Yörüklerde mekân kavramının sürdürülebilir kriterler açısından değerlendirilmesi: Isparta örneği
Evaluating the concept of space in nomadic communities with criterion of sustainability: The case study of Isparta
- Tez No: 470820
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SIDIKA ÇETİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 315
Özet
Mimarlık; bir toplumun sahip olduğu alışkanlıkların, geleneklerin ve yaşam tarzının bir yansıması olmasının yanı sıra, toplumsal değerleri ve yaşam tarzını şekillendirmek için kullanılan bir araçtır. Günümüzde içinde bulunduğu çevre ve kültüre gün geçtikçe yabancılaşan ve oluşturdukları mimari ile özünden kopan yapay çevreler ve toplumlar oluşmaktadır. Belirlenen bu sorunsal doğrultusunda insanlar geçmişe ve yerel olana yönelmektedirler. Sürdürülebilirlik kavramı da bu anlayış çerçevesinde, yereli ve doğayı inceleyip, belirli sürdürülebilirlik parametreleri doğrultusunda günümüz çağdaş yapılarına ilham verme ve adapte edilebilme konusunda kullanıcı beklentileri ile yeniden yorumlamayı kapsamaktadır. Bu anlayışlardan yola çıkılarak belirlenen çalışma ile köklü ve yaşayan bir kültüre sahip Yörük toplumları, yaşam tarzları ve mekân anlayışları incelenmiştir. Böylece toplum, kültür ve mekân anlayışını kapsayan sürdürülebilir mimari ara kesitinde bir analiz çalışması ortaya koyulmuştur. İlk bölümde, tez çalışmasının kavramsal çerçevesini oluşturan bileşenler ve alt bileşenler olmak üzere ana çatkısı belirlenerek amaç, kapsam ve yöntemi hakkında detaylı bir açıklama yapılmıştır. İkinci bölümde, tez konusu ve kapsamı ile ilgili çalışmalara dair kapsamlı bir literatür özeti sunulmuştur. Kavramsal altyapı bölümü olan üçüncü bölümde Yörük kültürü ve Sürdürülebilirlik kavramları detaylı şekilde irdelenmiştir. Bu bölümde ilk ana kavram olan konargöçer yaşam tarzına sahip Yörüklere dair sosyokültürel ve tarihi değerleri ile kültürlerinin yansımalarının görüldüğü mekânlarına ilişkin detaylı bir bölüm oluşturulmuştur. Çalışmadaki bir diğer ana kavram olan sürdürülebilirlik kavramı da çevresel kriterler ve tasarım kriterleri alt başlıklarında kavramsal altyapı bölümünde anlatılmıştır. Alan çalışmasının yapıldığı dördüncü bölümde Isparta sınırlarında ve göç yolu aksları üzerinde bulunan yazlak ve kışlak olmak üzere 7 yerleşim belirlenerek sosyokültürel analiz ve sürdürülebilirlik analizleri yapılmıştır. Sosyokültürel analizde yerleşimlerdeki Yörük gruplarına dair detaylı tarihi, kültürel ve sosyolojik bilgiler ve alanda yapılan birer bir görüşmeler ile elde edilen sözlü ve görsel veriler çakıştırılarak sosyokültürel değerler ortaya koyulmuştur. Sürdürülebilirlik analizi bölümünde ise çevresel analizler ile coğrafi ve yerleşimlerin genel özellikleri irdelenirken tasarımsal analizde yerleşimler üst ölçekten detay ölçeğine kadar analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda beşinci bölümde farklı göç aksları üzerindeki farklı yazlak ve kışlak yerleşimlerinde bulunan yaşama mekânlarına dair sürdürülebilirlik kritirerleri doğrultusunda elde edilen bulgular ortaya koyulmuştur. Yörüklerin yaşadığı mekânların üst ölçekten detaya kadar geçmişte yaşam alanlarıyla ilişkilendirilerek günümüzdeki durumları ve tipolojik çeşitlilikleri belirlenmiştir. Son bölümde ise Isparta'da yaşayan yarıgöçerlerin mekânsal analizlerinde elde edilen bulgular doğrultusunda sonuçlar ortaya koyulmuştur. Bu araştırmada, Yörük kültürünün önemli parametrelerinden olan konargöçer yaşam tarzı ve bu yaşam tarzının dönemsel olarak yaşanılan mekânlara etkisi detaylı şekilde irdelenerek günümüz önemli tartışma ve araştırma konularından olan sürdürülebilirlik kavramı ile ilişkilendirilmiştir. Uzun yıllar göçer hayat sürmüş Yörüklerin mekân anlayışını ve kültürleriyle olan ilişkileri, artık günümüzde yarıgöçer olarak sürdürdükleri yaşam tarzlarının paralelinde mekân anlayışlarının geçirdiği değişim ve dönüşüm evreleri irdelenmiştir. Isparta ilinde yaşayan yarıgöçerlerin günümüzde de kültürlerinin yansımalarının mekânlarında görülebildiği doğaya ve yerele olan bağlılıklarının hâlen devam ettiği ve özlerini korumaya çalıştıkları gözlenmiştir. Çalışma; geçmişin ve şimdinin kayıt altına alınıp literatüre kazandırılması sayesinde gelecek mimarlık çalışmaları için kapsamlı bir rol model olma özelliği taşımaktadır. Isparta özelinde Yörük kültürünün mekânlara etkisinin sürdürülebilir mimari kriterleri açısından irdelenmesine dair ışık tutacak bu çalışma ile literatürde Yörük kültürüne ilişkin mimari, tarihi, sosyolojik ve antropolojik belgelendirilme özelliği sayesinde kuramsal ve uygulamalı araştırmalara yol göstereceği düşünülmektedir. Isparta'daki Yörük göç yolları üzerinde bulunan yazlak ve kışlak mekânlarında Yörük kültürünün izlerini takip ederek geleceğin önemli mimarlık kavramı olan sürdürülebilir mimari bağlamında gelecek tasarımlara ve çalışmalara yön verebilmesi ve Yörük kültürünün sürdürülebilmesi için daha sonraki çalışmalara bir altlık olması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
