Formation and deterioration of fairy chimneys of the Kavak tuff in Ürgüp-Göreme area (Nevşehir-Turkey)
Ürgüp-Göreme (Nevşehir-Türkiye) yöresindeki kavak tüfünde peri bacalarının oluşumu ve bozunma mekanizması
- Tez No: 47370
- Danışmanlar: PROF.DR. EMİNE CANER SALTIK, PROF.DR. VEDAT DOYURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Kavak Tüfii, Peri Bacaları, Bozunma, Dayanıklılık, Ürgüp-Göreme vı, Kavak tuff, Fairy Chimneys, Deterioration, Durability, Ürgüp-Göreme iv
- Yıl: 1995
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
ÖZ ÜRGÜP-GÖREME (NEVŞEHİR-TÜRKIYE) YÖRESİNDEKİ KAVAK TÜFÜNDE PERİ BACALARININ OLUŞUMU VE BOZUNMA MEKANİZMASI Topal, Tamer Doktora, Jeoloji Mühendisliği Bölümü Tez Yöneticisi : Prof. Dr. Vedat Doyuran Ortak Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Emine Caner Saltık Temmuz 1995, 250 sayfa Kavak türü içerisinde oluşan peri bacaları, Ürgüp-Göreme yöresindeki önemli yüzey şekilleridir. Peri bacalarının bazıları geçmişte yerleşim amacı ile kullanılmış ve duvarlarında değerli freskler içermektedir. Bu oluşumlar, halen ciddi bozunma tehdidi altındadır. Bu çalışmada, Kavak türündeki peri bacalarının oluşumu ve bozunma mekanizması incelenmiştir. Peri bacalarının oluşumunu kontrol eden faktörler ile Kavak tütünün kütlesel özellikleri saha çalışmaları ile belirlenmiştir. Taze tüf örneklerinin fiziksel ve mekanik özelliklerini belirlemek amacı ile laboratuvar deneyleri yapılmıştır. Bozunmuş (iken kaplı ve demir oksitli) tüflerin fiziko-kimyasal özellikleri optik mikroskop, metilen mavisi deneyi, X-ışınlan difraksiyonu, taramalı elektron mikroskobu, X-ışınlarıflöresansı, ve bazı indeks deneyleri yardımı ile saptanmıştır. Taze Kavak tüfü örneklerine ıslanma-kuruma, donma-çözülme ve tuz kristallenmesi gibi dayanıklılık deneyleri uygulanmıştır. Bu deneylere tabi tutulan örneklerin indeks ve mekanik parametrelerindeki değişmeler, taşın bozunma mekanizmasını belirlemek için kullanılmıştır. Peri bacalarının oluşumu eklemler tarafından kontrol edilmektedir. Eklem takımlarının eğim açısı, açıklığı ve aralığı peri bacalarının eğimini, şeklini ve boyutunu etkilemekte, yanal devamlılığı yüksek olan eklemlerin yönü ise peri bacalarının saha içindeki dizilimini kontrol etmektedir. Şapka kayacı olarak isimlendirilen oluşumların peri bacalarının gelişiminde önemli bir katkısı bulunmamaktadır. Bozunmuş Kavak türünün analiz sonuçlan, mekanik bozunmanın çok az ve yüzeyden itibaren 8 cm- 10 cm içinde izlenebildiğini göstermiştir, öte yandan, kimyasal bozunma liken kaplı kısımlarda ilk 2 cm ile, eklem yakınında ise ilk 20 cm ile sınırlıdır. Biyotit ve kayaç parçalarının oksitlenmesi, tüflerde renk değişmelerine neden olmaktadır. Volkan camının ayrışması sonucu, smektit türü kil mineralleri oluşur. Tüflerde kil miktarı %2 ile %14 arasında değişmektedir. Bu miktar eklemlere yalan kısımlarda daha yüksek, liken kaplı kısımlarda ise daha düşüktür. Tüflerdeki fiziksel bozunma tek eksenli basma dayanımı ve sonik hızlar ile daha iyi anlaşılabilmektedir. Dayanıklılık deneyleri sunucu, tüllerin tuz kristallenmesine karşı son derece duyarlı olduğunu göstermiştir. Bunu, donma-çözülme ve ıslanma-kuruma izlemektedir. Dayanıklılık sınıflamaları dikkate alındığında, Kavak tütünün zayıf dayanıklılığa sahip olduğu anlaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT FORMATION AND DETERIORATION OF FAH*Y CHIMNEYS OF THE KAVAK TUFF IN ÜRGÜP-GÖREME AREA (NEVŞEHİR-TÜRKEY) Topal, Tamer Ph.D., Department of Geological Engineering Supervisor : Prof. Dr. Vedat Doyuran Co-Supervisor: Prof Dr. Emine Caner Saltık