Arzu ile Kanber Hikâyesi (Milli Kütüphane Nüshası 06 Mil Yz A 8618 ve Konya Nüshası 42 Kon 1882/2) (İnceleme-Metin-Çeviri-Dizin-Tıpkıbasım)
'The Tale of Arzu and Kanber' (National Library Copy 06 Mil Yz A 8618 and Konya Library Copy 42 Kon 1882/2) (Analysis- text-traslation-index-facsimile)
- Tez No: 481401
- Danışmanlar: PROF. DR. EMİNE AKİLE NASKALİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türk dili¬_klasik dönem Osmanlı Türkçesi, Hikâye_halk hikâyeleri_türkülü halk hikâyeleri, Destan, Masal, Halk edebiyatı, Folklor, Halk nesri, İslamiyet, Türk edebiyatı, Motif, Şiir, Turkish Language¬_Classical Time Ottoman Turkish, Tales¬_folk tales_tales with folksongs, Epic, Fairy tale, Public Literature, Folklor, Public prose, Islam, Turkish literature, Motive, Poetry
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 931
Özet
Arzu ile Kanber Hikâyesi (Milli Kütüphane Nüshası 06 Mil Yz A 8618 ve Konya Nüshası 42 Kon 1882/2) (İnceleme-Metin-Çeviri-Dizin-Tıpkıbasım) adını verdiğimiz bu çalışma İslamî döneme ait klasik dönem Osmanlı Türkçesi dil özellikleri taşıyan mensur-manzum karışık olarak yazılmış anonim bir halk hikâyesidir. Hikâye bir halk hikâyesi olduğu için dili oldukça sade ve akıcıdır. Hikâyenin tam olarak ne zaman ve nerede çıktığı bilinmemekle birlikte 16. yüzyıldan sonra Türkmenler (Oğuzlar) arasında ortaya çıktığı düşünülmektedir. Hikâyenin yayılma coğrafyası daha çok Doğu Anadolu, Azerbaycan ve Irak (Kerkük, Tuzhurmatı vb.) arasındadır. Hikâye diğer Türk toplulukları arasında çok bilinmemektedir. Hikâyenin Türkmenler (Oğuzlar) dışında iki adet Kırım varyantı, bir adet de Pamir Kırgızları varyantı vardır. Fakat bunlar da küçük varyantlardır ve komşuluk ilişkisi ile geçmiş olmalıdır. Arzu ile Kanber hikâyesi aşk konulu bir hikâyedir. Eserde Arzu ile Kanber arasında geçen duygusal maceralar anlatılmaktadır. Hikâyede olaylar Kanber'in babasının bezirgân ile birlikte Hâra'ya doğru gittiklerinde bir gece baskını sonucu öldürülmeleri ve Arzu'nun babasının Kanber'i üvey evlat olarak yanına almasıyla başlar. Bundan sonra gelişen olaylar aşk ve bu aşka yardımcı olan maceralardan oluşur. Hikâyenin merkezinde olan konu ve duygu“aşk”tır. Eserde Arzu ile Kanber'in az çok kendilerini bildikleri dönem olan okula gitme çağlarından hikâyenin sonunda ölmelerine kadar geçen dönemde aşk unsuru hikâyenin ana yapısına hâkimdir. Diğer konular hikâyenin ana akışına yardımcı, tali konulardır. Arzu ile Kanber hikâyesi halk hikâyeleri içerisinde en çok bilinen ve sevilen hikâyelerden birisidir. Eser uzun zaman halk meclislerinde okunmuş; âşıklar, kıssahanlar, meddahlar ve kadın anlatıcılar tarafından icra edilmiştir. Arzu ile Kanber hikâyesi diğer pek çok halk hikâyesinde olduğu gibi türkülü bir aşk hikâyesidir. Fakat, bu hikâyeyi diğerlerinden ayıran en önemli özelliklerden biri; hikâyenin şiir kısımları mânilerden oluşmaktadır. Bu durum çok az halk hikâyesinde böyledir. Tahir ile Zühre, Ferhad ile Şirin, Gül ile Sitemkâr, Leylâ ile Mecnun'un türküleri de halk hikâye kitaplarında hep mâni şeklindedir. Mâni şekli, özellikle kadın meclislerinde anlatmaya daha uygun bir şekildir. Hikâyede mâni dışında birkaç tane de divân edebiyatı tarzında gazel, şarkı, beyit gibi şiirler bulunmaktadır. Arzu ile Kanber hikâyesinde 149 mâni, 8 adet divân edebiyatı tarzında olmak