Geri Dön

Zamansallığın mimaride karşılığı: Ayasofya örneği

Temporality in architecture: Hagia Sophia

PDF İndir

  1. Tez No: 467690
  2. Yazar: YÜKSEL BURÇİN NUR
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. YASEMEN ÖZER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2017
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 243

Özet

Birçok uygarlık ve kültüre ev sahipliği yapmış olan İstanbul, uzun ve önemli bir geçmişe sahiptir. Ortaçağ döneminde, İstanbul Vatikan'dan daha güçlü ve önemli bir kent olarak algılanmıştır. Jeopolitik konumu nedeniyle, kent dünya tarihinde izler bırakmış iki medeniyetin –Osmanlı ve Bizans İmparatorluğu- başkenti olmuştur. Bu iki medeniyetin kentte bıraktıkları ve kentin ilgi odağı olmasını sağlayan mimari ve sembolik yapılar ise, tüm toplumların hafızasında yer etmiştir. Savaşlar, toplum içi isyanlar ve doğal afetler, kentin ve toplumların belleğinde yer etmiş yapıların zarar görmesine neden olmuştur. Her yıkım sonrasında, farklı toplumlar tarafından kent ve içindeki simgesel yapılar restore edilerek ayakta tutulmaya çalışılmıştır. Yapılan müdahale, mimari eklemeler ve restorasyon çalışmaları ile bir yapının uzun yıllar boyunca ayakta tutulmaya çalışılması, sanat eseri ve tarihi eser olarak ifade edilebilecek mimari bir yapıya karşı toplumun tavrını göstermektedir. Bu tavır sayesinde, yapının hafıza mekanı olarak algılandığı ve kent ile birlikte simgeleştiği kabul edilmektedir. Kentin en önemli simgesel yapısı olan ve ilk açılış tarihi 360 olarak bilinen Ayasofya, Bizans Kralının kilisesinden, Osmanlı Sultanın camisine, son olarak da Türkiye'nin en önemli müzelerinden birine dönüşmüştür. Ayasofya, günümüze kadar iyi korunarak ayakta kalan en erken tarihli yapıdır. Aynı topraklar üzerinde geçmişte yapılan tapınaklar sayesinde, toprağın kutsallığı ile hafıza mekanı olarak algılanmaya yapımından önce başlanmıştır. Bizans İmparatorları ve Osmanlı Sultanlarının zaman içinde yaptırdığı mimari eklemeler, restorasyon çalışmaları ile Ayasofya, kendisinin ve çevresinin değişmesine tanıklık eden ve anıları biriktiren bir yapıdır. Bu nedenle de, Ayasofya'yı ölümsüz yapı olarak tanımlamak doğru olacaktır. Ölümsüzlük, zaman kavramının dışındadır ama aynı zamanda, zamanın etkisinin yansımasıdır. Ölümsüzlük zamana karşı direnmekle ilişkilidir. Geçmişten bugüne kadar gelen ve değeri geçen zamanla birlikte artan bir yapının, gelecekte de değeri ve varlığı devam edecektir. Yapım aşamasında oluşan hafıza olgusu, yapının konumuyla birlikte tarihte tanıklık ettiği olaylar, benimsenerek yapıyı ayakta tutmak için yapılan restorasyon çalışmaları ile mimari eklemeler ve tüm dünyaya ait bir miras olarak algılanmasıyla güçlenmiştir. Soyut olan hafıza olgusunun, zamansallık ve ölümsüzlük kavramları çerçevesinde mimari bir yapıda somutlaşmasını Ayasofya örneği üzerinde inceleyerek ortaya koymak tezin temel amacını oluşturmaktadır. Çalışma, üç temel aşama ve sonuçtan oluşmaktadır. İlk aşamada, zaman kavramı altında hafıza mekanı, estetik, algı ve tavır kavramları tanımlanmakta ve Ayasofya'nın efsaneleri, tarihi ve Ayasofya üzerinde yapılan tartışmalar ile düşünceler incelenmektedir. İkinci aşamada, Ayasofya'nın konumu, yakın çevresindeki yapılar ve referans olduğu yapılar irdelenmiştir. Üçüncü aşamada, işlev değişimleri referans alınarak mimari özellikleri, restorasyon çalışmaları, mimari eklemeler hakkında bilgi verilmektedir. Sonuç aşamasında ise, zamansallık tablosu oluşturulmuştur ve mimari çizimlerle birlikte bir yapının geçmiş, şimdi ve gelecekte yer ettiği bellek ile zamanın etkisi açıklanmaya, ölümsüzlük ve zamansallığın mimari de karşılığı bulunmaya çalışılmaktadır. Bir yapının sadece kendisinin değil, yakın çevresiyle birlikte ele alınması gerekliliği ve kentin simgesel yapılar çevresinde şekillenmiş olduğu düşüncesinden yola çıkarak, yakın çevresi zamansallık bakış açısıyla tarihi haritalarla günümüz haritalarını karşılaştırarak incelenmektedir.

