Ta'rîfât, hudûd ve mustalahât Kitâbiyâtında tefsir ve Kur'ân ilimleri terimleri
The terms of tafsir and Qur'ani̇c sciences in the literature of 'Ta'ri̇fat', 'Hudud' and 'Mustalahat'
- Tez No: 454649
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULHAMİT BİRIŞIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Din, Linguistics, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 252
Özet
İslam ulemâsı, dini ilimlerdeki her bir alana dair özel bir literatürün oluşmasına binaen alanlarla ilgili terimleri tanımlama ve açıklama gayreti içerisine girerek ta'rîfat, hudûd ve mustalahât türü eserler vücuda getirmişlerdir. Ancak söz konusu eserler daha çok fıkıh, hadis, kelam, tasavvuf vs. gibi alanlara yoğunlaşırken tefsir ilmine dair terimler ihmal edilmiştir. Klasik ve modern dönem tefsir ilminin terimlerini ve bunların tanımlarını içeren kapsamlı müstakil bir çalışma bulunmamaktadır. Oysa İslâm te'lîf tarihine bakıldığında Seyyid Şerif Cürcânî'nin et-Ta'rîfât'ı gibi genel, 'Alî b. 'İsâ er-Rummânî'nin el-Hudûd fî'n-nahv adlı eseri gibi özel nitelikli ta'rîfat, hudûd ve mustalahât türü eserlerin olduğu görülür. İslam te'lîf tarihinde yer alan zengin ta'rîfât, hudûd ve mustalahât kitâbiyâtına rağmen tefsir ilminin terimlerine ve tanımlarına dair tam teşekküllü bir eserin bulunmaması bu alanda kapsamlı bir çalışmanın yapılmasını gerekli kılmaktadır. Alandaki boşluğa dikkat çekme saikiyle ele alınan bu çalışma, genel nitelikli ta'rîfât, hudûd ve mustalahât kitâbiyâtından olan Câbir b. Hayyân'ın Kitâbu'l-hudûd'unda, Muhammed Hârizmî'nin Mefâtihu'l-'ulûm'unda, İbn Fûrek'in el-Hudûd fî'l-usûl'unda, Seyyid Şerif Cürcânî'nin et-Ta'rîfât'ında, İbn Kemâl Paşa'nın et-Ta'rîfât'ında, 'Abdurrauf el-Münâvî'nin et-Tevkîf 'alâ mühimmâti't-te'ârîf'inde, Ebü'l-Bekâ el-Kefevî'nin el-Külliyât'ında ve Tehânevî'nin, Keşşâfu ıstılâhâti'l-fünûn'unda tefsir ve Kur'ân ilimleri terimlerini tespit etmeyi hedeflemektedir. Çalışmada, İslâmî ilimlerin terminolojisini oluşturan tek bir ilmi sahayla sınırlı ta'rîfat, hudûd ve mustalahât eserleri, ta'rîf, had ve mustalaha dair kavramsal çerçevenin izâhı, İslâmî ilimlerin ta'rîf, had anlayışları, genel nitelikli ta'rîfât, hudûd ve mustalahât kitâbiyâtının ve klasikle modern dönemde tefsir ilminin terimlerine dair yapılan çalışmaların metotları, tanıtımları ve Kur'ân çerçevesinde şer'î anlamın özellikleri üzerinde durulmaktadır. Terim tasnîfine dair bir teori ortaya konulmakta, tefsir ilminin terimleri aslî, tâlî/fer'î ve diğer ilimlerle müşterek kullanılan aslî terimler olmak üzere üçlü bir tasnîfe tabi tutulmaktadır. Tefsir ilminin aslî terimlerinden 10, tâli/fer'î terimlerinden 13 ve müşterek aslî terimlerinden 10 olmak üzere 33 terim, ilgili eserlerin izâhlarına göre değerlendirilmektedir. Tefsir ilminin terimlerini tespite dair metot olarak en kapsamlı 'ulûmu'l-Kur'ân kitâbiyâtından olan Zerkeşî'nin el-Burhân'ı, Süyûtî'nin el-İtkân'ı ve İbn 'Akîle'nin ez-Ziyâde ve'l-ihsân'ı esas alınmaktadır. İlgili kitapların tüm verileri mülahaza edildiğinde, ele alınan terimlerle ilgili tanım ve açıklamaların kimi zaman yeterli düzeyde olduğu; ancak çoğu zaman da yetersiz ve yüzeysel olduğu görülmektedir. Ayrıca“şer'i anlam”ın“terim anlam”ile özdeşleştirilerek kullanılmış olması, Kur'ân çerçevesinde