July 1995, 250 pages Fairy chimneys formed within the Kavak tuff are important landforms in the Ürgüp-Göreme area. Some of them are dwelled in the past and contain valuable wall paintings. However, they are undergoing serious deterioration. In this study, the formation and deterioration of the fairy chimneys of the Kavak tuff are investigated. The factors controlling the formation of the fairy chimneys and the mass properties of the Kavak tuff are studied in the field. Laboratory tests are performed to determine the index and mechanical properties of the fresh tuff. The physico-chemical properties of the weathered (lichen covered and iron-stained) tuffs are investigated through optical microscopy, methylene blue adsorption, X-ray diffraction, scanning electron microscope, X-ray fluorescence, and some index tests. Durability tests such as wetting-drying, freezing-thawing, and salt crystallization are carried out on the iiifresh Kavak tuff. Variations of the index and mechanical parameters of the samples subjected to such tests are used to assess the mechanisms of deterioration. The formation of the fairy chimneys is controlled by the joints. The dip amount, aperture and spacing of the dominant joint sets govern the inclination, shape, and size of the chimneys, while their alignments are controlled by the orientation of the persistent joints. The so-called cap rock has no significant effect on the chimney development. Analyses of the weathered Kavak tuff reveal that the mechanical weathering is minor and restricted to the upper 8 cm to 10 cm. On the other hand, the depth of chemical weathering is limited with the upper 2 cm in the case of lichen covered surfaces, and 20 cm adjacent to joints. The oxidation of biotites and rock fragments causes discoloration of the tuff. The alteration of volcanic glass forms mainly smectite-type clay mineral. The clay content of the tuff ranges between 2% and 14%. It is higher adjacent to joints and lower where lichen cover exists. The physical deterioration of the tuff is better validated by uniaxial compressive strength and the sonic velocities. The evaluation of the durability test results suggests that the tuffs are most susceptible to salt crystallization. The freezing-thawing is the next most effective and the wetting-drying is the least effective on the durability of the tuffs. Based on durability classifications it is concluded that the Kavak tuff has poor durability.
Benzer Tezler
- Kapadokya bölgesi kaya oyma yapı sorunları ve çözüm önerileri
The problems and possible solutions of rock-cut structures in cappadocia region
ŞERİFE ÖZATA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE GÖRÜN ARUN
- Türkiye'de maddi servet ile yaşam koşulları arasındaki ilişkinin analizi
Analysis of the relationship between material wealth and living conditions in Turkey
TUĞBA GÜCENMEZ
Doktora
Türkçe
2023
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YÜCEL UYANIK
- Kentsel tasarım açısından çevresel standartların yükseltilmesinde teknoparkların rölü. İzmir Alaçatı örneği
From the urban design point of the view the role of technoparks in increasing the level of environmental stand arts: İzmi̇r/Alaçatı sample
AYSU ÖZLEM ÇIRAKCI
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT
- Kentsel dönüşüm projelerinde yer seçimi için bir model önerisi: Süleymaniye örneği
İn urban transformation projects a model proposal for location: The case of Süleymaniye
MUSTAFA DEMİRKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Okan ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA KURT