matriks tarafından çevrelenmiş kuvars ve feldispat fenokristleri ile blastoporfiritik doku göstermektedir. Jeokimyasal olarak tüm volkanik kayaçlar LREE'lerin HFSE'lere göre zenginleşmesi ile dalma-batma ilişkili magmaların tipik özelliklerini sergilemektedir. Üç farklı metariyodasit örneğinden elde edilen zirkonlar üzerindeki LA-ICP-MS U-Pb yaşlandırma sonuçları 156 ± 3 My ve 176 ± 6 My arasında değişen Orta-Jura yaşları vermektedir. Ek olarak, aynı zirkon minerallerindeki 'in-situ' ilksel 176Hf/177Hf oranları (0.28281 ± 0.00003 ve 0.28276 ± 0.00003 arasında) 538 ve 678 My'ları arasındaki TTM model yaşlarına karşılık gelmekte ve bu sonuç Kadomiyen yay magmatizmasından etkilenmiş bir tüketilmiş mantonun kısmi ergimesine işaret etmektedir. Bu tür Kadomiyen magmatizmasının izleri genellikle Gondwana kökenli tektonik birliklerde gözlenmektedir. Çangaldağ Kompleksi'nin kuzeydoğusunda yeralan Çangaldağ Plutonu doğrultu atımlı bir fay ile Çangaldağ Metamorfik Komplesine bağlanmaktdır. Bu pluton genellikle metamorfik olmayan diyorit, dasit porfiri ve az oranda granitik kayaçlardan oluşmaktadır. Diyoritik kayaçlar, dasit porfiriler tarafından çevrelenmekte ve kompleksin zonlu (felsik halkalı mafik çekirdek) yapısına işaret etmektedir. Jeokimyasal olarak ise bu plutondaki çeşitli kayaç türleri kalk-alkalen özellik sergilemekte ve Nb tüketilmesi ile birlikle LILE/HFSE zenginleşmesi göstererek volkanik yay magmatiklerine benzemektedir. Elde edilen veriler öncelikle amfibolitik bir kaynağın kısmi ergimesi ile türemeyi işaret etmektedir. Diyoritler ve dasit porfiriler I-tipi granitlerin jeokimyasal karakteristiklerini sunarken, granitik kayaçlar S-tipi granitlerinin tipik özelliklerini göstermektedir. Dasit porfiri ve granit örneklerindeki zirkonların LA-ICP-MS U-Pb metotu ile yaşlandırılması sırasıyla 161 ± 6 My ve 170 ± 2 My yaşlarını vernektedir. Ek olarak, 'in-situ' ilksel 176Hf/177Hf oranları dasit porfiri ve granit için sırasıyla 0.28276 ± 0.00003 ve 0.28213 ± 0.00002 şeklindedir. Bu sonuçlar kayaçların yitim ile modifiye edilmiş manto kaynağının karışımı ile bir kıtasal yay sistemi içerisinde türetildiğini desteklemektedir. TTM model yaşları 674 ve 1512 My arasında olup, Çangaldağ Plutonunu oluşturan magmatizmanın, Gondwana kökenli tektonik birliklerde yaygın olarak gözlenen Neoproterozoyik/Mesoproterozoyik yaşlı kıtasal kayaçların kısmi ergimesi ile oluşabileceğine işaret etmektedir. Tüm jeokimyasal ve jeokronolojik veriler Orta-Jura dönemi boyunca Pontid-içi okyanusun içerisinde yeralan ve bu okyanus kapanması ile oluşan bir ada yayı (Çangaldağ Metamorfik Kompleksi) ve kıtasal yay (Çangaldağ Plutonu) sisteminin varlığını doğrulamaktadır.
