Dombayova grabeni (Dinar, Batı Anadolu) pliyosen çökellerinin palinolojik verilere dayalı paleovejetasyonel ve paleoiklimsel incelenmesi
Paleovegetational and paleoclimatic analyses of pliocene sediments of Dinar Dombayova graben based on palynological data (Dinar, Western Anatolia)
- Tez No: 456901
- Danışmanlar: PROF. DR. CEMAL TUNOĞLU, PROF. DR. FUNDA AKGÜN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
Bu çalışmada Afyonkarahisar'ın Dinar ilçesi dahilinde yer alan Dombayova Grabeni'ndeki Pliyosen yaşlı kömür içeren istiflerin palinoflora ve ostrakod faunasına dayalı paleoiklim ve paleoortam yorumları yapılmıştır. Graben içerisinde iki ayrı noktadan örnek alınmıştır. Bunlar grabenin doğu kenarında yer alan Erken Pliyosen (MN 14) yaşlı Akçaköy kesiti ve grabenin ortasında yer alan Pliyosen yaşlı D-97 sondajıdır. Akçaköy kesiti beş metre uzunluğunda göl-akarsu ortamında çökelmiş bir istif ile temsil edilmektedir. İncelemeler sonunda 29 tür ve 47 cinsi içeren 82 palinomorf taksası tanımlanmıştır.İstif içinde tanımlanan palinoloji topluluğu, angiosperm (% 76,8) ve gymnosperm polenlerinden (% 12,1), pteridophyta sporlarından (% 2,43) ve tatlı-su alglerinden (% 8,67) oluşmaktadır. Akçaköy kömürlerinden tanımlanan ağaçsıl taksa, baskın karışık mezofitik orman elemanları (yaprak döken Quercus, Cedrus, Cathaya, Tsuga, Picea, Podocarpidites), ikincil seyrek akarsu kenarı elemanları (Taxodium/Glyptostrobus, Alnus, Salix, Carya, Ulmus) ve bunlara eşlik eden otsul taksa bolluğu (Poaceae, Chenopodiaceae/Amaranthaceae, Asteraceae-Tubuliflorea tip) ile tanımlanır. Palinolojik analiz sonuçları, su kenarı bitki topluluğunun (Sparganium, Cyperaceae:Carex/Cladium) ayrıca önemli ağırlıkta olduğunu göstermektedir. Bunlara ek olarak kesitte göreceli olarak yüksek bolluk gösteren Stigmozygodites, Tetraporina, Spirogyra, Botryococcus braunii, Sigmopollis laevigatoides, Sigmopollis sp., Sigmopollis punctatus gibi tatlısu fitoplankton topluluğu da bulunmaktadır. Yarı-sayısal analiz sonuçları Akçaköy istifinin ılıman iklim koşullarında çökeldiğini göstermektedir. Grabenin ortasında yer alan 320 metre kalınlıktaki D-97 sondajı, kömür ve silttaşı-çamurtaşı ardalanmasından oluşmaktadır. İncelemeler sonucunda 19 aile, 61 cins ve 12 tür tanımlanmıştır. Tanımlanan taksonların %64'ü angiosperm (%21 ağaçsıl, %43 otsul), %11'i gymnosperm, %6'sı pteridophyta ve %19'u tatlısu alglerine aittir. D-97 sondajı boyunca baskın olan topluluk otsul bitkiler ve çalılardır. Cyperaceae, Poaceae, Asteraceae, Chenopodiaceae/Amaranthaceae yüzdesi en yüksek olan elemanlardır. D-97 sondajı NAP/AP (Otsul/Ağaçsıl) oranı Akçaköy ile karşılaştırıldığında bu oranın yüksek olduğu göze çarpar. Bu farklılık, sedimantasyon sırasında açık alanlarda, daha serin ve karasal koşulların varolmasının sonucu olabilir. D-97 içerisinde yer alan alan ağaçsıl taksa düşük bolluk göstermesine karşın, göze çarpan bir vejetasyon dinamiğine sahiptir. Yüksek rakım elemanları (Abies, Picea) ve Cupressaceae sadece kesitin erken döneminde yer almaktadır. Orta rakım elemanları (Cedrus, Sciadopitys, Tsuga, Cathaya) ve mezotermik elemanlar (Carpinus orientalis, Ostrya, Juglans, Acer, yaprak döken Quercus, Populus, Alnus, Salix, Carya, Pterocarya, Ulmus) kesit boyunca ritmik olarak ortaya çıkmaktadırlar. Bu çevrimsellik istifteki nemli dönemlere işaret ediyor olabilir. Palinomorf sayısındaki değişimler ayrıca çökelme sırasında ortamın tektonik ve iklimsel süreçlerden oldukça etkilendiğini ortaya koymaktadır. Sonuçlar, vejetasyon dinamiklerinin, paleoiklim ve paleoekolojik koşullardaki değişimler ile birlikte, birkaç farklı fazdan geçtiğini göstermektedir. D-97 sondajı örneklerinde yüksek oranlarda bolluk gösteren tatlısu algleri mevcuttur. Bu algler: Sigmopollis laevigatoides, Ovoidites minoris, Tetraporina, Ovoidites elongatus, Ovodites gracilis'tir. Akçaköy çökellerine nazaran daha fazla bolluk gösteren tatlı su fitoplanktonları derin olmayan ve oksijen bakımından zengin bir ortamı işaret eder. D-97 sondajı içerisindeki uygun seviyelerden alınan 18 adet ostrakod örneği içinde 7 cinse ait 8 tür tanımlanmıştır: Zonocypris membranae, Heterocypris sp., Prionocypris zenkeri, Candona angulata, Candona neglecta, Ilyocypris bradyi, Darwinula stevensoni ve Amplocypris sp. Bu formlara dayanarak çökelme sırasında sığ, nispeten soğuk sucul bir ortam olduğunu söylemek mümkündür.