Özet (Çeviri)

Istanbul, having hosted many civilizations and cultures, has a long and important past. Istanbul was perceived to be a city more important than the Vatican during the Middle Ages. Due to its geopolitical locations, the city has been the capital of two civilizations—Ottoman and Byzantine Empires—which left their traces in the world history. Architectural and symbolic monuments built by these civilizations made an impression in all communities making the city a center of attraction. After each and every damages caused by wars, civil strifes, and natural disasters, maximum effort has been made to restore these symbolic buildings. Society's attitude toward to a piece of art or an architectural construction defined as historical artifact and is shown in interventions, architectural supplementations and restorations to buildings to keep them alive. As a result of this attitude, it is accepted that buildings are perceived as a place of memory and symbolized along with the city. Society's attitude toward to a piece of art or an architectural construction defined as historical artifact and is shown in interventions, architectural supplementations and restorations to buildings to keep them alive. It is the oldest one among the well-protected buildings of the city. Hagia Sophia began to be perceived as a place of memory even before its construction since there were also other temples constructed in the same land previously. With architectural additions requested by Byzantine emperors and Ottoman sultans, restorations; Hagia Sophia had become a monument witnessing its own changes as well as its surroundings while collecting memories. Accordingly, Hagia Sophia can be described as an immortal building. Immortality is out of time notion, however it is a reflection of time effects as well. Immortality is about resisting to time. Any construction from the past which appreciates as time passes will also exist in the future preserving its value. The building has been strengthened with the memory phenomenon formed during construction, incidents that the building witnessed in its location, restorations, architectural supplementations and the perception of the world heritage. The main purpose of this thesis is to show how an intangible concept as memory concretizes in an architectural structure, within the context of immortality and time concepts, by examining Hagia Sophia. Research subject to the presentation consists of three main stages and conclusion. In the first stage; the memory place under time concept, esthetic, perception and attitude concepts are described and legends on Hagia Sophia, its history, discussions and considerations about Hagia Sophia are examined. In the second section, Hagia Sophia's location, close surroundings and other buildings that taken Hagia Sophia as reference are examined. In the third section, information on architectural specialties, restoration works and architectural supplementations is provided based its functional changes. In conclusion, temporality chart is formed while explaining the effects of time on a construction's presence in past, present and future memories as well as attempting to find the meaning of temporality in architecture. Following the consideration stating a building should be evaluated with its surroundings rather than itself alone, Hagia Sophia's surroundings are studied by comparing historical and current maps from the temporality point of view.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    483398

    Doğu kültüründe zaman algısının mekan biçimlenişine etkisi

    The effect of time perception on the formation of space in eastern culture

    ZEYNEL DÜNDAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Güzel SanatlarHacettepe Üniversitesi

    İç Mimarlık Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. EMRE DEMİREL

  2. Tez No

    887105

    Those are neglected within the framework of anthropocene and their revival on architecture as a new understanding of the aesthetics

    Antroposen çerçevesinde göz ardı edilenler ve yeni bir estetik anlayışı olarak mimarlık çerçevesinde yeniden ele alınmaları

    BUKET SAMANCI

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ELMİRA AYŞE GÜR

  3. Tez No

    909009

    Crafting wooden-framed bioplastic composite panels through a diy materials design approach

    Kendin-yap malzeme tasarımı yaklaşımıyla ahşap çerçeveli biyoplastik kompozit panellerin üretimi

    DENİZ TÜMERDEM

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilişim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. LEMAN FİGEN GÜL

  4. Tez No

    666768

    Curating contemporary miniature: Aesthetics of temporality and gender politics

    Güncel minyatürü kürate etmek: Zamansallığın ve cinsiyeti politikalarının estetiği

    HÜLYA GÜLCE ÖZKARA

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Sanat Tarihiİstanbul Bilgi Üniversitesi

    Kültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BEGÜM ÖZDEN FIRAT

  5. Tez No

    565501

    Architectural object's potential truth and architectural event

    Mimarlık nesnesi için olası hakikat ve mimari olay

    ŞAFAK CUDİ İNCE

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    MimarlıkYeditepe Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ SEMA KARAGÜLER

Geri Dön