üzere toplam 157 şiir vardır. Arzu ile Kanber hikâyesinin üzerinde çalıştığımız varyantı yazma hâlindedir. Çalışmanın ana ve tam olan tek nüshası Ankara Millî Kütüphane 06 Mil Yz A 8618 numarada kayıtlıdır. Eserin ikinci ve eksik olan yardımcı nüshası ise Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi 42 Kon 1882/2 numarada kayıtlıdır. Konya nüshası çok daha güzel, harekeli, nesih bir yazıyla yazılmışsa da %50'si kaybolmuştur. Konya nüshasının varak numaralarına göre eser 100 varaktan fazla olan bir anlatmadır. Üzerinde çalıştığımız bu yazma varyant, bu yönüyle hikâyenin Türk ve dünya kütüphanelerinde bulunan en kapsamlı anlatmasıdır. Arzu ile Kanber hikâyesinin Türk dili ve edebiyatı için en büyük önemi, hikâyede canlı, sade ve akıcı bir halk dilinin kullanılmasıdır. Eserin dilinde halkın konuşma dilini yansıtan çok sayıda arkaik ve ağız özelliği taşıyan kelimeler, deyimler, atasözleri ve devrik cümleler bulunmaktadır. Bu tür eserler üzerine yapılacak çalışmalar; hem Türk kültürünün derinliğini, hem de Türk dilinin zenginliğini ortaya koymak açısından büyük önem taşımaktadır. Halk hikâyeleri üzerine ülkemizde ve dünyada yapılan çalışmalar daha çok onların folklor yönü üzerinde durmaktadır. Bu çalışmada ise hikâyenin hem folklorik özelikleri, hem de dil özellikleri oldukça ayrıntılı şekilde işlenmeye çalışılmıştır. Arzu ile Kanber Hikâyesi (Milli Kütüphane Nüshası 06 Mil Yz A 8618 ve Konya Nüshası 42 Kon 1882/2) (İnceleme-Metin-Çeviri-Dizin-Tıpkıbasım) üzerine yaptığımız çalışma altı ana bölümden oluşmaktadır: İnceleme, Gramer İncelemesi, Metin, Çeviri, Dizin ve Tıpkıbasım. Çalışmanın birinci bölümü olan İnceleme bölümünde Arzu ile Kanber hikâyesi çeşitli açılardan edebî yönden incelemeye alınmıştır. Çalışmanın hazırlanmasında kullanılan diğer bilgiler de bu bölümde verilmiştir. Bu bölümde ele alınan başlıca konular şu şekildedir: Eser, eserin adı, konu ve içerik, hikâyenin kaynağı, hikâyenin özeti, kişiler, eserin nüshaları, yazar-müstensih-mütercim, eser üzerinde yapılan çalışmalar, hikâyenin epizotları, hikâyenin motifleri, eserin tür ve şekil bilgisi, hikâyedeki şiirlerin incelenmesi, hikâyelerin tasnifi ve Arzu ile Kanber hikâyesinin tasnifteki yeri, sorunlar, metot, eserin söz varlığının incelenmesi, traskripsiyon işaretleri, kısaltma ve işaretler, bibliyografya. Çalışmanın ikinci bölümü olan Gramer İncelemesi kısmında eser gramer yönünden incelemeye tabi tutuldu. Eserin yazım özelliklerinden cümle çeşitlerine kadar gramer konuları örnekli olarak ortaya konuldu. Çalışmanın üçüncü bölümü olan Metin kısmında eserin transkripsiyonlu metni verilmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümü olan Çeviri kısmında eserin günümüz Türkçesine çevirisi verildi. Çalışmanın beşinci ana bölümünü Dizin kısmı oluşturmaktadır. Dizin bölümünde eserin gramatikal dizini, kişi ve yer adları dizini, ekler dizini, sıklık dizini, Arapça ibareler dizini ve atasözleri dizini verilmiştir. (Gramatikal dizin ve ekler dizini TürkSözDiz yazılımı ile alınmış ve düzenlenmiştir.) Çalışmanın altıncı ve son bölümü Tıpkıbasım kısmıdır. Bu bölümde eserin esas nüshası olan Ankara Millî Kütüphane 06 Mil Yz A 8618 numaralı yazma ile yardımcı nüsha olan Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi 42 Kon 1882/2 numaralı yazmanın görselleri yer almaktadır.
