Asya Şaman müzik ritüellerindeki ritim aletlerinin tarihi kökenleri ve kültürel özellikleri
Historical roots and the cultural aspects of the rhythm equipments in Asian Shaman musical rituals
- Tez No: 469409
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULVAHAP KARA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Sanat Tarihi, Tarih, Music, Art History, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Türk Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 276
Özet
Kökeni eski çağlara kadar giden, dünyanın birçok bölgesinde görülen ve en saf haliyle Sibirya'da devam eden şamanizm, 20. yüzyıldan itibaren farklı disiplinler arasında araştırma konusu olmuştur. Dinleri etkilemiş ve etkilenmiş olan bu inanç sistemi bünyesinde birçok kod barındırmaktadır. Tanrıların ve insanların nereden geldikleri, evrenin yaratılışıyla ilgili mitlerin bu inancın içinde yer alması, onun mitolojik sistem içinde de yer almasını sağlamıştır. Şaman öğretileri ise şamanlar aracılığıyla nesilden nesile aktarılmıştır. Bu bilgiler şamanlık yetisinin kazanılması, hastalıkların tedavi edilmesi, mevsim ritüellerinin düzenlenmesi, büyü ve efsun yapma, avın bol olmasını sağlama ve kurbanları Tanrılara ulaştırma gibi ayinlerde şamanlarca sürekli işlenmiş ve özellikleri bu sayede korunabilmiştir. Ayinlerin başkahramanı kadın ve erkek şamanlar, tek kişilik tiyatral sahneyi andıran ritüellerini dua, müzik ve dans eşliğinde icra etmişlerdir. Başlık, eldiven, ayakkabı ve maske gibi bölümlerden oluşan ve birçok simgeyi üzerinde barındıran“elbise, asa, ayna, yay”gibi malzemeler yanında“davul, çıngırak, marakas, flüt, kopuz, çene kopuzu, vızıldak”gibi çeşitli enstrümanlar kullanmışlardır. Bu enstrümanlardan davul ve davul türleri daha çok tercih edilmiştir. İlk örneklerine Orta Asya kaya resimleri ve Avrupalı seyyahların gravürlerinde rastlanan davulun, yapımından kullanım aşamasına kadar Tanrılar etkili olduğu için ona kutsallık atfedilmiştir. Ayinlerde bazen tek başına, bazen de birden çok enstrüman eşliğinde kullanılmıştır. Şekilleri ve isimleri bölgeden bölgeye farklılıklar göstersede şamanı transa sokması, kötü ruhları korkutması ve içine toplaması, şamanı diğer dünyalara götüren bir vasıta aracı olması gibi özellikleriyle kullanım amacı hep aynı olmuştur. Ancak davulun çok kullanılmadığı, İslam'ın etkili olduğu Orta Asya kam ayinleriyle, şamanizmden bazı izler taşıyan bagşı, ozan ve aşıklık geleneklerinde ise daha çok“kılkopuz, dutar, dombıra”gibi telli ve yaylı enstrümanlar tercih edilmiştir. Uzak Doğu, Avustralya, Amerika ve Afrikalı şamanlar ise davul yanında birçok geleneksel esntrüman kullandıkları görülmüştür. Bu bağlamda şamanizmin görüldüğü bölgelerin ortak özelliklerinden biri müzik ve ayinlerde kullanılan enstrümanlar olmuştur. ANAHTAR KELİMELER: Şamanizm, Mitoloji, Ayin, Dans, Müzik, Davul, Kılkopuz
Özet (Çeviri)
Shamanism, which is a subject whose origins can be found even in prehistoric periods, can be seen in different parts of the world and in nowadays still continues to exist in its purest form in Siberia. It has been a research subject between different disciplines in the 20th century. This belief system which influenced many religions (and it was also influenced by them) has many different codes in its constitution. By involving the myths of the creation of the universe and the existence of men and gods, this belief involved itself to the mythological system. Shaman teachings were transferred from one generation to another by the shamans. These informations were processed and reserved their speciality through gaining the shaman abilities, curing diseases, arranging seasonal rituals, practising sorcery, making sure that the hunt is prosperous and the transportation of the sacrifices to the gods. Men and women shamans, the protagonists of the rituals, performed their rituals with praying, music and dancing, overall which resembled a theatrical scene. They used a dress that consists of a helmet, gloves, shoes and a mask and completed it with props like wands, mirrors. Apart from the looks, they used a variety of instruments like drums, rattles, maracas, flutes, lutes and jaw knobs. Among these instruments, different kinds of drums were the most preferred ones. The first examples of drums were found in the rock drawings of Middle East and the engravings of European pilgrims and since the gods were involved from making to usage, the drums were considered as blessed. It was used in the rituals sometimes on its own and sometimes with other instruments. Although the drums may have different names and shapes in different territories, it has specialities such as making the shaman experience a trance, frightening the evil spirits and gather them in itself and a transportation that takes the shaman into different worlds. Within this content, the purpose of using the drums remained the same. However, in the shaman, bagşı, bard and amorousness traditions which were efficient in Middle East where there was an influence of Islam, instruments like kılkopuz, dutar and dombıra were mostly chosen to be used. Shamans from Far East, Australia, America and Africa used many different instruments along with the drum. In this content, one the mutual characteristics of the territories in which shamanism were practiced is music and the instruments that were used during the rituals. KEYWORDS: Shamanism, Mythology, Ritual, Dance, Music, Drum, Kılkopuz
Benzer Tezler
- Türkiye'de Neo-Şamanik ritüeller ve müzik
Neo-Shamanic rituals and music in Turkey
SULTAN BİLGET GÜÇLÜER
Doktora
Türkçe
2024
MüzikANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİMüzikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDAR ERKAN
- Kültür tarihi içinde müzikle tedavi ve Edirne Sultan II.Bayezid Darüşşifası
Treatment with music in cultural history and Edirne Sultan Bayezid II Hospital
ENVER ŞENGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Sanat TarihiTrakya ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZKAN ERTUĞRUL
- Kahramanmaraş-Afşin yöresi âşıklık geleneği
The tradition of minstrelsy in the Kahramanmaraş-Afşin region
MÜJDE TAŞCI
- Dünya'da müzik terapi tarihi ve eğitimi
History and education of music therapy in the world
GONCA KAYIM