Kazak masalları ve mitlerinin mit teorileri açısından tahlili
Analysis of kazakh tales and myths by means of mythic theories
- Tez No: 490978
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RAMAZAN ADIBELLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Dinler Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Bu araştırmada Kazak masal ve mitleri, mit teorileri açısından değerlendirilerek analiz edilmiştir. Mitler dünyanın, evrenin ve bütün varlıkların, insanın, bitki ve hayvanların yaratılışını konu edinen, gerçek olduğuna inanılan kutsal öykülerdir. Mitlerde genellikle insanların düşünceleri, hayalleri, dünya görüşü, inançları, gelenek ve görenekleri, ritüelleri yer almaktadır. Belli bir halkın geçmişini, kültürünü, dini özelliklerini anlatma işinde mitler büyük bir önem taşımaktadır. Çok uzun bir tarihi geçmişe sahip olan mitler ve masalların Dinler Tarihi alanında büyük yer ettiği kesin ve nettir. Dünya mitleri ve masallarıyla ilgili çeşitli kuramlar geçmiş insanların düşünce ve hayalleriyle, tasavvur modelleriyle yakından tanışma fırsatını sunmaktadır. Kazak mitleri çok eski dönemlerde ortaya çıkmış, fakat içerik, yapı, motif bakımından gelişmiştir. Kazak mitlerini tipolojik niteliklerine göre kozmogonik mitler (dünyanın, yeryüzü ve gökyüzü cisimleri, Güneş, Ay, yıldızların ortaya çıkışıyla ilgili mitler) ve etiyolojik mitler (hayvanların, bitkilerin ve onların özelliklerinin, davranışlarının nasıl meydana geldiğini anlatan, sebep ve sonuçlarına değinen mitler) olarak iki gruba ayırmak mümkündür. Aynı zamanda Kazak mitleri dünya mitleriyle (özellikle de Hint, Roma, Yunan, Tacik, Rus, Arap mitleri), diğer kutsal anlatı biçimleriyle (masal, hikâye, destan) sürekli bir etkileşim halinde bulunmuştur. Bu ilişkinin ülkeler arası dini, manevi, sosyal faktörler sayesinde gerçekleştiği şüphesizdir. Örneğin İslam dini etkisiyle eski Tanrı inancı doğuran mitler yeni bir nitelik kazanmıştır. Eski zamanlardan bu yana sözel kültür vasıtasıyla ulaşmış olan Kazak mitleri, XIX. yüzyıldan itibaren kayda geçirilmeye başlanmıştır. Fakat halkın manevi hayatının ayrılmaz bir parçası olan bu mitler, sadece felsefe, edebiyat bilimleri çerçevesinde sınırlandırılmıştır. Mitlerdeki halkın inancı, dini, gelenek ve görenekleri ile ilgili unsurlar göz ardı edilmiştir. Dolayısıyla tezimizde Kazak mitlerini çeşitli mit teorileri açısından yeniden yorumlamak, değerlendirmek amaçlanmıştır. Aynı zamanda Kazak masallarını da mit kuramları bağlamında tahlil etmek ön plana konulmuştur. Bu amaçla çalışmamızda etiyolojik ve kozmogonik mitler, olağanüstü masallar kullanılmıştır. Genel olarak mitler ve masallarla ilgili araştırmalar, tezler ve süreli yayınlardan yararlanılmıştır. Mitleri ve masalları değerlendirmek için genellikle karşılaştırmalı metoda başvurulmuştur. Bu bağlamda Kazak mitleri dünya mitolojisi örnekleriyle (Roma, Yunan, Hint) kıyaslanarak belli başlı benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konulmuştur. Kozmogonik mitler ve etiyolojik mitler tipolojik özelliklerine göre sınıflandırılarak incelenmiştir. Kazak mitleri“Mit ve Ritüel”,“Kabul Töreni”,“Göçebelik”,“Yapısalcılık”vb. mitolojik kuramlar açısından değerlendirilmiştir. Bununla birlikte mitlerde geçen sembolik karakterler (“Kozmik Ağaç”,“Kozmos Dağı”,“Ay ve Güneş”,“Simurg Kuş”) ele alınmıştır. Elde edilen bulguları kısaca aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz: - Kazak mitleri dünya mitolojisiyle daima ilişki kuran, sürekli etkileşim içinde bulunan kutsal anlatılardır; - Kazak mitleri Kazak halkının yaşamında büyük yer edinen önemli bir kültürel mirastır; - Kazak mitleri Kazak halkının düşünce sistemini, dünya görüşünü, inanç ve âdetlerini, gelenek ve göreneklerini bünyesinde barındırmaktadır; - Mitolojik semboller Kazak mitlerine de damgasını vurmuştur. Kazak mitlerinde geçen sembolik karakterler dünya mitoloji örneklerinde de karşımıza çıkmaktadır.
