Türk işaret dilinde uyum: Şablon biçimbilim açısından bir inceleme
Agreement in Turkish sign language: An investigation in terms of templatic morphology
- Tez No: 490730
- Danışmanlar: PROF. DR. HACER İCLAL ERGENÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 243
Özet
İşaret diline özgü durumlardan bir tanesi eylemlerin uyum türleri gözetilerek sözlükçede listelenmesi olup Padden (1988)'in üç-parçalı eylem sınıflandırmasına göre şu şekilde ayrılmaktadır: (i) basit eylemler, (ii) uyum eylemleri ve (iii) uzamsal eylemler. Ancak Padden'ın klasik sınıflandırması, eylem türleri arasında birbirini açık bir biçimde dışlayıcı bir ölçüt sunmamakta ve sıklıkla türler arasında geçişim gözlemlenmektedir. Bu çalışmada ise işaret dillerinin biçimbilimsel [kök + şablon] birleşimi sergileyen Sami dillerine benzediği görüşü (Liddell 1984; Fernald & Lillo-Martin 2006) takip edilerek eylem türlerinin, kökler ile belirli eylemcil şablonların birleşimiyle ilişkili olduğu TİD verisi çerçevesinde incelenmektedir. Ayrıca henüz dilsel olarak gerçekleşmemiş, sözlüksel ve sesbilimsel çekirdek rolündeki köklerin, sözlükselleşme sürecinde belirli eylemcil şablonlarla birleşerek sesletilebilir/işaretlenebilir eylem durumuna gelmektedir. TİD'in uyumun belirleyici olduğu altı farklı eylemcil şablona sahip olduğu ve eylemin çıkağa ilişkin taşıdığı yapısal potansiyelin uyum tarafından belirlendiği öne sürülmektedir. Böylece, herhangi bir kökün uyuma girebilme özelliği ya da kaç üyesiyle uyum gerçekleştirebileceği, kökün birlikte olduğu eylemcil şablona bağlıdır. Bu durumda, eylemcil şablonların arasındaki farklılıklar sadece sesbilimsel özelliklerin aksine her bir eylemcil şablon, farklı uyum potansiyeli (sıfır, tek veya çift uyum) taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
One of the peculiarities of sign languages is that verbs are listed in the lexicon according to agreement types and handled with tripartite verb classification of Padden (1988), (i) plain verbs, (ii) agreement verbs and (iii) spatial verbs. However, Padden's classical classification does not clearly present the mutually exclusive criteria between the verb types; transitions between the types have been frequently observed. This study aims to show that verb types are related to the combination of the roots with specific verbal templates within TİD data, by following the view that the sign languages are similar to the Semitic languages that exhibit morphological [root + template] combination (Liddell 1984; Fernald & Lillo-Martin 2006). Besides, it is claim that the root, underspecified lexical and phonological core, becomes a pronounceable/signable verb in combining with verbal templates (VT) in the lexicalization process. TİD has six different VTs which can be characterized in terms of agreement and the linguistic status of agreement is the structural potential of the verb in respect to the locus. Thus, for any root to be able to agree or how many arguments it can agree with depends on the VTs. In this case, differences between the VTs are not only phonological, but each VT holds a different agreement potential, i.e. zero, single or double agreement.
Benzer Tezler
- Expression of arguments and age of acquisition effects in Turkish sign language
Türk işaret dilinde üyelerin ifade edilmesi ve dil edinim yaşının etkileri
SEMRA ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. KADİR GÖKGÖZ
- Phonological and morphological aspects of lexicalized fingerspelling in Turkish sign language (TİD)
Türk işaret dilinde harfli işaretlerin birimbilimsel ve biçimbilimsel özellikleri
SÜLEYMAN SABRİ TAŞÇI
- Grammatical relations and word order in Turkish sign language (TİD)
Türk işaret dilindeki dilbilgisel bağlar ve söz dizimi
AYÇA MÜGE SEVİNÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2006
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolOrta Doğu Teknik ÜniversitesiBilişsel Bilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSEYİN CEM BOZŞAHİN
- 基于汉语国际教育的汉土语序类型研究（a typology study on chinese and Turkish word order based on Chinese international education）
Uluslararası Çince öğretimine(eğitimine)yönelik Çince ve Türkçe söz diziminin tipolojik açıdan incelenmesi
MESUT KESKİN
Doktora
Çince
2020
DilbilimShanghai International Studies University {Shanghai Municipality 上海市}Dilbilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LİXİN JİN
- Time and aspect in Turkish Sign Language (TD): Manual and nonmanual realizations of 'finish'
Türk İşaret Dili'nde (TİD) zaman ve görünüş: 'BİT'in el ve eldışı gerçekleştirmeleri
SERPİL KARABÜKLÜ
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM KELEPİR