Yenileşme Dönemi Türk anlatılarının arketipsel eleştiri yöntemleri ile incelenmesi (1796-1895)
The analysis of the modernisation period Turkish narrative (1796-1895) by archetypal criticism method
- Tez No: 480445
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MÜMTAZ SARIÇİÇEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 468
Özet
Edebî metin, kurgusal yapısı itibariyle zengin bir arka plana sahiptir. Bu arka plan, metin düzeyine yükselirken insanlığın bilinç dışından kaynaklanan ve“arketip”olarak adlandırılan kolektif kodlarla estetik bir yapıya dönüşür. Edebî bir eser yazarının olduğu kadar ait olduğu toplumun psikodinamik yaşantısından da izler taşıyan kültürel bir malzemedir. Edebî metnin ve dolayısıyla insanlığın bilinç dışında insan türünün yüzyıllardır sürdürdüğü yaşamın izleri vardır ve bu izler örüntüler hâlinde insanın bilinç dışına yerleşmiştir. Bu izler edebî bir eser düzeninde“arketip”(ilk örnek) vasıtasıyla ifade edilir. Arketiplerin, insanları -özel anlamda sanatçıyı / yazarı- yönetme ve yönlendirme gücü vardır. Arketipçi eleştiri, edebî eserdeki arketip kullanımlarını tespit ederek bunların işlevini metnin estetik değerini göz ardı etmeden değerlendirmeyi ve edebî metni yeniden anlamlandırmayı amaçlar. Bu eleştiri insanı bireyselden çok topluluksal ve evrensel kültür içinde görme eğilimindedir. Bu sebeple arketipsel eleştiri edebî eserde insanlığın ortak kültürel mirasını / yaşantısını bulmanın yolunu arar. Türk Edebiyatı'nda yenileşme döneminin başlangıcı olarak kabul edilen 1796-1895 tarihleri aralığındaki roman ve hikâyenin ele alındığı bu çalışmada, söz konusu dönem metinleri arketipsel eleştiri yöntemi ile incelenmiştir. Arketipsel eleştiri yöntemine dair teori çalışmasını içeren giriş bölümünün ardından gelen inceleme bölümü“metin tertibi”,“muhteva”,“biçim”ve“üslup”olmak üzere dört başlık hâlinde ele alınmış ve dönem metinlerinin bu başlıklarda içerdiği arketipsel unsurlar tespit edilerek çözümlenmiştir. Ele alınan arketiplerin geleneksel / yerel ve evrensel kültür ile bağlantıları yorumlanarak Türk Edebiyatı'nın ele alınan dönemine yeni bir okuma denemesi getirilmiştir.
Özet (Çeviri)
A literary text has a rich background especially in terms of fictional structure. While this background goes up to the level of a text, it can easily convert to an aesthetic structure by means of collective codes which are originated from collective unconscious and mostly called“archetype”. The work as a cultural product not only bears stamp of its author but also reflects the psychodynamic life of a society on which it was created. Like the collective unconscious, a literary text has the traces of life which human being have been maintaining for many centuries. These kind of traces are expressed through archetype in the order of a work. Archetypes have a special power to manage and guide people who are especially artist or writer. By determining the usages of the archetypes in a work, archetypical criticism aim store interpret literary text and evaluate the function of it without ignoring aesthetic value of the text. This type of criticism is prone to consider human being in social and global culture rather than individualistic or isolated world. Therefore, archetypical criticism seeks a way to find the common cultural heritage of the human being in the literary work. In this study, the novels and stories that were written in the date range from 1796 to 1895 which is mostly accepted the begining of the renewal or modernization period in Turkish Literature were analyzed by the method of archetypal criticism. The analysis chapter of the study, which comes after the introduction chapter that mostly touchs on the theorical issues on acrchetypal criticism method, mainly consists of the four sections on which are dealt with scheme, content, form and style of the texts which written in the mentioned period. In brief, in this study a new reading experiment toward the mentioned period of Turkish Literature has been applied by interpreting the specific relationships between archetypes and traditional or global culture.
Benzer Tezler
- Sürgün yolunda bir yenileşme serüveni: Mihnet-Keşan
Literary renovation on the exile route: Mihnet-Keşan
DERYA TÜZİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. NURAN TEZCAN
- Osmanlı-Türk anlatılarında bilime yönelişin mantığı ve gelecek tasarıları (19. yüzyıl sonu ve erken 20. yüzyıl)
The reason in tendency towards science and designation of future in Ottoman-Turk narrations (late 19th and early 20th centuries)
SEDA UYANIK
Doktora
Türkçe
2011
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. LAURENT MİGNON
- Yenileşme dönemi Türk edebiyatı'nın İdil-Ural bölgesi Tatar edebiyatı'na etkisi (1860-1917)
The influence of the reformation era Turkish literatureon Tatar literature of İdi̇l-Ural region (1860-1917)
HÜSEYİN BARGAN
Doktora
Türkçe
2015
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURİ SAĞLAM
- Esma Ocak'ın romanları üzerine bir inceleme
A research on novels of Esma Ocak
FATİH SANCAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. MEHMET EMİN ULUDAĞ
- Yenileşme dönemi Türk edebiyatında öğretmen konulu hikâyelerde değer eğitimi
Value education in teacher subjected short stories in Turkish short story of modernization period
MUSTAFA EMEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. HASAN KAVRUK