Özet (Çeviri)
Within the scope of this study; Kazakh tales and myths have been analyzed by being evaluated on the basis of mythic theories. Myths are sacramental stories which are believed to be true, in relation to the creation of earth, universe and all entities including human beings, plants and animals. Myths generally comprise the thoughts, dreams, world-views, beliefs, customs and traditions, and rituals human beings. Myths have capital importance in explanation of a certain society's history, culture, and religious characteristics. It is quite clear and specific that myths and tales with long historical pasts have a great role in History of Religions. Various theories in relation to myths and world stories offer the opportunity of being closely acquainted with thoughts and dreams, envision models of previous human beings. Kazakh myths had been generated in ancient eras, however they have been developed by means of content, structure and motives. It is possible to divide Kazakh myths into two categories in accordance with their typological features as cosmogony myths (myths in relation to the generation of world, earthly and heavenly bodies, Sun, Moon, and stars) and etiological myths (myths that explain the generation of animals, plants and their characteristics and behaviors, touching on the reasons and results). At the same time, Kazakh myths have always been in continuous touch with world myths (especially Indian, Roman, Greek, Tajik, Russian and Arabian myths), other divine narrative forms (tales, stories, epics). It is beyond any doubt that this relationship occurs under the favor of transnational religious, moral and social factors. For instance, with the influence of Islamic religion, myths including fate in God have acquired a new qualification. Kazakh myths that have been reached the present day through oral cultures have been started to be recorded by XIX. Century. However, these myths which are the inseparable parts of folks' moral lives had been restricted within the borders of philosophy and literature sciences. Components in relation to the belief, religion, customs and traditions of the folks included in those myths had been ignored. Therefore, the aim of our thesis is to reinterpret and evaluate Kazakh myths by means of mythic theories. At the same time, analysis of Kazakh tales in terms of mythic theories is also taken into the forefront. In accordance with this purpose, etiologic and cosmogony myths and extraordinary fairy tales are used within the frame of our study. In general, researches, thesis and periodicals are utilized under the title of myths and tales. Comparative methods are generally used in order for us to evaluate the myths and fairy tales. In this context, certain similarities and differences of Kazakh myths are revealed through the comparison of them with world's mythic samples (Roman, Green and Indian). Cosmogony myths and etiologic myths are examined by being classified in compliance with their typological characteristics. Kazakh myths are evaluated in accordance with mythological theories such as“Myth and Ritual”,“Reception Ceremony”,“Nomadism”,“Constructivism”, etc. Along with these, symbolic characters that are included in myths (“World Tree”,“Mount Cosmos”, Moon and Sun“, ”Simurg Bird") are taken into consideration. We may summarize the findings in a short way as it follows: - Kazakh myths are holy narrations which constantly work up a connection with world mythology that have continuous interaction with them; - Kazakh myths are significant cultural heritages that have a great place in the lives of Kazakh people; - Kazakh myths embody the thought system, world-view, belief and mores, customs and traditions of Kazakh people; - Mythological symbols have left their marks on Kazakh myths. Symbolic characters included in Kazakh myths also face us within the scope of world's mythology samples.
Benzer Tezler
- Kırgız mitolojisininansiklopedik sözlüğü(A)
Encyclopedic dictionary of Kyrgyz mythology (A)
SELİM ÖRS
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Kırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OZAN YILMAZ
- Kazak masalları üzerine bir değerlendirme
An evaluation on the tales of Kazakhstan
DINARA ASHIMOVA
Doktora
Türkçe
2020
Halk Bilimi (Folklor)Ardahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN ALTINKAYNAK
- Kazak masalları üzerine yapılan çalışmaların halkbilimi araştırma yöntemleri açısından değerlendirilmesi
Evaluation on the studies of Kazakh tales in terms of folk science methods
ADELYA IBRAGIMOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Halk Bilimi (Folklor)İstanbul ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. ABDULKADİR EMEKSİZ
- Kazak ertegileri (Kazak masalları) metni esasında Kazak Türkçesinde fiil
The Text entitled Kazak ertegileri (Kazakh tales) in the real sense of the term the verbs in the Kazakh Turkish
BENGÜ HÜSNA ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. GÜZİN TURAL
- Kazak masalları üzerine bir inceleme
A study on the Kazakh folktales
ALFİYA ZHAMAKİNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN EKİCİ