Özet (Çeviri)
This study called“The Tale of Arzu and Kanber”(National Library Copy 06 Mil Yz A 8618 and Konya Library Copy 42 Kon 1882/2) (analysis-text-translation-index-facsimile) which is written in prose and verse that consists of classical Ottoman Turkish language qualities of Islamic Time, is an anonymous folktale. Being a folktale, the language is quite simple and plain. Although it is not known where and when the tale has been originated, it has ben told among Turkmens (Oghuz) after 16th century. Geography where the tale spread is mostly around Eastern Anatolia, Azerbeican and Iraq (Kerkuk, Tuzhurmati etc) The tale is not known in other Turkish communities. Besides Turkmens (Oghuzs) the tale has two versions in Crimea and one version in Pamir Kyrgyz. But these are small versions and they must have spread with the neighbourhood relations.“The tale of Arzu and Kanber”is a love story. In the tale, emotional adventures between Arzu and Kanber are told. The events in the tale start with the killing of Kanber's father at a night attack during his voyage towards Harâ with the bezirgan (the Merchant) and Arzu's fathers' adopting Kanber. Later the story develops with the love and adventures supporting this love. Main subject and feeling of the story is“love”. In the tale starting from Arzu and Kanber's growing up and attending to school until they die at the end , love is the main theme. Other subjects are secondary ones to support the main flow of the events.“ The tale of Arzu and Kanber”is one of the most known and liked among folktales. The tale has been told in people's assembly by poets, tale tellers, public story tellers and women narrators.“The tale of Arzu and Kanber”is a love story with folksongs like in many folktales. However, one of the most important qualities of this tale which differentiates it from the others, verse parts of the story consists of“manis”(short Turkish poems) This is very rare in folktales.“Tahir and Zuhre”,“Ferhad and Şirin”,“Gül and Sitemkar”,“Leyla and Mecnun”folksongs are told like“mani Turkish poems”in the folk tale books. These small poems called“mani”are especially suitable to be told in women gatherings. In the tale, besides“mani”there are a few gazel (lyric), şarkı (song), and beyit (couplet) in the style of Divan Literature. There are 157 poems in“The Tale of Arzu and Kanber”149 of them in mani style , 8 of them in Divan Literature style. Our study on“The tale of Arzu and Kanber”is to write a version of it. Its only full copy is kept in Ankara National Library at 6 Mil Yz A8618. Its second and incomplete copy is kept in Konya Regional Written Works Library at 42 Kon 1882/2. Although the copy in Konya was written with much more beautiful, with vowel points, and naskh , 50% of it was lost. According to Konya copy, the tale consists of more than 100 leaves. This version we studied, the most detailed version of the tale in Turkish and World Libraries. The importance of“The tale of Arzu and Kamber”in Turkish Literature is , in the story live, simple and fluent everyday language is used. In its language there are a lot of dialectic words, expressions, idioms, inversions used in the spoken language. Studies to be done on these kind of literary works are important to indicate both the depth of Turkish Culture and the richness of Turkish language. Studies on folktales in our country and in the world usually focus on their folkloric aspect. In this study, we tried to concentrate on both folkloric and language qualities of the tale.“The Tale of Arzu and Kanber”(National Library Copy 06 Mil Yz A 8618 and Konya Library Copy 42 Kon 1882/2) (analysis- text-traslation-index-facsimile) consists of six episodes. Analysis, grammar analysis, text, translation, index and facsimile. In the first episode of Analysis,“The tale of Arzu and Kanber”is analysed from different literary aspects. Other information used while preparing this analysis is listed in this episode too. Main subjects that are studied in this episode are like these: Work of art, its name, subject, origin of the story, summary, characters, copies of the tale, writer-copiest-translator, studies on the tale, episodes, motives, style and type, anlysis of the poems in the tale, sorting the stories, the tale's place among the rest, problems, method, language analysis, transcription signs, abbreviations and punctiation and bibliograia. In the second episode of the study“Grammar Analysis”the tale has been analysed from the point of view of its grammar..From writing styles to sentence structures, all grammar subjects have been focused with examples. In the third episode which is the“Text”, transcription text has been presented. In the forth episode which is“Translation”today's Turkish translation has been presented. In the fifth episode of the study there is“Index”where grammatical index , character and place names' index, appendix index, frequency index, Arabic expressions index, proverbs index are listed. (Grammatical index and appendix index are organised according to Turkish Word order) The sixth and last episode of the study is“Facsimile”. In this episode there are pictures from the main copy in Ankara National Library 06 Mil Yz A 8618 and supporting copy in Konya Regional Written Work of Art 42 Kon 1882/2.
Benzer Tezler
- Derdiyok ile Zülfisiyah hikayesi üzerine mukayeseli bir araştırma
Başlık çevirisi yok
SAFFET AKKAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FARUK ÇOLAK
- Âşık Günay Yıldız'ın hikâyelerinin epizot ve motiflerinin incelenmesi
Investigating motifs and episodes of lover Gunay Yildiz's tales
SİBEL KARADENİZ YAĞMUR
Doktora
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENSAR ASLAN
- Arzu ile Kamber hikayesi üzerinde mukayeseli bir araştırma
Başlık çevirisi yok
ESMA ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
1987
TarihFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ BERAT ALPTEKİN
DOÇ. DR. SAİM SAKAOĞLU
- Arzu ile Kamber hikâyesinin Kerkük varyantları
Kirkuk varsions of the Arzu and Kamber story (Review and comparison)
SARAH GHAREEB
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Halk Bilimi (Folklor)Atatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ÖZGÜR GÜVENÇ
- Halk anlatılarında ensest
Incest in folk narratives
NEFİSE ABALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. TALAT S. HALMAN