terim anlamın varlığını mümkün kılmaktadır. Çalışmada, İslâmî ilimlerin terminolojisini oluşturan tek bir ilmi sahayla sınırlı ta'rîfat, hudûd ve mustalahât eserleri, ta'rîf-had ve mustalaha dair kavramsal çerçevenin izâhı, İslâmî ilimlerin ta'rîf, had anlayışları, genel nitelikli ta'rîfât, hudûd ve mustalahât kitâbiyâtının ve klasikle modern dönemde Tefsir ilminin terimlerine dair yapılan çalışmaların metotları, tanıtımları ve Kur'ân çerçevesinde şer'î anlamın özellikleri üzerinde durulmaktadır. Terim tasnîfine dair bir teori ortaya konulmakta, Tefsir ilminin terimleri aslî, tâlî/fer'î ve diğer ilimlerle müşterek kullanılan aslî terimler olmak üzere üçlü bir tasnîfe tabi tutulmaktadır. Tefsir ilminin aslî terimlerinden 10, tâli/fer'î terimlerinden 13 ve müşterek aslî terimlerinden 10 olmak üzere 33 terim, ilgili eserlerin izâhlarına göre değerlendirilmektedir. Tefsir ilminin terimlerini tespite dair metot olarak en kapsamlı 'ulûmu'l-kur'ân kitâbiyâtından olan Zerkeşî'nin el-Burhân'ı, Süyûtî'nin el-İtkân'ı ve İbn 'Akîle'nin ez-Ziyâde ve'l-ihsân'ı esas alınmaktadır. İlgili kitapların tüm verileri mülahaza edildiğinde, ele alınan terimlerden bazısının tanımlama ve açıklamada yeterli, çok azının ise yetersiz olduğu ve Kur'ân çerçevesinde terim anlamın imkânı görülmektedir.
Özet (Çeviri)
When looked at the history of Islamic sciences, we will see a rich collection that studied many terms, some of them focus on the terminology of all Islamic sciences and some of them deal with only one scientific area in the form of ta'rîfât, hudûd and mustalahât. It is rarely seen or experienced to find a complete and proficient study containing tafsir terms and its definitions written in classical and modern age. For instance, while et-Ta'rîfât by Seyyid Sherif Jurjani has a general nature, el-Hudûd fî'n-nahv by 'Ali b. Isa er-Rummânî is related with only one science. Thus, this study has aimed to find the terms of tafsir and Quranic Sciences in certain books from ta'rîfât, hudûd and mustalahât literature such as Kitâbu'l-Hudûd by Câbir b. Hayyân; Mefâtihu'l-'ulûm by Muhammed Hârizmî; el-Hudûd fî'l-usûl by Ibn Fûrek; et-Ta'rîfât by Ibn Kemâl Paşa; et-Tevkîf 'alâ mühimmâti't-te'ârîf by Abdu'r-Rauf el-Munâvî; el-Kulliyât by Ebü'l-Bekâ el-Kefevî and Keşşâfu ıstılâhâti'l-funûn by Thânevî. In this study, besides comments and some scientific terms in Quran, the following subjects such as; ta'rîfat, hudûd and mustalahât literature and its panorama and its outline concerning ta'rîf, hadd and mustalahât, how ta'rîf is perceived according to Islamic Sciences, studied methods carried out during classical and modern ages as to ta'rîfât, hudûd ve mustalahât bibliography and the meaning of canonical meaning within the framework of Quran have also been explained in detail. A theory has been introduced regarding term classification and these terminology has been divided into three groups as aslî, tâlî/fer'î and other aslî common terms used with other sciences. The total number of the terms studied by taking the bibliographical explanation is 33, 10 of them is from terms of Tafsir science, 13 from aslî tâli/fer'î terms and 10 from common aslî terms. The method used while determining the terms of tafsir is based on Zarkashi's