Architecture not only reflects a community's habits, traditions, and lifestyle, it also shapes social values and social lifestyle. Today, there is the emergence of artificial spaces and communities that are alienated to their environment and culture and distant from their core values by the architecture they create. Due to this problem, people are attracted to the past and to the local. The concept of sustainability includes the examination of the local and nature and reinterprets them considering the expectations of users with the aim of inspiring and adapting modern structures to sustainability parameters. These approaches are included in the starting point of this study that was intended to examine the lifestyle and spatial understanding of Yoruk communities (Turkish nomads in Anatolia), who have a longstanding and living culture. Thus, this study conducted an analysis of society, culture, spatial understanding, and sustainable architecture. The first part will determine the main structure of the study in components and subcomponents that form its conceptual frame and comprehensively explain its objective, scope and methodology. The second part will provide an extensive review of the relevant literature, including the studies that are related to its subject. The third part will analyze the concepts of Yoruk culture and sustainability in detail. This very detailed conceptual background describes the Yoruk's nomadic lifestyle, their sociocultural and historical values and the spaces that reflect their culture. The concept of sustainability will be explained in this conceptual background section under the sub-headings of environmental criteria and design criteria. The fourth part includes the field study. The researcher has determined seven residences (including both summer and winter quarters), and conducted sociocultural and sustainability analyses for these places. In the sociocultural analysis, the researcher has placed the comprehensive information about the history, culture, and sociology of Yoruk groups in a superposition against the verbal and visual data collected from the interviews that were held in the field and revealed sociocultural values. In the sustainability analysis section, the study examined the general characteristics of geography and the residences through environmental analyses. In addition, the residences were analyzed from the large scale to the details in the design analysis section. Based on the analyses, the fifth part presented the findings that were obtained from different living spaces in different summer and winter quarters located in a variety of migration axes based on sustainability criteria. The researcher has also determined the current statuses and typological diversity of the places where Yoruks reside by correlating them to their past living spaces from the large scale to the details. The final part will provide the study results with the assistance of findings that were obtained from the spatial analyses of the half-nomads in Isparta, Turkey. This study examined the nomadic lifestyle, which is an important parameter of Yoruk culture, as well as the effect of this lifestyle on temporary dwellings, and correlated them to the concept of sustainability, which is one of today's most important discussion and research subjects. The study also analyzed the relation of the Yoruks, who have had a nomadic lifestyle for ages, with their spatial understanding and culture, and the change and evolution stages of their spatial understanding considering their now-half nomadic lifestyle. The researcher observed that the half-nomads who live in Isparta have reflections of their culture in the places they live today, are still committed to nature and the local and make an effort to protect their core values. This study is a comprehensive role model for prospective architectural studies because it records the past and the present for the relevant literature. This study will illuminate future analyses of the effect of Yoruk culture on spaces, in Isparta in particular, and guide theoretical and practical studies due to the documents it provides to the relevant literature about the architecture, history, sociology and anthropology of the York culture. The researcher also expects that this study will be a foundation for future studies and designs as well as the sustainability of Yoruk culture in context of the sustainable architecture, which is an important architectural concept of the future, since it follows the traces of Yoruk culture in the summer and winter quarters that are located on their migration axes.
Benzer Tezler
- Yurt kavramının Yörük kültüründe yere dönüşmesi: Serik Yörükleri örneği
Transformation of the hometown concept into dwelling place in Yoruk culture: The sample of Serik Yoruks
ALPEREN AK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkAkdeniz ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM BAKIR
- İşitsel verilere dayanarak mekansal atmosferin Taşkışla örneği üzerinden incelenmesi
Investigation of spatial atmosphere based on auditory data by considering the sample of Taşkışla
KEZBAN ÇOKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURGÜN BAYAZIT
- Anamas Yöresi Yörüklerinde ıklıkçılık geleneği ve müzikli anlatıları
The tradition of iklik and musical narratives in the nomads of the Anamas Region
İBRAHİM UĞUR ÖNÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİMüzikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDAR ERKAN
- Çevre-kültür bağlamında geleneksel ekolojik bilginin korunmasının önemi: Sarıkeçili Yörükler örneği
The importance of conservation traditional ecological knowledge in the cultural and environmental context: The case of Sarıkeçili Yörüks
FERHAT BÜYÜKŞAHİN
Doktora
Türkçe
2017
AntropolojiAnkara ÜniversitesiSosyal Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. S. GÜL GÜNEŞ
- 19. yüzyılda Teke Yöresi Yörüklerinin sosyo-ekonomik durumu
Socio-economic conditions of teke district yoruks in the nineteenth century
MEHMET AK