Özet (Çeviri)
The Central Pontide Structural Complex (CPSC) in northern Turkey forms an imbricated unit that consists of a number of variable metamorphic oceanic assemblages between the Istanbul-Zonguldak and Sakarya Composite terranes. The Çangaldağ Complex comprising the Çangaldağ Metamorphic Complex and the Çangaldağ Pluton is one of the members of this body and occurs as an E-W trending 30 km long and 15 km wide belt to the north of the Kastamonu-Boyabat Tertiary basin. The Çangaldağ Metamorphic Complex consists predominantly of variably deformed and metamorphosed igneous rocks ranging from felsic to mafic in composition. The main volcanic lithologies are basalt, tuff, diabase, andesite and rhyodacite associated with sediments. The mafic and intermediate volcanic rocks were mainly subjected to greenschist facies metamorphism as evidenced by the assemblage of alb+act+chl+ep. The felsic phases exhibit blastoporphyritic textures with musc+ alb+ chl as the metamorphic parageneses. Geochemically, all metavolcanic rocks display the typical features of subduction-related magmas as evidenced by variable enrichment in LREE over HFSE. LA-ICP-MS U-Pb geochronological data from zircons of three different meta-rhyodacite samples yield Middle Jurassic ages between 156 ± 3 Ma and 176 ± 6 Ma. Additionally, in-situ 176Hf/177Hf initial ratios (between 0.28281 ± 0.00003 and 0.28276 ± 0.00003) on the same zircons correspond to TDM model ages between 538 and 678 Ma, which suggest partial melting of a depleted mantle, affected by the Cadomian arc magmatism. This Cadomian signature is common in Gondwana-derived terranes. The Çangaldağ Pluton to the northeast of the Çangaldağ Complex is bounded by a strike-slip fault towards the Çangaldağ Metamorphic Complex. The pluton comprises non-metamorphic diorite, dacite porphyry, and lesser amount of granitic rocks. The dioritic rocks are surrounded by dacite porphyries, which indicate a zoned nature (mafic core with felsic rim) of the complex. Geochemically, various rock types from this pluton exhibit calc-alkaline features and are akin to volcanic arc magmatics displaying LILE/HFSE enrichment coupled with Nb depletion. The available data from the pluton suggest derivation primarily from partial melting of an amphibolitic source. The diorites and dacite porphyries exhibit geochemical features of I-type granites, whereas the granitic rocks show typical features of S-type granites. LA-ICP-MS U-Pb dating of zircons from dacite porphyry and granite samples yielded ages of 161 ± 6 Ma and 170 ± 2 Ma, respectively. Corresponding in-situ 176Hf/177Hf initial ratios are 0.28276 ± 0.00003 and 0.28213 ± 0.00002 for the dacite porphyry and granite, respectively. These results support their generation in a marginal arc system with the involvement of a subduction-modified mantle source. TDM model ages vary between 674 and 1512 Ma and suggest that the Çangaldağ Pluton magmatism has formed by partial melting of Neoproterozoic/Mesoproterozoic crustal rocks, which are common in Gondwana-derived terranes. Overall the geochemical and geochronological data confirm the presence of an island-arc (Çangaldağ Metamorphic Complex) and a continental-arc (Çangaldağ Pluton) system during the Middle Jurassic period formed by the partial closing within the Intra-Pontide Ocean.
Benzer Tezler
- Istranca zonu güneydoğu kesiminin (Büyükçekmece-Çatalca) jeolojisi ve tektonik evrimi
Geology and tectonic evolution of the southeastern part of the Istranca zone (Büyükçekmece-Çatalca)
CHIMEGDARI MUNKHCHIMEG
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSAK YILMAZ
PROF. DR. NAMIK AYSAL
- Yükselen (Konya) bölgesi volkanik kayaçlarının petrografisi, jeokimyası ve petrolojisi
Petrography, geochemistry and petrology of the volcanic rocks in the yukselen (Konya) area
GÜLİN GENÇOĞLU KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Jeoloji MühendisliğiSelçuk ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN KURT
- Büyükorhan-Geynik (Bursa) civarında mostra veren adakitik porfiri dayklarının petrolojisi ve jeokronolojisi
Petrology and geochronology of adakitic porphry dikes outcroping around Buyukorhan-Geynik (Bursa)
MERVE YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAFAK ALTUNKAYNAK
- Camaş ve Ahmetli (Fatsa- Ordu) plutonlarının petrolojisi ve jeokronolojisi
Petrology and geochronology of Camas and Ahmetli (Fatsa-Ordu) plutons
AYŞE BAMYA MERTTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Jeoloji MühendisliğiRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN KARSLI
- Devrekani (Kastamonu, Türkiye) metamorfitlerinin petrokimyası, petrolojisi ve jeokronolojisi
Petrochemistry, petrology and geochronology of the devrekani (Kastamonu, Turkey) metamorphics
MEHMET ALİ GÜCER
Doktora
Türkçe
2014
Jeoloji MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ARSLAN