el-Burhân, Suyuti's el-Itqân'ı and Ibn 'Aqila's az-Ziyâda wa'l-ihsân', which are the most comprehensive ulum al-Quran books. When all data of terminology books are considered, it is seen that some of the terms can be explained sufficiently by the help of definition, but some of them need to be explained and can only be defined as given in Quran. Moreover, using“canonical meaning”same as“term meaning”makes latter one to be likely within frame of Quran. In this study, besides comments and some scientific terms in Qur'an, the following subjects such as ta'rîfat, hudûd and mustalahât literature and its panorama and its outline concerning ta'rîf-had and mustalahat, how ta'rîf is perceived according to Islamic Sciences, study methods carried out during classical and modern ages as to ta'rîfât, hudûd ve mustalahât bibliography and the meaning of canonical meaning within the framework of Qoran have also been explained in detail. A theory has been introduced regarding terim classification and these terminology has been divided into three groups as aslî, tâlî/fer'î and other aslî common terms used with other sciences. The total number of the terms studied by taking the bibliographical explanation is 33, 10 of them is from terms of Interpretation science, 13 from aslî tâli/fer'î terms and 10 from common aslî terms. The method used while determining the terms of Interpretation is based on Zarkashi's el-Burhân, Suyuti's el-Itqân'ı and Ibn 'Aqila's az-Ziyâda wa'l-ihsân', which are the most comprehensive uloom al-Qur'ân books. When all data of terminology books are considered, it is seen that some of the terms can ve explained by satisfactorily by the help of defination, while some terms need explanationand can only be defined as given in Qur'an.
Benzer Tezler
- Muhtasar Ta'Rîfât-ı Sarfiye ve Nahviye-i Arabiye isimli eserin Türkiye Türkçesine aktarılması ve incelenmesi
An adapting the book called Mukhtasar Ta'rîfât-ı Sarfiya wa Nahwiya-i Arabiya into contemporary Turkish and its study
ABULIKEMU SALAMU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Dilbilimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OSMAN YILMAZ
- Sayyid Sharif Jurjani's understanding of prophet: The example of Şerhu'l- Mevâkif
Seyyid Şerîf Cürcânî'nin Nübüvvet anlayışı: Şerhu'l-Mevâkıf örneği
ŞEYMA FERŞATOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN BİÇER
- İsmâil Hakkı Bursevî'nin 'Risâleyü'l-Hazarâti'l-Hamsi'l-İlâhiyye' ve 'el-İnsânü'l-Kâmil' adlı eseri (metin- İnceleme)
The work of art 'Risâletü'l-Hazarâti'l-Hamsi'l-İlâhiyye' and 'el-İnsânü'l-Kâmil' With İsmâil Hakkı Bursevî
ELİF SÖYLEYİCİ DEDELER
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİMMET KONUR
- حاشية على شرح الدردير لتحفة الإخوان في علم البيانللإمام أحمد بن محمد الصاوي(ت 1241ه)دراسة وتحقيق
Şeyh Ahmed b. Muhammed es-Sâvî'nin (ö. 1241) 'Şerhu'd-derdîr li tuhfeti'l-ihvân fî ilmi'l-beyân' adlı eser üzerine yaptığı haşiyenin tahkik ve incelemesi
MOHAMMED ABDULKAREEM YOUSIF AL-AMERI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ARİF GEZER
- Oktay Rifat şiirinde anlam ekonomisi
The economy of sense in oktay Rifat's poetry
YÜCE AYDOĞAN
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıBoğaziçi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EROL KÖROĞLU