Özet (Çeviri)
Paleoclimatic and paleoenvironmental reconstructions based on palynofloras and ostracod faunas are made from Pliocene coal bearing sedimentary sequences of Dombayova Graben-Afyonkarahisar within this study. Two different localities are sampled in the graben. These are: Early Pliocene (MN 14) Akçaköy section located at the eastern margin of the graben and Pliocene core D-97 located at the center of the graben. Akçaköy section is represented by five meters thick sedimentary succession deposited in lacustrine and fluvial environments. The analysis reveal 82 palynomorphs including 29 species, 47 genus. The palynological assemblage contains angiosperms (76,8%), gymnosperms (12,1%), pteridophytes (2,43%) and fresh-water algae (8,67%). Arboreal taxa defined from Akçaköy coals is predominantly characterized by mixed mesophytic forest (deciduous Quercus, Cedrus, Cathaya, Tsuga, Picea, Podocarpidites) and rare riparian forest elements (Taxodium/Glyptostrobus, Alnus, Salix, Carya, Ulmus) accompanied by dominant herbaceous taxa (Poaceae, Chenopodiaceae/Amaranthaceae, Asteraceae-Tubuliflorae type). Results of pollen analysis also reveal the important role of aquatic taxa (Sparganium, Cyperaceae:Carex/Cladium). In addition, the section involves relatively high abundance of non-pollen palynomorphs (NPP) such as Stigmozygodites, Tetraporina, Spirogyra, Botryococcus braunii, Sigmopollis laevigatoides, Sigmopollis sp., Sigmopollis punctatus. Semi-quantitative analysis indicates presence of warm temperate climatic conditions during deposition of Akçaköy section. The D-97 core, located at the center of the graben, is 320 meters long, and it has a 90 meter thick coal and siltstone-mudstone alternations. According to the palynological analysis 19 families, 61 genus and 12 species are identified. The identified elements consist of: 64% angiosperm (21% arboreal, 43% non-arboreal), 11% gymnosperm, 6% pteridophyta and 19% NPP. The fossil palynoflora of core D-97 are predominated by herbs and shrubs. Cyperaceae, Poaceae, Asteraceae, Chenopodiaceae/Amaranthaceae are the most dominant elements. NAP/AP (non-arboreal/arboreal plants) ratio is very high compared to Akçaköy section indicating the availability of more open landscapes, which may have been the result of cooler and more continental conditions of that time interval. The arboreal taxa of D-97 core, despite its low abundance, has notable vegetational dynamic. High-altitude elements (Abies, Picea) and Cupressaceae appear only at the early phase of the section. Mid-altitude elements (Cedrus, Sciadopitys, Tsuga, Cathaya) and mesothermic elements (Carpinus orientalis, Ostrya, Juglans, Acer, deciduous Quercus, Populus, Alnus, Salix, Carya, Pterocarya, Ulmus) appear rhythmically throughout the section. This cyclicity may indicate the presence of humid phases within the sequence. Fluctuations in the abundance of palynomorphs also reveal that environment has been tectonically and climatically disturbed at the time of deposition. Results show that the vegetation dynamics passed through several phases, in conjuction with changes in paleoclimate and paleoecological conditions. D-97 core also includes high abundance of NPPs. These are: Sigmopollis laevigatoides, Ovoidites minoris, Tetraporina, Ovoidites elongatus, Ovodites gracilis. The abundance of NPPs in D-97 core is higher than that of Akçaköy samples indicating a shallow and oxygen rich water body. 18 Ostracoda samples are taken from the appropriate levels of D-97 core. Ostracoda analysis revealed presence of 7 genus ans 8 species. These forms are: Zonocypris membranae, Heterocypris sp., Prionocypris zenkeri, Candona angulata, Candona neglecta, Ilyocypris bradyi, Darwinula stevensoni ve Amplocypris sp. Based on the identified forms, it is possible to say that during the time of deposition a shallow and relatively cold aquatic environment existed.
Benzer Tezler
- Afyonkarahisar-Dinar Dombayova kömür sahasının tektono-stratigrafik olarak incelenmesi, saha içindeki linyit depolarının jeolojik gelişimi ve rezerv olanakları
Tectono-stratigraphic investigation of Afyonkarahisar-Dinar-Dombayova coalsite and geological development and reserve potential of lignite deposits in the area
KEMAL PEKKIYICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Jeoloji MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜLVİ CAN ÜNLÜGENÇ
- Isparta büklümünde sığ odaklı depremlerin sismik moment tensör ile analizi
The anaylsis of shallow focused earthquakes occured in Isparta angle with seismic moment tensor
HİLAL ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Jeofizik MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAKİR ŞAHİN
- Dombayova (Dinar, Afyonkarahisar) linyitlerinin jeolojik konumu, kimyasal, mineralojik ve petrografik özellikleri
Geological setting, chemical, mineralogical and petrographical properties of dombayova lignites, (Dinar, Afyonkarahi̇sar)
YILMAZ BULUT
Doktora
Türkçe
2023
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İHSAN KARAYİĞİT
- Neotectonic characteristics and seismicity of the dombayova graben
Dombayova grabeni'nin neotektonik özellikleri ve depremselliği
A. ARDA ÖZACAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2001
Jeoloji MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ KOÇYİĞİT