Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilimin doğası açısından incelenmesi
Analysis of secondary school science textbooks in terms of nature of science
- Tez No: 473535
- Danışmanlar: PROF. DR. YÜKSEL KELEŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Bilimin doğası, fen bilimleri ders kitapları, ders kitabı analizi, Nature of science, science textbooks, textbook analysis
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İlköğretim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Fen Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 70
Özet
Bu çalışmanın amacı, ortaokul fen bilimleri ders kitaplarını, bilimin doğasının alt boyutları açısından incelemektir. Bu çalışma, nitel araştırma yaklaşımına ve doküman analizi yöntemine dayanmaktadır. Araştırmanın veri kaynaklarını; Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu tarafından 2015-2016 Eğitim Öğretim yılında ülkemiz genelinde okutulmasına karar verilen 5, 6, 7 ve 8. sınıf düzeyinde toplam altı adet ders kitabı oluşturmaktadır. Bu ders kitaplarının iki tanesi Meb yayınevine, dört tanesi özel yayın evlerine aittir. İncelenmiş olan ders kitapları, içerik analizine tabi tutulmuştur. Analizler bir araştırmacı tarafından yapılmış ve bir alan uzmanı tarafından denetlenmiştir. Güvenilirlik testi için Cohen'in Kappa istatistiği kullanılmıştır. Bu çalışmada ders kitapları, bilimin doğası teması altında deneysellik, gözlem-çıkarım, yaratıcı-hayal gücü, değişime açıklık, öznellik, bilim-toplum-kültür etkileşimi, yasa-teori ilişkisi ve bilimsel metot olmak üzere sekiz kategori açısından incelenmiştir. Bu kategorilerin oluşturulmasında Abd-El-Khalick, Waters ve Le (2008)'nin ders kitabı incelemesi için geliştirdiği kavramsal çerçeveden faydalanılmıştır. Bu kategorilere bağlı olarak ders kitapları incelenmiş ve gerekli kodlamalar yapılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizi sonucuna göre; incelenen ders kitaplarında bilimin doğasına ilişkin deneysellik ve gözlem-çıkarım kategorilerine, diğer kategorilere göre yüksek düzeyde yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Ancak değişime açıklık ve bilim-toplum-kültür etkileşimi bileşenlerine az sayıda değinildiği; öznellik, yaratıcı-hayal gücü, bilimsel metot bileşenlerine bazı ders kitaplarında neredeyse hiç yer verilmediği; yasa-teori ilişkisi bileşeninin ise incelenen bütün ders kitaplarında yer almadığı tespit edilmiştir. Her bir ders kitabındaki toplam ifade sayıları ve ders kitaplarının değindiği kategori sayıları dikkate alındığında, 5. ve 6.sınıf düzeyinde okutulan MEB yayınlarının özel yayınlara nazaran daha yüksek düzeyde bilimin doğasına yer verdiği tespit edilmiştir. Bu sonuçlar değerlendirildiğinde incelenmiş olan ders kitaplarının çoğunun, bilimin doğasının alt boyutlarını temsil etme bakımından, düşük düzeyde bir dağılım sergilediği düşünülmektedir. Ayrıca konuya ilişkin literatür incelediğinde bilimin doğasının doğrudan (açık-yansıtıcı) yaklaşımla öğretiminin etkili olduğu ileri sürülmektedir. Buna rağmen incelenen ders kitaplarının bilimin doğası öğretiminde genellikle dolaylı (örtük) yaklaşımı tercih ettiği tespit edilmiştir. Bu araştırmanın sonuçlarına göre; bilimsel okuryazar bireyler yetiştirmeyi hedefleyen fen bilimleri dersi öğretim programına göre hazırlanması gereken ders kitaplarının, bilimin doğası bakımından geliştirilmesi ve güçlendirilmesi gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to examine the secondary school science textbooks in terms of sub-dimensions of nature of science (NOS). This study is based on qualitative research approach and documentary analyse method. The data sources of this study are the six science textbooks which were decided to be applied through the whole country by Turkish Ministry Of National Education (MEB) at the level of 5, 6, 7, 8th grades in 2015-2016 academic year. Two of these textbooks belong to National Ministry Of Education Publishing House, four of them belong to private publishing houses. The textbooks, that were examined, have been exposed to content analyse. The analyse have been done by a researcher and controlled by a field specialist. Cohen's Kappa statistic has been used for reliability test. The textbooks in this study, have been examined in terms of eight categories which are experimentality under the theme of the nature of science, observation-inferences, empirical, creative-imagination, tentative, subjectiveness, scientific theories and laws relationship, social and cultural embeddedness of science, and the scientific method. We used the theoretical framework that Abd-EL-Khalick, Waters and Le (2008) developed and validated to analyze the science textbooks. The textbooks have been examined in the light of these categories and necessary coding have been made. According to the findings, empirical and observation-inferences aspects of NOS, in the tool of data gathering about the nature of science in the examined textbooks, are much more than statements about other aspects. However it has been confirmed that tentative and social and cultural embeddedness of science have been stated so rarely; subjectiveness, creative –imagination and scientific research method have been nearly not stated (MEB Publishing exceptions). Scientific theories and laws relationship aspects of NOS have never been stated. When these findings are evaluated, it is thought that the analysed textbooks pose an inadequate distribution in terms of representing the sub-dimensions of NOS. On the other hand, when the literature about the issue is gone through, it is put forward that the teaching of NOS in explicit-reflective approach is more efficient. Nevertheless, the findings of study show that the analysed textbooks prefer implicit approach in teaching NOS. Finally, the results of this investigation revealed that the textbooks which should have been prepared according to science curriculum that aims to raise scientific literate individuals, should be developed in terms of NOS.
Benzer Tezler
- Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşundan günümüze ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında bilimin doğası boyutlarındaki değişimin incelenmesi
Investigation of changes in nature of science aspects in middle school science textbooks from establishment of Republic of Turkey to present day
MÜMİN ATAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve Öğretimİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEHİYE AKÇAY
- Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilimsel okuryazarlık bakımından incelenmesi
An investigation of middle school science textbooks in terms of scientific literacy
ZEYNEP CANDAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN SERHAT İREZ
- Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında bilimin tarihsel içeriğinin incelenmesi
Examination of history of science content in the middle school science textbooks
NURHAN ÖNDER TÜYSÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVGİ AYDIN GÜNBATAR
- Ortaokul fen bilimleri derslerinde Türk-İslâm bilginlerinin öğretilmesi hakkında uzman ve öğretmen görüşleri
Experts and teachers' views about teaching Turkish-Islamic scholars and scientists in middle school science courses
NAZIME ÖZGÜR TAMDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimHacettepe Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA BAHADIR AKTAN
- Farklı öğretim kademelerindeki öğrencilerde bilim insanı algısının belirlenmesi
Determination of scientist perception in students in different teaching stages
ESİN ÇAKICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YÜKSEL KELEŞ