Türkçede sağa çalkalamalı yapıların işlemlenmesi
The processing of rightward scrambling in Turkish
- Tez No: 506851
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZGÜR AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 114
Özet
Sözcük dizilişine yönelik çalışmalar sözcük dizilişindeki değişkenliği belirleyen farklı etkenler üzerinde durmuşlardır. Bu tez çalışması EN ve NE olma durumlarına göre farklı dizilişler gösteren çalkalanmış yapıların işlemlenmesini ele almaktadır. Aynı genişletilmiş yansıtma içerisinde (sırasıyla) ana tümce ve yan tümcenin EN ve NE olma durumlarına göre tutarlı olarak EN/EN ve NE/NE diziliş gösteren yapılar uyumludur ve diller arasında oldukça yaygındır; EN/NE diziliş gösteren yapılar ise uyumsuzdur. Bu çalışmada yukarıda belirtilen koşullar Türkçe temel sözcük dizilişi dışında kalan yapıların işlemlenmesini ele almaktadır ve alanyazındaki tartışmalar Türkçe açısından değerlendirilmektedir. Buna ek olarak çalışmada tümcelerin belirtilen koşullarına göre sözdizim işlemlemesi temelinde dillerde gözlemlenen sözdizimsel evrensellere yönelik güçlü savlar, Türkçe ele alınarak incelenmektedir. Sözcük dizilişi bakımından farklı dizilişler gösteren uyumlu ve uyumsuz yapıların işlemleme farklarının incelenmesi için kendi-hızında okuma deneyi uygulanmıştır. Deney tümcelerinde –DIK ekiyle adlaştırılmış yerleşmiş eylemlerin olduğu yerleşmiş tümceler kullanılmıştır. Sonuç olarak, taşıma düzeyleri bakımından eşit olan uyumsuz ve uyumlu dizilişlerde uyumlu tümceler, uyumsuz tümcelere göre daha hızlı işlemlenmektedir. Bu da sözcük dizilişi etkisine işaret etmektedir. Tek taşıma bulunan uyumlu tümceler, iki taşıma bulunanlara göre daha hızlı işlemlenmiştir ve taşıma etkisi görülmektedir. Ana eylem ve yerleşmiş eylemlerde sözcük dizilişi ve taşıma etkileşimi anlamlıdır. Çalışma kapsamında ele alınan araştırma sorularına yönelik elde edilen bulgulara göre, tepki süreleri ve doğruluk değerleri incelendiğinde çekimsiz eylemli yerleşmiş tümcesi bulunan bir tümcenin öğelerinin ÖNE sıralamasıyla kısıtlı olmadığını ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
Studies on word order have focused on different factors that determine the variation of word order. This dissertation investigates the processing of scrambled sentences in Turkish varying in their word order properties both in the main clause and the embedded clause. According to typological studies, harmony in word order is preferred but disharmony is allowed across languages. This study explores these conditions in the processing of non-canonical sentences in Turkish and evaluates the empirical arguments in the literature. Additionally, syntactic processing of the sentences according to word order variation and strong arguments towards syntactic universals in Turkish literature are investigated. In order to observe parsing differences between harmonic and disharmonic structures, a self-paced reading experiment was conducted. Experiment sentences included non-finite embedded clauses nominalized by –DIK morpheme. The results of self-paced reading experiment revealed that harmonic sentences were processed faster than the disharmonic ones which indicates the word order effect. The results also showed that the sentences including two movements were processed slower than the ones with only one movement which suggested the movement effect. Word order effect and movement effect were found meaningful in critical areas of interest such as main verb and embedded verb. It is proposed that harmony is preferred over disharmony in scrambled sentences and post-verbal scrambling in nominalized clauses in Turkish is not constrained by a certain word order.
Benzer Tezler
- On scrambling in Turkish
Türkçe'de çalkalama üzerine
TAMER AKAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2009
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BALKIZ ÖZTÜRK
- İyi ve kötü okuyan sağlıklı erişkinlerde hemisferler arası iletimin elektroensefalografi yöntemi ile değerlendirilmesi
Evaluation of interhemispheric transfer on healthy adults reading good and poor, by electroencephalography method
HAZAL ARTUVAN KORKMAZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
FizyolojiAnkara ÜniversitesiFizyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CANAN KALAYCIOĞLU
- Türkçe'nin bağlılık ayrıştırması
Dependency parsing of Turkish
GÜLŞEN ERYİĞİT
Doktora
Türkçe
2006
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. EŞREF ADALI
- Monolit yapıdaki bankacılık yazılım sistemlerinin mikro servis mimarisi esaslı bir açık bankacılık platformuna dönüşümü
Transforming monolithic core banking systems into a microservices based open banking platform
FİKRİ AYDEMİR
Doktora
Türkçe
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolSelçuk ÜniversitesiBilişim Teknolojileri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH BAŞÇİFTÇİ
- An Analysis of complaints in terms of politeness in Turkish
Türkçede şikayetlerin kibarlık bağlamında incelenmesi
SUHAN AKINCI
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
DilbilimHacettepe Üniversitesiİngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NALAN BÜYÜKKANTARCIOĞLU